بررسی‌های جدید بر روی سنگ‌های ماه که با مأموریت چانگ‌ای-۵ چین به زمین رسیده، نشان داده‌اند فعالیت‌های آتشفشانی دیرتر از آن‌چه تصور می‌شد، رخ داده‌اند و اسراری درباره این فعالیت‌ها وجود دارند.
به گزارش گروه وب‌گردی خبرگزاری صدا و سیما، فضاپیمای چانگ‌ای-۵، ۱.۷۳ کیلوگرم سنگ و غبار ماه را از منطقه‌ای به نام اقیانوس طوفان‌ها (Oceanus Procellarum) در دسامبر سال ۲۰۲۰ جمع‌آوری کرد.
گروه مسئول این مأموریت از آن جهت این منطقه را انتخاب کردند که تصور می‌شد دهانه‌های آن چگالی کمتری دارند و به طرز قابل توجه، نسبت به منطقه‌ای که مأموریت‌های آپولو و لونای شوروی از آن‌ها نمونه‌برداری کردند، جوان‌تر است.
نمونه‌ها در ابتدا بررسی و دسته‌بندی شدند و نخستین دسته از آن‌ها برای رونمایی در ماه ژوئن تأیید شدند. از آن زمان تاکنون گروه‌های مختلف از دانشمندان بر روی این سنگ‌ها کار کردند تا اطلاعات بیشتری از ماه و تاریخ منظومه خورشیدی به‌دست آورند.
نخستین مقاله که اوایل اکتبر در مجله ساینس (Science) منتشر شد، قدمت نمونه‌ها را ۱.۹۷ میلیارد سال نشان می‌داد. اکنون مقاله‌ای جدید در تاریخ ۱۹ اکتبر در مجله نیچر (Nature) منتشر شده که در آن با روش مشابه سن نمونه‌ای متفاوت ۲.۰۳ میلیارد سال تخمین زده شده است.
این داده‌ها حاکی از آن هستند که این منطقه حدود یک میلیارد سال پس از آن که منطقه نمونه‌برداری شده از سوی مأموریت آپولو و لونا فعالیت آتشفشانی خود را متوقف کرد، به فعالیت خود ادامه داده است و سنگ‌های جمع‌آوری شده در این مأموریت از سنگ‌های مأموریت آپولو جوان‌تر هستند.
این یافته‌ها به دانشمندان، اطلاعاتی درباره لایه‌های زیر پوسته ماه می‌دهد. جیمز هد (James Head) استاد علوم زمین‌شناسی در دانشگاه براون و نویسنده نخست این مقاله، می‌گوید: این به آن معنا است که گوشته ماه، دو میلیارد سال قبل دارای دمای درونی بوده و سنگ بازالت تولید کرده است.
با این حال، علت فعال بودن گوشته در اواخر تاریخ ماه هنوز مشخص نیست. دو مقاله جدید که به مطالعه ترکیبات ماه پرداخته‌اند، با نظریه‌های پیشین درباره علت رخ دادن این پدیده، موافق نیستند.
نظریه‌های قبلی بر عناصر تولیدکننده گرما مانند پتاسیم، عناصر نایاب زمینی و فسفر، تمرکز داشتند و همه آن‌ها را KREEP می‌نامیدند. دانشمندان تصور می‌کردند که این مواد در این مناطق، فراوان هستند و به ایجاد گرما برای فعالیت‌های آتشفشانی کمک می‌کنند.
مقاله هد و مطالعه جدید که در مجله نیچر منتشر شده، نشان داده است که تنها مقدار متوسطی از این ترکیبات در نمونه‌ها وجود دارد و وجود این عناصر برای فعالیت‌های آتشفشانی ایجاد کننده این سنگ‌ها، مورد نیاز نیست.
جاشوا اسنیپ (Joshua Snape)، دانشمند سیارات از دانشگاه منچستر، گفت که هیأت منصفه هنوز درباره چگونگی وقوع این آتشفشان‌ها به نتیجه نهایی نرسیده است.
کمبود عناصر KREEP که در مقاله منتشر شده در مجله ساینس (Science) مشخص شده بود، در مقاله نیچر نیز تأیید شده است. او تأکید کرد که سطوح پایین این عناصر، باعث حذف کامل آن‌ها به عنوان یک عامل مؤثر نمی‌شود.
نکته دیگری که اسرارآمیز بوده، کمبود آب در این سنگ‌ها است. گروهی که در حال نوشتن مقاله سوم هستند، به دنبال ایزوتوپ‌های هیدروژن در ترکیب سنگ‌ها بودند.
وجود مقدار بالای آب می‌تواند به کاهش نقطه ذوب سنگ‌ها و در نتیجه، آسان شدن فعالیت‌های آتشفشانی کمک کند؛ اما این مقاله نشان می‌دهد که سنگ‌های جمع‌آوری شده، کم‌آب هستند. بنابراین، وجود آب فراوان نمی‌تواند علت فعالیت‌های آتشفشانی جدید باشد.
اسنیپ، می‌گوید: شاید باید گرمایش جذر و مدی که در اثر کشش و فشردگی برهم‌کنش‌های میان زمین، ماه و خورشید رخ می‌دهد، به عنوان عامل بزرگ‌تر در نظر بگیریم.
هد، می‌گوید: این قطعیت نداشتن‌ها به این معنا است که مأموریت چانگ‌ای-۵ به درک بهتر همسایه کیهانی ما کمک می‌کند.
به گفته اسنیپ، گروه‌های تحقیق مختلف به مطالعه این نمونه‌ها ادامه خواهند داد و به دنبال نشانه‌هایی برای پشتیبانی یا رد نظریه‌ها هستند.
منبع خبر "
صدا و سیما" است و موتور جستجوگر خبر تیترآنلاین در قبال محتوای آن هیچ مسئولیتی ندارد.
(ادامه)
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت تیترآنلاین مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویری است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هرگونه محتوای خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
