خبرگزاری مهر _ گروه جامعه؛ آرش نورآقایی از پژوهشگران گردشگری گزارشی از سفر خود به امارات با بازدید از نمایشگاه اکسپو دوبی نوشته است که در آن ضمن بیان مشکلات، به ارائه راهکارهایی در جهت بهتر شدن وضعیت پاویون ایران پرداخته است.
در این گزارش آمده: نمایشگاه اکسپو را می‌توان مهمترین عرصه برای معرفی توانایی همه جانبه کشورها قلمداد کرد. در سال ۲۰۲۱ میلادی مصادف با ۱۴۰۰ ه.ش. این نمایشگاه با قدمت ۱۷۰ ساله در یکی از کشورهای همسایه ایران در حال برگزاری است.
معرفی و تاریخچه اکسپو جهانی
عبارت «اکسپو جهانی»، کوتاه شده World Exposition است که به گونه‌ای از بزرگترین و عمومی‌ترین نمایشگاه‌های جهانی اطلاق می‌شود و مدت برگزاری آن از ۳ تا ۶ ماه است. مدیریت اکسپو بر عهده‌ی BIE یا همان Bureau International des Expositions به معنی «دفتر بین‌المللی نمایشگاه‌ها» است که ساختمان اصلی آن در پاریس واقع شده است.
نمایشگاه اکسپو برای اولین بار در سال ۱۸۵۱ در شهر لندن با حضور ۲۵ کشور و با موضوع «صنعت برای همه‌ی ملت‌ها» برگزار شد.
دو نمایشگاه قبلی جهانی اکسپو World Expo در سال ۲۰۱۵ در شهر میلان ایتالیا و ۵ سال قبل‌تر از آن در سال ۲۰۱۰ در شانگهای چین برگزار شده است.
همچنین دو نمایشگاه دیگر در دهه گذشته با عناوین Specialised Expo (نمایشگاه تخصصی) یکی در سال ۲۰۱۷ در قزاقستان و دیگری در سال ۲۰۱۲ در کره جنوبی برگزار شده است. نمایشگاه Specialised Expo برای اولین بار در سال ۱۹۳۶ در سوئد برگزار شد و تا به امروز ادامه دارد.
نمایشگاه اکسپو بعدی از ۱۳ آپریل تا ۱۳ اکتبر در شهر اوزاکا ژاپن برگزار می‌شود. و برای سال ۲۰۳۰ کشورهای روسیه، کره جنوبی و ایتالیا اعلام آمادگی کرده‌اند.
همچنین نمایشگاه بعدی Specialised Expo در سال ۲۰۲۳ در شهر بوینس آیرس کشور آرژانتین برگزار خواهد شد.
نمایشگاه اکسپو را می‌توان با بازی‌های المپیک مقایسه کرد. حتی برخی اعتقاد دارند که ایده برگزاری بازی‌های مدرن المپیک (نه بازی‌های المپیک یونان باستان) از دل اکسپو شکل گرفته است.
جالب اینکه برخی کشورها در فاصله‌ی زمانی نزدیک به هم، هر دو رویداد را برگزار کرده‌اند که از آن جمله می‌توان به کانادا، کره جنوبی، اسپانیا و چین اشاره کرد. به طور مثال چین در سال ۲۰۰۸ المپیک را در پکن و در سال ۲۰۱۰ اکسپو را در شانگهای برگزار کرد.
اهداف:
به طور خلاصه، Expo ابزاری برای بهبود و رشد اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی با همکاری و گفتمان میان کشورهای جهان است. هدف آن را می‌توان دستیابی به توسعه‌ی پایدار در سطح کشورها، جوامع و همچنین خانواده‌ها دانست. به اشتراک گذاشتن تجارب کشورهای مختلف برای حل مسائل جهانی یکی دیگر از اهداف اکسپو به شمار می‌رود.
