مهسا مژدهی: ترور سردار قاسم سلیمانی در عراق یک ساله شد. دی ماه سال گذشته او در حالی که مهمان رسمی دولت عراق بود به وسیله پهپادهای آمریکایی ترور شد. این اتفاق معادلات منطقه را بهم ریخت و به اعتقاد بسیاری از ناظران، سرنوشت خاورمیانه را به دو مقطع قبل و بعد از این ترور دولتی از سوی ایالات متحده تقسیم کرد.
ایران از سه جنبه ترور آمریکا در خاک عراق را دنبال می کند. جنبه اول درخواست از دولت عراق برای رسیدگی به ترور یک شخصیت رسمی کشورمان در خاک این کشور توسط ایالات متحده است. زاویه دیگر اقدامات وزارت خارجه کشورمان در پیگیری این پرونده در مجامع بین المللی و حقوقی است و سومی مرتبط با انتقامی است که ایران می گوید به خاطر خون شهید سردار سلیمانی خواهد گرفت.
اما در آن سوی مرز دولت الکاظمی تمایل زیادی برای پیگیری موضوع نشان نمی دهد. مقامات کشورمان با تاکید بر اینکه شهید سرلشکر سلیمانی در سفر رسمی به عراق، ترور شده است از دولت این کشور انتظار دارند تا پای نظامیان آمریکایی را از این کشور قطع کرده و مسببان این ترور را معرفی کنند. اما با گذشت یک سال از این جنایت، عزمی در دولت الکاظمی برای پیگیری ماجرا دیده نمی شود.
این در حالیست که رهبر انقلاب اسلامی آیت الله خامنه ای در دیدار مصطفی الکاظمی نخست وزیر عراق که در تابستان به ایران آمده بود با تأکید بر اینکه که ایران در واکنش به ترور سردار قاسم سلیمانی، ضربه متقابلی را به آمریکایی ها وارد خواهد کرد، اشاره کردند: شهید سردار سلیمانی مهمان عراق بود و در سرزمین این کشور به شهادت رسید و آمریکا نیز به این جنایت اعتراف کرده است.
روزنامه رای الیوم، چاپ لندن در آستانه سالگرد شهادت سردار قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس در گزاشی نوشته است که قصاص این دو شهید قطعی است. رعد هادی جبارة نوشت: نخست وزیر عراق در زمان این جنایت رسما اعتراف کرد سلیمانی فرستاده رسمی ایران بود و با مدارک سفر رسمی و با هواپیمایی غیر نظامی به عراق سفر کرده بود و ماموریت صلح آمیز یعنی ایجاد گشایش در روابط ایران-عربستان را برعهده داشت. دست اندرکاران در جنایت دو شهید در آمریکا 48 نفر دارای مناصب مختلف هستند و کسانی در عراق،سوریه و لبنان در اجرایی شدن این جنایت دست داشتند.مقامات قضایی باید وظیفه خود را برای تحقیقات لازم و صدور حکم بازداشت قاتلان انجام دهند.
>>> بیشتر بخوانید:
الرای‌الیوم:قصاص سردار قطعی است
وزارت امور خارجه عراق بهتر بود رسما علیه آمریکا به شورای امنیت و دیوان بین‌المللی دادگستری شکایت می کرد زیرا این یک جنایت جنگی بود که در خاک عراق اتفاق افتاد. کوتاهی این وزرتخانه آشکار است. مجلس عراق به اتفاق آرا دو روز پس از این جنایت اخراج نیروهای آمریکایی را تصویب کرد. از این رو باید گام های عملی از سوی دولت عراق در این راستا اتخاذ شود.مطمئنا انتقام ایرانی،عراقی و اسلامی از ترامپ و تیم او در زمان مناسب صورت خواهد گرفت و این جنایت کار از این مجازات به هیچ عنوان فرار نخواهد کرد.
اشاره رای الیوم به هشدارهای مقامات کشورمان در خصوص انتقام خون شهید سلیمانی است. ایران در یک سال گذشته به طور مداوم تاکید کرده که گزینه انتقام به خاطر این ترور، بر سر میز است و همزمان با دیگر گزینه ها، پیگیری می شود. در آخرین واکنش ها وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در توئیترش با انتشار تصاویری از حضور گسترده مردم در نقاط مختلف جهان در پی شهادت شهید سلیمانی اعلام کرد: سال گذشته، مردم سرتاسر منطقه، از ایران و عراق گرفته تا هند و پاکستان، انزجار خود را از قاتلان سردار سلیمانی نشان دادند. در این توئیت آمده است: خون او منطقه ما را در مخالفت با استکبار و حضور آمریکا متحد کرد. پاسخی واقعی به سبک‌سری. آن خشم و اتحاد همچنان پابرجاست. وزارت امور خارجه از هشتگ «هرگز نمی‌بخشیم، هرگز فراموش نمی‌کنیم» در این توئیت استفاده کرده بود.
