به گزارش گروه وب‌گردی خبرگزاری صدا و سیما، یکی از مباحثی که معمولا توسط ورثه شخص فوت شده مطرح میشود این است که آیا تقسیم ارث وسایل خانه نیز باید با در نظر گرفتن قانون یا توافق طرفین انجام شود؟ آیا ورثه می‌توانند برای مطالبه این دسته از اموال، دادخواست تقسیم ماترک را تکمیل کنند یا تمام اموال، به شخصی که مالک خانه میشود، تعلق دارد؟
قبل از آنکه بخواهیم به پرسش‌های بالا پاسخ دهیم، اشاره به این نکته ضروری است که برای تقسیم ارث، ورثه شخص فوت شده وظیفه دارند دیونی که برای اموال تعیین شده است را به صاحبان آن‌ها پرداخت کنند. تا زمانی که این دیون توسط ورثه پرداخت نشود، امکان تقسیم اموال نیز وجود نخواهد داشت. به دیون و حقوق تعلق گرفته به اموال شخص فوت شده، در ماده ۸۶۹ قانون مدنی ایران، اشاره شده است.
در ادامه طبقات وراث و نکات مهم مربوط به تقسیم ارث وسایل منزل را بررسی می‌کنیم.
طبقات وراث
بر اساس ماده ۸۶۲ قانون مدنی، ورثه شخص فوت شده در سه طبقه حضور دارند که در هر طبقه درجاتی نیز وجود دارد. در حقیقت تا زمانی که ورثه هر یک از طبقات و درجات حضور داشته باشند، نوبت به سهم بردن ورثه حاضر در طبقات و درجات بعد نمی‌رسد. در نتیجه اگر فرض را بر این بگیریم که متوفی فرزند، نوه و برادر دارد، نوه که در درجه دوم طبقه اول قرار می‌گیرد، به دلیل حضور فرزند، از سهم قانونی محروم خواهد بود. به همین ترتیب به دلیل آنکه برادر در طبقه دوم وراث قرار می‌گیرد و در این مثال، وراثی در طبقه اول حضور دارند، نوبت به سهم بردن وارث طبقه دوم نیز نمی‌رسد.
با در نظر گرفتن این نکات، طبقات وراث را ذکر خواهیم کرد.
وراث طبقه اول در تقسیم ارث وسایل خانه
فرزندان، پدر و مادر متوفی
نوه‌ها و فرزندان آن‌ها تا هر قدر که پایین روند.
وراث طبقه دوم در تقسیم ارث وسایل خانه
برادر و خواهر، جد و جده
پدر و مادر جد و جده، فرزندان برادر و خواهر تا هر قدر که پایین‌تر روند.
وراث طبقه سوم در تقسیم ارث وسایل خانه
عمو، عمه، خاله و دایی متوفی
فرزندان عمو، عمه، خاله و دایی متوفی تا هر قدر که پایین روند.
به عنوان یکی از وراث به این نکته مهم توجه داشته باشید که وراث می‌توانند تقسیم ارث توافقی یا تقسیم مبتنی بر متن قانون را انتخاب کنند. به عبارت دیگر امکان تقسیم اموال بر اساس پیشنهادات مورد توافق ورثه نیز وجود دارد و هیچ گونه الزامی به تعیین سهم بر اساس متن قانون وجود نخواهد داشت.
علاوه بر این در نظر داشته باشید که همسر، در هیچ یک از طبقات وراث قرار نمی‌گیرد بلکه به هر حال از اموال شخص فوت شده سهم می‌برد؛ بنابراین در صورتی که ورثه شخص فوت شده، در هر یک از طبقات سه گانه قرار گیرند، همسر از اموال طرف مقابل خود سهم می‌برد.
آیا وسایل منزل هم جز تقسیم ارث میشود؟
در پاسخ به این سوال و مجموعه سوالاتی که در ابتدای متن بیان شد، باید چنین گفت که اصولا وسایل خانه نیز در دسته اموال شخص فوت شده قرار می‌گیرد؛ بنابراین ورثه می‌توانند بعد از پرداخت دیون، با توجه به توافقات یا قانون، این دسته از اموال را بین خود تقسیم کنند. البته در خصوص این مساله، توجه به نکات زیر الزامی است:
در صورتی که زوجه شخص فوت شده در قید حیات باشد و در مقام منتفع این وسایل قرار گیرد، ورثه حق تقسیم ارث وسایل خانه را ندارند. به عبارت دیگر وراث می‌توانند تنها نسبت به اموالی که مورد استفاده اختصاصی متوفی بوده است، تصمیم گیری کنند.
در شرایطی که متوفی وصیت کرده باشد که وسایل منزل، در جهت اهداف خاصی به مصرف برسد، ورثه نمی‌توانند به آن وصیت عمل نکنند. به عنوان مثال در صورتی که شخص چنین وصیت کرده باشد که به جای تقسیم ارث وسایل منزل، ورثه وظیفه دارند کتاب‌های نفیس او را به کتابخانه دانشگاه تقدیم کنند، ورثه باید این درخواست متوفی را مورد توجه قرار دهند و بر اساس آن عمل کنند. البته همانطور که می‌دانیم، وصیت تنها نسبت به یک سوم از اموال شخص نافذ است و اگر متوفی، مازاد بر این میزان را را تعیین کرده باشد، تنها با در نظر گرفتن اجازه وراث، عمل به مازاد این وصیت مجاز خواهد بود.
نحوه تقسیم ارث وسایل خانه
نسبت به نحوه تقسیم ارث وسایل خانه ورثه می‌توانند هر اقدامی که تمایل دارند را انجام دهند. به طور کلی این دسته از اموال، جدا از سایر اموال هستند و نمی‌توان به دلیل وجود آن‌ها در خانه، آن‌ها را همراه با خانه محاسبه کرد؛ بنابراین در اظهارنامه مالیات بر ارث که از سوی ورثه به سازمان مالیات تقدیم میشود، علاوه بر تعیین ارزش خانه، وسایل آن نیز به صورت جداگانه ارزش گذاری می‌شوند. با در نظر گرفتن همین نکته متوجه می‌شویم که حتی در صورت تقسیم اموال به صورت توافقی، امکان تقدیم وسایل به شخصی که سهمی از خانه نمی‌برد، امکان پذیر است.