فواید:
-فرصت ملاقات کشورها، دولت‌ها، شرکای تجاری با هم و همچنین ارتباط مسالمت آمیز میان بازدیدکنندگان
-فرصت منحصر به فرد برای ترویج تصویر بین‌المللی یک کشور و ارائه‌ی عملکرد آن، معرفی زیبایی، فرهنگ، دیپلماسی، علم و فن‌آوری، …
-ایجاد برند برای ارائه‌ی یک تصویر ملی با تأثیرگذاری بین‌المللی
-آشنایی با روش‌های نوین و تمرین تکنیک‌های بازارداری، بازاریابی و بازارسازی و همچنین برگزاری نشست‌های تجاری
-محفلی برای دیپلماسی عمومی
-ارائه قدرت نرم (به طور مثال: گردشگری)
-فرصت تبلیغاتی طولانی مدت (۶ ماه)
-همکاری میان دولت‌ها و بخش‌های خصوصی
هدف اصلی هر کشور برای حضور در نمایشگاه:
در یک کلام، هدف اصلی هر کشور و ملت، نمایش بهترین چیزی است که دارد و می‌تواند به بقیه‌ی مردم جهان ارائه دهد. از طرفی مهم است بدانیم که هدف اصلی غرفه‌های ملی نه تنها نشان دادن جنبه‌های فرهنگی بلکه نمایش راه حل‌های آن کشور برای چالش‌های جهانی است. بنابراین ارائه محتوای متنوع از قبیل معماری غرفه، پیش‌بینی و طراحی برنامه‌ها و رویدادها برای جذب مخاطب و همچنین نحوه ارائه این محتواها (همخوانی با اهداف، شعار و موضوع اکسپو و همچنین همخوانی با چشم‌انداز و اهداف هر کشور برای آینده در همه ابعاد) بسیار مهم است.
اکسپو دوبی (همزمان با ۵۰ سالگی تأسیس کشور امارات متحده عربی)
اکسپو ۲۰۲۰ دوبی (Expo ۲۰۲۰) از ۱ اکتبر ۲۰۲۱ تا ۳۱ مارس ۲۰۲۲ (معادل ۱۰ فروردین ۱۴۰۱ هجری شمسی) به مدت ۱۸۱ روز با شرکت ۱۹۲ کشور در مساحت ۴۸۳ هکتاری برگزار می‌شود. جالب اینکه در تاریخ اکسپو، برای اولین مرتبه است که این نمایشگاه در نزدیکی مرزهای ایران و همچنین در منطقه‌ی غرب آسیا و خاورمیانه برگزار می‌شود.
در ابتدا قرار بود این نمایشگاه در اکتبر ۲۰۲۰ آغاز شود اما به دلیل بیماری همه‌گیر کووید ۱۹ یک سال به عقب افتاد. دفتر بین‌المللی نمایشگاه‌ها (BIE) در سال ۲۰۱۳ دوبی را واجد شرایط و برگزاری اکسپو ۲۰۲۰ دانست.
دوبی پیش‌بینی کرده است که میزبانی اکسپو می‌تواند ۲۳ میلیارد دلار بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۱ برایش سود داشته باشد که این رقم معادل یک‌چهارم تولید ناخالص داخلی دوبی است.
همچنین انتظار می‌رود حدود ۲۵ میلیون نفر از این نمایشگاه بازدید کنند.
رهبران دوبی با طراحی و ساخت پروژه‌های بزرگی مانند جزایر مصنوعی دیره و بندر خور، امیدوار هستند بازدیدکنندگان خارجی اکسپو را به سرمایه‌گذاری در این شهر و خرید ملک تشویق کنند. نکته‌ی آخر اینکه در این اکسپو، کلاً ۲۰۵ پاویون حضور دارند که بخش اعظم آنها مربوط به کشورها و گروه اندکی مربوط به برخی نهادها و سازمان‌ها و شرکت‌هاست.
مسیر آینده برای امارات:
بد نیست با برخی از برنامه‌های استراتژیک امارات و دوبی برای صد سال آینده آشنا شویم. قطعاً برگزاری اکسپو یکی از قدم‌هایی است که امارات متحده عربی برای حصول به این اهداف برداشته است. این استراتژی‌ها و برنامه‌ها عبارتند از:
دوبی هوشمند در ۲۰۲۱، استراتژی بلاک‌چین در ۲۰۲۱، رونق گردشگری شارجه در ۲۰۲۱، مأموریت فضایی و ارسال سفینه به ماه تا سال ۲۰۲۴، ایجاد پارک خورشیدی تا ۲۰۳۰، رونق اقتصادی ابوظبی غیر وابسته به نفت ابوظبی تا ۲۰۳۰، استراتژی حمل و نقل خودکار (اتوماتیک) تا ۲۰۳۰، استراتژی هوش مصنوعی تا ۲۰۳۰، استراتژی بهره‌وری از آب (تصفیه و ذخیره و …) تا ۲۰۳۶، استراتژی انرژی پاک تا ۲۰۵۰، استراتژی امنیت غذایی تا ۲۰۵۱، برنامه‌ریزی برای صد سالگی تأسیس کشور امارات مبتنی بر قدرت نرم تا سال ۲۰۷۱، ایجاد اولین اقامت انسانی در مریخ تا سال ۲۱۱۷.