نهم دی ماه حسین امیرعبداللهیان، سخنگوی ستاد مردمی گرامیداشت سالگرد شهادت حاج قاسم سلیمانی در گفت‌وگو با شبکه المیادین گفت: نقش شهید سلیمانی در کمک به ایجاد امنیت در منطقه بسیار زیاد بود. مقامات قضایی شکایتی علیه ۴۸ مسئول آمریکایی که در ترور سردار سلیمانی دست داشتند، تنظیم کرده‌اند.
>>> بیشتر بخوانید:
روزی که رهبران جهان با پیشبینی به راه‌افتادن یک جنگ عظیم، یکصدا ترامپ را محکوم کردند
در عراق دو گروه تصمیم گیر در مورد این ترور وجود دارد. اول پارلمان این کشور است که بلافاصله بعد از این اتفاق حکم به خروج سریع نیروهای نظامی ایالات متحده از عراق را صادر کرد،چرا که ترور شخصیتی رسمی در خاک این کشور برای بخش بزرگی از نمایندگان قابل قبول نبود. این طرح اما در مسیر اجرا قرار نگرفت. امریکایی ها اعلام کردند که قصد خروج از عراق را دارند اما عملا ماجرا از سوی دولت الکاظمی نیمه کاره رها شده و به نظر می رسد که شخص نخست وزیر، میلی به اجرایی شدن خواسته پارلمان ندارد.
گروه دوم الکاظمی و طرفداران حضور و دخالت ایالات متحده در امور عراق هستند. نخست وزیر عراق به بهانه اینکه ترور سردار سلیمانی پیش از آنکه او به قدرت برسد رخ داده، ماجرا را پشت گوش می اندازد و علاقه ای به پیگیری آن از خود نشان نمی دهد. او هر چند بارها به تهران قول داده که مسببان این اتفاق را تحت پیگرد قرار می دهد اما عملا اتفاقی نیافتاده است و نوعی بی عملی از دولت عراق و حامیانش به وضوح مشخص است.
ماه گذشته کمیسیون امنیت و دفاع پارلمان عراق از اعمال فشار بر دولت مصطفی الکاظمی برای ارسال هرچه سریع‌تر نتایج تحقیق درباره ترور سردار سلیمانی و ابومهدی المهندس خبر داد. مهدی تقی امرلی نماینده عضو کمیسیون امنیت و دفاع پارلمان عراق، (روزیکشنبه۲۲ نوامبر) اعلام کرد که این کمیسیون بر دولت «مصطفی الکاظمی» فشار وارد خواهد کرد تا گزارش ویژه مربوط به ترور فرماندهان پیروزی (سردار شهید قاسم سلیمانی، ابومهدی المهندس نایب‌رئیس سازمان حشد الشعبی و شماری از همرزمان آنها) را در اسرع وقت در اختیار پارلمان قرار دهد. وی در گفت‌وگو با پایگاه خبری «المعلومه» افزود: «پس از ارائه این گزارش، پارلمان عراق نیز مجموعه توصیه‌هایی ارائه خواهد کرد.» این همان گزارشی است که ایران توقع دارد دولت عراق با شفافیت کامل در اختیار ایران قرار دهد. اما با گذشت یک سال، این اقدام کماکان از سوی دولت پشت گوش انداخته می شود.
اما عراقی ها می گویند با همت پارلمان عراق پیشرفت هایی هم حاصل شده است. روز دوشنبه «حیدر علی نوری» سرپرست مرکز رسانه ای شورای عالی قضایی عراق در بیانیه ای گفت که دستگاه قضایی این کشور مرحله پیشرفته ای را در تحقیق درباره حادثه به منظور اتمام آن به کاملترین وجه طی کرده است. او افزود: دادگاه صالحه تحقیقات مراحل پیشرفته تحقیقات را طی و تمام جنبه های آن را تکمیل کرده است، چرا که شواهد با ثبت اظهارات مدعیان شخصی و گوش دادن به شهادت کارمندان فرودگاه بین المللی بغداد و اعضای دستگاههای امنیتی (مستقر) در آنجا به عنوان شاهدان حادثه جمع شده است. اظهارات مقامات فرودگاه بین المللی بغداد و برخی از کارمندان (شرکت امنیتی انگلیسی) "G4S" حاضر در محل حادثه در تاریخ وقوع آن ثبت شده است. همچنین اظهارات نماینده حقوقی وزارت امور خارجه عراق و نماینده حقوقی سفارت جمهوری اسلامی ایران در بغداد ثبت شده که درخواست شکایت به نیابت از بستگان شهدا - علیه هرکسی که ارتکاب این جرم از سوی او یا دست داشتنش در این جرم ثابت شود- داده است.
