به گزارش خبرگزاری مهر، کتاب «جامعه شناسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران؛ در چارچوب برنامه و دیپلماسی هسته‌ای» نوشته رضا ذبیحی دانش آموخته دکتری رشته روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطبایی و زیر نظر سید جلال دهقانی فیروز آبادی عضو هیات علمی این دانشگاه با شمارگان ۵۰۰ نسخه، ۵۰۸ صفحه و بهای ۸۵ هزار تومان توسط انتشارات وزارت امور خارجه، مرکز مطالعات سیاسی و بین المللی، منتشر شد.
نویسندگان در این کتاب به مسائل و مباحث برنامه و دیپلماسی هسته‌ای ایران از منظری جامعه شناسانه پرداخته‌اند. آنها سعی کرده‌اند موضوع و مسائلِ جامعه شناسی سیاست خارجی را به عنوان مبحثی مغفول مانده در زمینه مطالعات سیاسی و بین‌المللی مرتبط با ایران در مرکز توجه قرار دهند.
برای این منظور در این کتاب، مطالعه راهکارهای سیاست خارجی و همچنین دیپلماسی هسته‌ای ایران از آغاز یعنی از زمانی که این برنامه در سال ۱۳۸۱ در کانون توجه بین المللی قرار گرفته تا زمان انعقاد و اجرای برجام در سال ۱۳۹۴ انجام شده است. مطالعه‌ای که حاکی از وجود نوسانات و فراز و فرودهای مختلفی در روند طی شده آن است.
کتاب سه دوره زمانی را مورد مطالعه قرار داده است. دوره نخست مربوط به حد فاصل دو بازه زمانی میان مرداد ۱۳۸۱ تا مرداد ۱۳۸۴ است، یعنی از زمانی که برنامه هسته‌ای ایران توسط منافقین در اراک و نطنز افشا شد تا مرداد ۱۳۸۴ که سید محمد خاتمی دولت را به منتخب جدید مردم یعنی محمود احمدی نژاد تحویل داد. دوره دوم حد فاصل مرداد ۱۳۸۴ تا مرداد ۱۳۹۲ را شامل می‌شود که طی آن احمدی نژاد به عنوان رئیس جمهور ایران حضور داشت.
دوره سوم حد فاصل سال‌های مرداد ۱۳۹۲ تا اسفند ماه سال ۱۳۹۴ را شامل می‌شود. یعنی دوره‌ای که حسن روحانی به عنوان رئیس جمهور انتخاب شد تا زمانی که توافق جامع هسته‌ای (برجام) حاصل و آنگاه اجرایی شد. در پایان نیز به دوره پس از خروج آمریکا از برجام نیز نگاهی گذرا شده است.
هدف اصلی این کتاب تلاش برای پر کردن خلاء تحلیلی و تبیینی در سیاست خارجی ایران است و اهمیت همزمان متغیرهای اجتماعی و بین‌المللی را مورد تاکید قرار می‌دهد. افزون بر این، سعی شده است مدلی نظری برای تحلیل سیاست خارجی ارائه شود که مطالعه همزمان و توامان هر دو دسته از متغیرهای داخلی و بین المللی و برهم کنش آنها بر یکدیگر را ممکن سازد.
اینکه این نیروها هر یک چگونه، به چه صورت و به چه میزانی در شکل‌گیری دیپلماسی هسته‌ای ایران نقش داشته‌اند و مهمتر اینکه برهم کنش و برآیند تمامی این نیروهای سیاسی و اجتماعی در نهایت چه وضعیتی را برای دیپلماسی هسته‌ای کشور ترسیم کرد، دورنماهایی را در زمینه پرسش‌های این پژوهش ترسیم می‌کند. البته برآیند و وضعیت همگرایی و واگرایی میان نیروهای سیاسی و اجتماعی مختلف داخلی طی سال‌های مورد اشاره یکسان نبوده و صورت‌های متفاوتی از میزان همگرایی و اجماع را تجربه کرده و در در محیط بین المللی نیز شرایط یکسان نبوده است. مجموعه این متغیرها امکان‌های مختلفی را برای میزان توفیق و نتیجه بخش بودن دیپلماسی هسته‌ای ایران ایجاد کرده است.
دغدغه اساسی دیگر مورد توجه در کتاب «جامعه شناسی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران» مطالعه و تحلیل برنامه هسته‌ای ایران به عنوان یکی از اساسی‌ترین و عمده‌ترین مسائل و موضوعات سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران پس از انقلاب اسلامی است. پیرامون این موضوع نیز اگر چه تاکنون آثار ارزشمند و عالمانه بسیاری منتشر شده، اما مطالعه وجه اجتماعی آن غالباً در حاشیه بوده است. لذا در این کتاب سعی شده علاوه بر توجه به وجوه مختلف سیاست خارجی ایران، از جمله وجه بین المللی، وجه اجتماعی آن نیز از حاشیه به متن آورده شود. ضمن آنکه سعی شده به کلیه فراز و فرودهای برنامه و دیپلماسی هسته‌ای ایران از آغاز تاکنون پرداخته شده و تحلیل شود.
ادعای اصلی در این کتاب این است که در صورت وجود و تلاقی و تقارن اجماعِ بازیگرانِ تعیین کننده در دو سطح داخلی و بین المللی در مورد راهکار دیپلماسی هسته‌ای ایران، امکان تأمین اهداف آن بیشتر و کم هزینه‌تر است. زیرا اصل اولیه در سیاست خارجی این است که دستیابی به اهداف آن متضمن و مستلزم پرداخت هزینه کمتر در مقابل کسب فایده بیشتر است. به گونه‌ای که تصمیم‌ها، کنش‌ها و اقدامات سیاست خارجی همزمان و توأمان در بردارنده هزینه و فایده و فرصت و چالش است. از این رو، تصمیم و اقدامی عقلانی است که منافعش از هزینه‌هایش بیشتر باشد. چنانکه دیپلماسی هسته‌ای ایران نیز از این قاعده کلی مستثنی نیست.
نکته حائز اهمیت دیگر در خصوص این کتاب، طرح مدلی جدیدی برای مطالعه سیاست خارجی به منظور تلاش برای گشودن افق‌های تازه برای مطالعه این رشته است. طراحی این مدل به گونه‌ای صورت گرفته است که تا حد امکان از نقیصه‌ها و معایب مدل‌های پیشین بدور باشد و با ارائه آن در صدد ارائه چهارچوبی تحلیلی است که بتوان موضوع‌های خاص را در قالب آن تحلیل کرد و توضیح داد که رفتار سیاست خارجی چگونه شکل گرفته است و این رفتار در چه زمان‌هایی از توفیق و موفقیت بیشتری برخوردار بوده است و اینکه علت این توفیق چه بوده است؟