محل برگزاری اکسپو
در نزدیکی فرودگاه آل مکتوم، بندر جبل علی و منطقه‌ی آزاد دوبی است. این منطقه که در جنوب دوبی واقع شده، نقشی کلیدی در آینده‌ی این شهر و کشور امارات برعهده دارد.
شعار نمایشگاه:
Connecting Minds, Creating the Future
به معنی: پیوند افکار، خلق آینده
موضوع یا تم نمایشگاه:
اکسپو دوبی سه تم (موضوع) اصلی دارد که عبارتند از: فرصت، تحرک (پویایی)، پایداری که برای هر کدام، هم یک پاویون جداگانه ساخته شده است و هم یک مسکات (عروسک) برایشان طراحی کرده‌اند.
مسکات‌ها (عروسک‌ها):
از چندین مسکات برای این نمایشگاه استفاده شده است که عبارتند از:
Salama (سلامه): از آن به عنوان درخت قف عاقل یاد می‌شود. این درخت (قف) همیشه سبز که در کویرهای امارات می‌روید در سال ۲۰۰۸ به عنوان درخت ملی این کشور انتخاب شده است. برگ‌های این درخت سخنگو قرار است داستان پناه دادن به مسافران و شکل‌گیری امارات را به نسل بعدی (لطیفه و راشد) بازگو کنند. این درخت در خود محوطه‌ی اکسپو نیز دیده می‌شود.
Rashid (راشد: یک پسر ۹ ساله): به آسمان و محیط زیست دلبسته است و ترجیح می‌دهد در بیابان چادر بزند.
Latifa (لطیفه: خواهر ۸ ساله‌ی راشد): علاقمند به فن‌آوری است، به «غیرممکن» اعتقاد ندارد و همیشه آماده رویارویی با چالش بعدی است.
Alif: محافظ پاویون «پویایی» یا همان Mobility که به رنگ آبی است و قابلیت تغییر شکل دارد.
Opti: محافظ پاویون «فرصت» یا همان Opportunity که به رنگ زرد (اشاره به فرصت طلایی) است.
Terra: محافظ پاویون «پایداری» یا همان Sustainability که به رنگ سبز و یک ربات نانو تکنولوژی است.
فضاها و برنامه‌های جانبی اکسپو:
به غیر از پاویون کشورها، فضاها و غرفه‌های دیگری هم وجود دارند که به مسائل مختلف می‌پردازند. از این جمله می‌توان به سه پاویون پایداری، تحرک و فرصت، پاویون‌های سازمان ملل، مأموریت ممکن، زنان، Vision (بصیرت)، ایرلاین امارات و مراکز بازدیدکنندگان (شامل سرویس بهداشتی و نمازخانه و …)، مرکز رسانه و … اشاره کرد. مکان‌هایی هم برای برگزاری برنامه‌ها و رویدادهای عمومی در نظر گرفته شده است. به طور مثال، گنبد الوصل پلازا قلب محوطه‌ی نمایشگاه اکسپو است که مهمترین برنامه‌ها در محوطه‌ی بزرگ و باشکوه آن برگزار می‌شود. هر شب زیر این گنبد ۶۵ متری، هنرمندانی از سراسر جهان به هنرنمایی می‌پردازند.
موضوعات کلیدی در برگزاری رویدادهای داخلی اکسپو:
در زمان ۶ ماهه‌ی برگزاری اکسپو، قرار است رویدادهای بسیاری برگزار شود.