به نظر می رسد که ایالات متحده از نفوذ سیاسی خود در بغداد علیه پیگیری این پرونده جلوگیری می کند. این در حالیست که ترور سردار سلیمانی تروری دولتی به حساب می آید و واشنگتن نمی تواند از مسئولیت ترور یکی از فرماندهان نظامی ایران سرباز بزند یا توجیهی برای آن بتراشد. با این حال در عراق ماجرا به شکل دیگری است. پس از گفتگوی رسمی الکاظمی با مقامات دولت آمریکا، مشخص شد که او میلی به خروج نیروهای امریکایی ندارد و وضعیت فعلی را بر استقلال عراق ترجیح می دهد. او به واشنگتن به عنوان حامی دولت خود در برابر مخالفان نگاه می کند و تصور غالب در میان طرفداران دولت الکاظمی این است که اگر حمایت ایالات متحده نباشد، او نمی تواند عراق را به کنترل خود در بیاورد. در مقابل منتقدان دولت می گویند آمریکایی ها در طول سال های پس از اشغال هیچ گاه برای عراق صلح یا ثباتی به ارمغان نیاورده اند و این ایده که با حضور آنها این کشور امن تر خواهد بود، سراب است.
بعد دیگری که ایران به دنبال آن است متهم کردن این ترور در مراجع بین المللی و حقوقی است. مهم ترین اقدامی که ایران در حوزه حقوق بین الملل قادر به انجام آن است، شکایت از امریکا بدلیل نقض اصول منشور ملل متحد حقوق بین‌الملل و به مخاطره افتادن صلح و امنیت بین‌المللی است تا به این واسطه از شورای امنیت بخواهد که در قبال این اقدام تروریستی واکنش نشان دهد. از آنجایی که هیچ یک از دو کشور عضو دیوان بین المللی کیفری نیستند، ایران نمی تواند از این ظرفیت استفاده کند. اما وصول شکایت در داخل ایران و عراق می تواند به روند قضایی این پرونده کمک کند.
روز گذشته در ایران، سخنگوی شورای نگهبان گفت: اقدامات برای پیگیری حقوقی ترور شهید سلیمانی ادامه دارد و بخش‌های مختلف قوه قضاییه، وزارت خارجه و مرکز حقوقی ریاست‌جمهوری اقدامات در اینباره را دنبال می‌کنند.
به تازگی برخی از چهره های عراقی با حضور در یک مستند به روایت بخش های ناگفته ترور سال گذشته در خاک این کشور پرداختند.
دبیرکل «عصائب اهل الحق» عراق فاش کرد که شرکت انگلیسی «جی.فور.اس» در ترور شهیدان سپهبد «حاج قاسم سلیمانی» فرمانده سابق نیروی قدس و «ابومهدی المهندس» معاون رئیس سازمان الحشد الشعبی عراق دست داشته است.
«شیخ قیس الخزعلی» گفت که شرکت انگلیسی «جی فور اس» که درباره مسائل امنیتی فرودگاه بغداد قرارداد دارد، در بخشی از ماموریت تایید هدف برای اجرای عملیات ترور مشارکت کرد. رویه های معمول فرودگاه بغداد این بود که هر هواپیمایی که وارد فرودگاه می شد، شرکت «جی.فور.اس» در مکان مشخصی در نزدیک هواپیما حضور داشته باشد اما آن روز، تنها روز و تنها باری بود که خودروی این شرکت تماما جلوی باند توقف می کند و این بدان معنا است که ماموریتی داشته است.
دبیرکل عصائب اهل الحق عراق در ادامه این مستند گفت: افسران دستگاه امنیتی ملی عراق مدتی قبل از حادثه، دوربین های نظارتی را در فرودگاه پیدا کردند که روی آن به سمت ورودی مهمانان مهم بود. افسران این دوربینها را برچیدند.. بعدا مشخص شد که این اقدام (نصب دوربینها) از اقدامات لجستیک و مقدماتی برای اجرای عملیات ترور بوده است.