این رویدادها فرصت مناسبی برای هر یک از غرفه‌های کشورهای مختلف ایجاد می‌کند. هفته‌ها و روزهای بین‌المللی، روز استقلال کشورها، برگزاری جشنواره‌های موسیقی، ورزشی و آداب و رسوم کشورها از جمله این رویدادها هستند. در زیر به برخی از مناسبت‌ها اشاره می‌شود:
استفاده از هر یک از این فرصت‌ها برای تعامل غرفه ایران با دیگر شرکت کنندگان در اکسپو اهمیت دارد، اما شاید فرصت هفته‌ی سفر و پیوند و همچنین برگزاری نوروز (با توجه به شروع قرن ۱۵ هجری شمسی) از منظر گردشگری و فرهنگی یگانه باشد.
بعد از اکسپو:
برگزارکنندگان اکسپو قصد دارند بعد از پایان یافتن نمایشگاه ایده‌ها و افکار منطبق با اهداف اکسپو را جمع‌آوری کنند تا چراغ راهی برای آینده باشد. در واقع از نتیجه‌ی همفکری کشورها برای ارائه راه حل‌هایی در مقابل چالش‌های پیش رو استفاده خواهد شد.
همچنین محل برگزاری اکسپو در طراحی نقشه‌ی دوبی با عنوان منطقه ۲۰۲۰ نام‌گذاری شده است و احتمال داده می‌شود بعد از پایان یافتن اکسپو، ۹۰۰۰۰ نفر در این منطقه ساکن شوند.
بیش از ۸۹ درصد محوطه‌ی اکسپو برای برگزاری فعالیت‌های آموزشی، فرهنگی و فن‌آوری مورد استفاده قرار خواهد گرفت. قابل توجه اینکه برج ایفل که هم‌اکنون به عنوان معروفترین نماد گردشگری در دنیا محسوب می‌شود، باقیمانده‌ی برگزاری اکسپو در شهر پاریس است.
چند ویژگی پایدار (Sustainable) در اکسپو:
آسفالت محوطه اکسپو از موادی ساخته شده است که قابلیت بازیافت دارد. ۸۴ درصد زباله‌های تولید شده در اکسپو، قابل بازیافت هستند یا تبدیل به کود می‌شوند. حضور پنل‌های خورشیدی بخشی از انرژی مصرفی اکسپو را تامین می‌کنند.
۳- پیشینه حضور ایران در اکسپو
پیشینه حضور ایران در اکسپو به دوران قاجار و دوره‌ی صدارت امیرکبیر برمی‌گردد.
اولین حضور ایران مربوط به اکسپو ۱۸۵۱ لندن است که در آن، ایران با غرفه‌ای به مساحت ۹۲ مترمربع فرش، صنایع دستی، کاشی و انواع آجیل را به بازدیدکنندگان عرضه کرد. پس از آن، در اکسپوهای ۱۸۷۳ وین، ۱۸۷۸ و ۱۸۸۹ پاریس، ۱۸۹۳ شیکاگو، ۱۹۰۰ پاریس، ۱۹۳۶ و ۱۹۵۸ بروکسل حضور پیدا کرد. در اکسپو ۱۹۶۷ مونترال با طراحی زنده یاد عبدالعزیز فرمانفرماییان، بنایی با الهام از مسجد جامع شوشتر حضور موفقی داشت. پس از انقلاب نیز، ایران در اکسپوهای کشورهای مختلف شرکت داشته است.
۴- غرفه ایران در اکسپو دوبی
به گفته شرکت‌های برگزاری نمایشگاه و طراحان پاویون ایران، طرح معماری غرفه توسط برخی از مجلات و دانشکده‌های مرتبط با معماری مورد توجه قرار گرفته است و آن را در بین ۸ غرفه برتر ارزیابی کرده‌اند.
پاویون ایران در نزدیکی دروازه‌ی Mobility (پویایی) و روبروی پاویون Mobility و در همسایگی پاویون‌های شیلی و فرانسه قرار گرفته است. در یک کلام، مکان پاویون ایران مناسب است.
محوطه‌ی نمایشگاهی کشورمان شامل چند اتاق سرپوشیده و فضای باز از جمله بخش اطلاعات، گردشگری و میراث، هنر فرش، معرفی شهرها، معرفی سنگ‌های قیمتی و معدنی، اقتصاد، تکنولوژی، صنایع دستی و سوغات، رستوران، یک فضای استیج برای برگزاری مراسم و موسیقی و یک محل کوچک قرارگیری دار قالی است.
چنین اظهار شده است که در طراحی غرفه ایران کاراکتر «شهرزاد» و تو در تویی داستان‌های ۱۰۰۱ شب، و همچنین «سیمرغ» مد نظر بوده است. استفاده از همه‌ی این کلیدواژه‌ها در صورتی که پیوندی کامل با محتوای ارائه شده برقرار کنند و بتوانیم آنها را خوب نمایش دهیم، می‌تواند اقدامی هوشمندانه باشد.
اما تا جایی که در برخی خبرها و محتواهای تولید شده دیده می‌شود، گویی چنان ضعیف عمل کرده‌ایم که برخی مجسمه‌ی جانمایی شده در ابتدای غرفه را ققنوس فرض کرده‌اند؛ در حالی‌که از لحاظ نمادشناسی این دو موجود اسطوره‌ای (سیمرغ و ققنوس) با هم فرق‌های بنیادین دارند.
هزار و یک شب به عنوان تم غرفه ایران، موضوع جالبی است که اهمیت داستان‌های آن در حوزه‌ی ادبیات کلاسیک جهان بر کسی پوشیده نیست و در رابطه با آن کتاب‌ها و مقالات پرشماری نوشته شده است. اما نه به شهرزاد و نه به قصه‌های ۱۰۰۱ شب به درستی در محتواهای ارائه شده در غرفه‌ها پرداخته نشده است. طرفه اینکه شهرزاد یک قصه‌گوست و یکی از بهترین و به‌روزترین شیوه‌های «بازاریابی محتوا» از نظر کارشناسان،storytelling یا همان قصه‌سرایی است. اما در غرفه ایران نه نقاشی خوبی از شهرزاد هست، نه محتوای شایسته‌ای و نه شیوه درست تولید محتوا بر اساس قصه‌سرایی.
موضوع قابل توجه دیگر اینکه، قصه‌های ۱۰۰۱ شب را به صورت «شب‌های عربی» Arabian Nights هم ترجمه کرده‌اند. و امروزه بسیاری از مردمان جهان بغداد را شهر ۱۰۰۱ شب می‌دانند. معماری غرفه ایران با ایجاد برند بر اساس یک تولید محتوای مؤثر، این توانایی را خواهد داشت که یک بار دیگر ادبیات غنی خود را در قالب یادآوری قصه‌های ۱۰۰۱ شب مطرح کند.
• غرفه ایران از دیدگاه نمادگرایی و نه معماری
دو رنگ اصلی نمای بیرونی غرفه ایران را به صورت کلی می‌توان خاکی و آسمانی فرض کرد که از این منظر، انتخاب رنگ‌ها به درستی بوده است. در معماری بناهای مذهبی ایران پس از اسلام، هرگاه سازه با زمین در تماس است، به رنگ خاک نزدیک است و زمانی که ساختمان سر به سوی آسمان فراز می‌کند با استفاده از کاشی، رنگ دیوار و گنبد به رنگ آسمان می‌گراید.
در واقع رنگ آسمان بر خلاف رنگ خاک به سادگی در دسترس نیست. در غرفه ایران هم رنگ خاک را توسط ریسه‌های آویزان و رنگ آبی را با شیشه‌ها تداعی کرده‌اند و در اینجا هم رسیدن به رنگ خاکی آسان‌تر از تماس با رنگ آبی است.
از دو رنگ استفاده شده در نمای بیرونی غرفه که بگذریم، به نظر می‌آید در استفاده از رنگ در داخل غرفه‌ها چندان فکری نشده است. حداقل اینکه، جالب توجه نیستند.
حضور اتاق‌های متعدد جدا از هم که همگی با یک مسیر اصلی و چند مسیر فرعی به هم پیوند داده می‌شوند را می‌توان به داستان در داستان بودن هزار و یک شب ربط داد، هرچند نه به طور کامل. شاید در اختیار معمار نبوده است و شاید ملاحظاتی در کار بوده که ما از آن بی‌خبریم، با این حال، این سوال مطرح است که چرا هم مسیر اصلی و هم کوچه‌های میان اتاق‌ها در غرفه ایران، بن‌بست است.