عادل عبدالمهدی نخست وزیر پیشین عراق این طور روایت می کند: می دانستیم که شهید سلیمانی به عراق خواهد آمد زیرا ساعت هشت و نیم صبح قرار ملاقات با هم داشتیم و قرار بود با هم صبحانه بخوریم. تقریبا ساعت یک بامداد بود که الکاظمی تماس گرفت و گفت که حادثه ای اتفاق افتاده است و هنوز مشخص نبود که شهید سلیمانی همان کسی است که در هواپیما بوده است.
به گفته عبدالمهدی نخست وزیر فعلی عراق که در آن زمان در نهاد اطلاعاتی عراق مشغول بود اولین کسی بوده است که از ترور شهید سلیمانی و المهندس باخبر شده است، اینکه ایا الکاظمی از وقوع ترور با خبر بوده یا خیر این نیز محلی از سوال است و کم کاری او نسبت به مهمان کشی در خاک عراق را پررنگ تر می کند.
>>> بیشتر بخوانید:
ناگفته‌های عبدالمهدی از لحظه ترور شهید سردار سلیمانی:عکسی دیدم که انگشتری در آن دیده می شد...
یوسف مولایی کارشناس حقوق بین الملل درباره پیگیری حقوقی ترور شهید سردار سلیمانی به خبرآنلاین گفت:حقوق بین الملل کمکی به ایران برای یافتن راه حلی مناسب نمی کند و چنین ظرفیتی را به این دلیل که امکان اجرایی شدن را ندارد، به وجود نمی آورد. حقوق بین الملل ابعاد محدودی دارد و تنها ایران به شورای امنیت اطلاع می دهد و اتفاق ویژه ای هم نمی افتد.
او در مورد اتفاقات مشابه می گوید: ما شاهد موارد موفقی هم بوده ایم. مثلا پرونده ترور رفیق حریری بالاخره پس از سال ها به تازگی به نتیجه رسید. اما پشت این پرونده قدرت ایالات متحده بود که چنین امری را ممکن کرد. اما این به آن معنا نیست که در موارد دیگر هم ترورهایی از این دست بتواند با دخالت مجامع بین المللی حل و فصل شود. ایران می تواند موضوع را با شواهد و عدله ای که دارد به شورای امنیت ببرد. اما اینکه این شورا دست به اقدامی بزند، تا زمانی که حمایت قدرت ها وجود نداشته باشد ممکن نیست. حالا در خصوص ترور شهید سردار سلیمانی که عاملش خود ایالات متحده است، نمی توان منتظر این بود که شورای امنیت و یا مجامع بین المللی طرف ایران را بگیرند.
در اینباره دکتر رضا نصری حقوقدان بین الملل در توئیتی خطاب به اگنس کالامار، گزارشگر ویژه سازمان ملل در مورد اعدام‌های فراقانونی، سریع یا خودسرانه نوشت:
در مورد غیر قانونی بودن قتل سردار سلیمانی در چارچوب حقوق بین‌الملل بسیار بحث شده است. اما هیچ‌کس از این واقعیت عجیب نمی‌گوید که در قوانین داخلی آمریکا قتل یک مقام رسمی خارجی در بیرون از مرزهای آمریکا جرم‌انگاری نشده است! آیا سازمان‌های بین‌المللی قصد رسیدگی به این وضعیت را دارند؟
در آمریکا فقط یک فرمان اجرایی (EO 12333) قتل مقامات خارجی را منع می‌کند، اما از آنجا که هیچ ضمانت اجرایی ندارد، نقض آن برای یک مقام آمریکایی هیچ مسئولیت شخصی و کیفری در پی ندارد. وقت آن رسیده که به معضل دیرینهٔ مجاز بودن قتل مقامات خارجی توسط آمریکا در نهادهای بین‌المللی رسیدگی شود.
قاسم محبعلی در خصوص اقدامات الکاظمی و کم کاری او نسبت به این ترور به خبرآنلاین گفت: سردار سلیمانی در زمانی مورد ترور قرار گرفت که عادل المهدی سر کار بود. به همین دلیل الکاظمی مقداری در پیگیری موضوع تعلل می کند. مساله دیگر این است که حتی اگر دولت عراق بخواهد خود را وارد این قضیه کند، توان و قدرت آن را ندارد و بین خواستن و توانستن فاصله زیادی وجود دارد. دولت الکاظمی اساسا چنین توانایی را ندارد. چرا که این دولت همه مسائلش را با دولت ایالات متحده هماهنگ می کند و دولت او به نوعی تحت الحمایه واشنگتن است. پس او اقدامی مخالف خواست آمریکایی ها نمی کند. البته این به آن معنا نیست که عراق به رابطه با ایران نداشته باشد، اما این دولت امکان سرپیچی از آمریکا را ندارد.الکاظمی بدون حضور آمریکایی ها نمی تواند به کار خود ادامه دهد.
حکیم روزنامه نگار عراقی حاضر در ایران هم به خبرآنلاین می گوید: آمریکا دو نفر از شخصیت های رسمی ایرانی و عراقی را ترور کرد. امریکا همچنین یک فرد مهمان در عراق را به عنوان کشور ثالث به شهادت رساند و پهپادهای خود را بدون اجازه دولت عراق بالا برد و دست به ترور زد. این دو شخصیت روح و ستون فقرات مقاومت هستند و اشک صهیونیست ها را در آورده بودند و به همین دلیل که در طی سال ها نتوانسته بودند رو در رو اقدامی علیه سردار سلیمانی کنند، دست به این جنایت زده اند.
حکومت عراق تا این لحظه آن طور که باید و شاید اقدامی نکرده و حتی از اینکه بخواهد بحث را به سازمان ملل، شورای امنیت به طور شکایت رسمی برساند، امتناع کرده است. متاسفانه تا الان رسما عملی از سوی دولت الکاظمی دیده نشده است. عراق خیلی از اموراتش توسط سفارت آمریکا در بغداد صورت می گیرد. اگر کسی بیاید ایمانی به ایالات متحده نداشته باشد، بیرونش می کنند و اجازه نمی دهند که امورات کشور بگذرد. او ادامه داد: الکاظمی می داند که اگر بخواهد اقدامی کند، واشنگتن چوب لای چرخ دولتش خواهد گذاشت. ایالات متحده می خواهد همه کشورها زیر دست این کشور باشند.
هانی زاده کارشناس مسائل خاورمیانه نیز در اینباره به خبرآنلاین گفت:طبق قوانین بین المللی سردار قاسم سلیمانی مهمان عراق بود و با ویزای رسمی وارد این کشور شده بود و تامین امنیت میهمان هم بر عهده میزبان است. دولت عراق باید موضوع را به طور وسیع در سازمان ملل و شورای امنیت و حتی در دادگاه جنایت جنگی یا لاهه مطرح می کرد. اما متاسفانه دولت الکاظمی به خاطر ملاحظات سیاسی و تسلط آمریکا بر مقدرات عراق کوتاهی کرده است. ایران در درجه اول باید دولت عراق را تحت فشار قرار دهد تا موضوع ترور دو شخصیت بزرگ را به طور جدی در محافل بین المللی مطرح کند.
سکوت دولت عراق نشان می دهد که این دولت حاضر به همکاری با ایران نیست. اتفاقی که افتاده نقض حقوق بین المللی است و حتی جنگ های مهمی به خاطر ترور شخصیت ها در کشور ثالث رخ داده است. متاسفانه دولت عراق از حسن نیت و ملاحظات ایران سوء استفاده می کند وگرنه ایران حق دارد که دولت الکاظمی را تحت فشار قرار دهد.
با این اقدام آمریکا دیگر در دنیا قوانین بین المللی حاکم نیست، چرا که آمریکا از آن سوی اقیانوس ها وارد کشور دیگری شده و یک شخصیت نامدار جهانی که عمر خودش را صرف مقابله با تروریسم کرده، ترور می کند.
او در مورد ملاحظات دولت عراق و بی عملی الکاظمی گفت: آمریکا بارها تهدید کرده که اگر مساله ترور شهید سلیمانی مطرح شود، واشنگتن دست به تحریم عراق می زند. به هر حال دولت عراق مسئول است چرا که این ترور در خاک این کشور صورت گرفته و حق ایران است که از بغداد بخواهد واکنش نشان دهد. شخص الکاظمی بسیار به آمریکا چسبندگی دارد و به نظر می رسد که مایل نیست پیگیری این پرونده در سطح بین المللی مطرح شود.
>>> بیشتر بخوانید:
هادی العامری در مراسم سالگرد شهادت سردار سلیمانی برای آمریکا خط و نشان کشید
312 310