از طرفی، کوچه‌های بین اتاق‌ها طوری تنگ و باریک بودند که خاطره‌ی کوچه‌های آشتی‌کنان شهرهای کویری تداعی می‌شود؛ کانسپتی که شاید بتوانیم از آن بهتر در زمان نمایشگاه اکسپو بهره‌مند شویم. قدم زدن در غرفه ایران، حس گم‌شدن و پیدا شدن در یک مارپیچ Maze را هم تداعی می‌کند.
طراحی غرفه ایران را شاید بتوان یک معماری سنتی درونگرا قلمداد کرد که از قضا نیم‌نگاهی به مدرنیته دارد. حضور آویزهای متعدد که بسان پرده‌هایی برای کل اتاق‌ها عمل کرده‌اند، حریم هر مکان را ارج نهاده است ولی در عین حال، با حضور شیشه مدرن جلوه می‌کنند.
شاید مخاطب آشنا به معماری، در قدم زدن در غرفه ایران به یاد طراحی دیوار «تجدد» در خانه-موزه مقدم بیفتد که توسط هوشنگ سیحون طراحی شده است.
آویزهایی با مهره چوبی که ظاهراً در اصل طرح معماری باید از خشت می‌بود غرفه ایران را جالب توجه کرده‌اند؛ هم شبیه پرده هستند، هم شبیه دانه‌های تسبیح و هم شبیه دانه‌های اسفند. گویی هم حریم شکل داده‌اند، هم دیانت همراه با حکمت را تداعی می‌کنند و هم جلوی چشم زخم را می‌گیرند. جلوگیری از چشم زخم، موضوعی است که به صورت کتیبه در بسیاری از بناهای دوران عیلامی و هخامنشی مورد توجه بوده است. و در پس از اسلام به صورت حضور شاخ قوچ، آویزهای اسفند و … بر بام یا درهای ورودی جلب توجه می‌کرده است.
شیشه‌های اتاق‌های غرفه ایران را می‌توان بسان پنجره‌هایی فرض کرد که پشت پرده‌های آویزان قرار گرفته‌اند و با کنار رفتن پرده‌ها، می‌توان به راز درون اتاق‌ها پی برد.
هر یک از اتاق‌های غرفه ایران ارتفاع متفاوت دارند که در نوع خودش جالب است، اما کوتاهی برخی اتاق‌ها به عنوان فضای نمایشگاهی حالت خفه‌ای را ایجاد کرده است که خوشایند نیست و این را می‌توان یکی از ضعف‌های فیزیکی غرفه ایران قلمداد کرد.
در مسیر اصلی غرفه ایران که خارج از اتاق‌هاست، یک فضای سبز احتمالاً برگرفته از طرح باغ ایرانی ایجاد کرده‌اند که می‌توانست خیلی بهتر باشد.
در ابتدای همین مسیر که ابتدای غرفه ایران هم محسوب می‌شود، یک دار قالی نیمه‌کاره آویخته‌اند که ایده‌ی خوبی به عنوان نماد مهمان‌نوازی است، ولی ایراد کار این است که در ۵ روزی که ما در غرفه ایران بودیم، هیچ کسی در حال بافتن قالی مشاهده نشد. در صورتی‌که گفته می‌شود قرار است بازدیدکنندگان گره به گره بر ارتفاع آن بیافزایند تا تمام شود و در نهایت به موزه‌ی اکسپو اهدا کنند.
غرفه ایران در شب یک حالت خاص عاطفی را تداعی می‌کند، گویی که خانه‌ای با نور شمع و فانوس روشن است. فضای قصه شنیدن را تداعی می‌کند و گویی شهرزادی برای شهریاری قصه می‌گوید. دوست داشتنی است ولی شاید برای استفاده‌ی تجاری و جلب توجه مناسب نباشد.
حضور مجسمه سیمرغ یا حضور مبل در بخش اطلاعات Information اگر با تولید محتوای معنی‌دار همراه شود، شاید خوب باشد. اما فعلاً جایگاه ویژه‌ای برای جذب مخاطب ندارند.
موضوع دیگر اینکه، ورودی غرفه ایران با درختان نخل طراحی شده است که (شاید) بهتر بود از درختانی همچون سرو استفاده شود.
معایب غرفه ایران (سخت افزاری، نرم‌افزاری، مغزافزاری):
ایده‌های مورد استفاده در غرفه‌های کشورهای دیگر و غرفه‌ها و فضاهای عمومی
ایده‌هایی برای حضور مؤثر ایران در روزهای باقیمانده
