معرفی دانشمندان برتر کشور در ۶۴ رشته/سهم دانشگاهها از محققان برتر

خبرگزاری مهر - گروه دانش و فناوری: فهرست دانشمندان دو درصد برتر با بررسی و ارزیابی استنادات داده‌های پایگاه اسکوپوس توسط محققان دانشگاه استنفورد، ارائه شده و اسامی بیش از ۱۸۶ هزار محقق و پژوهشگر در ۲۲ رشته موضوعی و ۱۷۶ حوزه تخصصی بر اساس شاخص‌های استنادی استاندارد طبقه‌بندی شده‌اند.

نتایج این ارزیابی در آگوست ۲۰۲۱ در پایگاه الزویر تحت عنوان August ۲۰۲۱ data-update for "Updated science-wide author databases of standardized citation indicators” چاپ شده است.

اطلاعاتی که در دسترس عموم قرار گرفته است شامل اطلاعات استاندارد شده در مورد استنادها، h-index، hm-index تنظیم شده توسط چند نویسنده، استناد به مقالات در موقعیت‌های نویسنده مختلف و یک شاخص ترکیبی را ارائه می‌دهد. همچنین داده‌ها به صورت جداگانه در چند گروه رشته‌ای، بازه یک ساله، بازه طولانی مدت و معیارها و شاخص‌ها «با و بدون» خود استنادی و نسبت استناد به مقالات ارائه شده است.

دانشمندان در ۲۲ حوزه علمی و ۱۷۶ زیر شاخه طبقه بندی شده اند و صدک‌های مربوط به حوزه اصلی و فرعی نیز برای همه دانشمندانی که حداقل ۵ مقاله منتشر کرده‌اند ارائه شده است. این داده‌ها تا پایان سال ۲۰۲۰ به روز شده اند و انتخاب بر اساس ۱۰۰ هزار نفر برتر با نمره c (با و بدون خوداستنادی) یا رتبه صدک ۲ درصد یا بالاتر است.

یکی از موضوعات مهم در تعیین فهرست دانشمندان برتر علاوه بر تعداد مقالات، کیفیت مقالات منتشر شده است. امروزه شاخص‌های کمی و کیفی زیادی برای سنجش تولیدات علمی نویسندگان و محققان، مؤسسات و کشورها وجود دارد. شاخص کمیت، تعداد مقالات منتشر شده در مجلات علمی معتبر جهان است و شاخص کیفیت تعداد استنادها و ارجاعات داده شده به مقالات علمی افراد، مؤسسات و یا کشورها محسوب می‌شود.

دانشمندان با ادغام این دو فاکتور کمیت و کیفیت، معیارهای جدیدی را جهت اندازه گیری برون داد علمی پژوهشگران ابداع کرده اند که از جمله این معیارها می‌توان به شاخص اچ ایندکس اشاره کرد. این کار با هدف ارزیابی کیفی کل برونداد عملی یک پژوهشگر صورت می‌گیرد. اساس محاسبه این شاخص، تعداد استناداتی است که از سوی سایر نویسندگان یا محققان به آثار یک محقق صورت می‌گیرد. در واقع ابزاری برای ارزیابی علمی پژوهشگران است که میزان تأثیرگذاری آنها را در پیشبرد علم نشان داده و به ارزیابی کمی برون داد پژوهشی محققین می‌پردازد هدف آن توصیف بهره وری علمی و تأثیر پژوهشگران است.

در همین زمینه پژوهشگران می‌توانند به خود یا دیگری استناد کنند و این استناد قابل محاسبه است. خوداستنادی به بیان ساده، به معنای استناد به خود است و در تعریف دقیق‌تر مبنا و سند قرار دادن دستاوردهای شخصی و کارهای قبلی در پژوهش‌های فعلی است. خوداستنادی شامل خوداستنادی نویسنده، مجله، زبان، وبگاه و سایر موارد می‌شود.

در فهرست دانشمندان برتر تمامی موارد با بررسی خوداستنادی و مستثنی شدن خوداستنادی منتشر شده است. در واقع مشخص شده است که هر فردی که در این فهرست قرار دارد چه تعداد مقاله منتشر کرده، چه تعداد استناد دریافت کرده و چه درصدی خوداستنادی داشته است. پایین‌ترین میزان خوداستنادی برای دانشمندان ایرانی حاضر در این فهرست ۲.۶۴ درصد و بالاترین میزان خوداستنادی ۷۶.۰۹ درصد بوده است.

انتخاب دو درصد برتر دانشمندان جهان برای بازه زمانی طولانی مدت (career-long) و همچنین بازه زمانی یک ساله (single year impact) انجام می‌شود که بر اساس آخرین به روز رسانی ارائه شده است.

در فهرست مورد بررسی در این گزارش نام «ایران» انتخاب شده و فهرست دانشمندان برتر برای بازه زمانی طولانی مدت (career-long) تنها در ۶۰ رشته اصلی (اول) و بدون در نظر گرفتن رشته فرعی بررسی شده است.

نفر اول فهرست با رتبه ۴۵۲ محسن شیخ الاسلامی کندلوسی از دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل در رشته مهندسی مکانیک در شاخه اصلی فیزیک و نجوم و شیمی فیزیک در شاخه‌های فرعی است. وی دانشیار گروه آموزشی حرارت و سیالات دانشگاه صنعتی نوشیروانی بابل است.

جدول زیر بر اساس ترتیب الفبایی تنظیم شده است و نفر اول هر رشته در فهرست در این جدول آمده است. ممکن است در یک رشته بیش از یک نفر در فهرست حضور داشته باشند اما مبنا فقط اولین نفر در فهرست بوده است.

جدول زیر تنها بر اساس ترتیب الفبایی تنظیم شده و تنها در بر گیرنده نفرات اول فهرست هر رشته انتخابی است.

جدول زیر تنها بر اساس ترتیب الفبایی تنظیم شده و تنها در بر گیرنده نفرات اول فهرست هر رشته انتخابی است.

جدول زیر تنها بر اساس ترتیب الفبایی تنظیم شده و تنها در بر گیرنده نفرات اول فهرست هر رشته انتخابی است.

۲۰ نفر اول فهرست الزویر در بازه طولانی مدت

در فهرست دانشمندات برتر که بازه زمانی طولانی مدت (career-long) منتشر شده است ۶۵۵ نفر با دسته بندی کشور «ایران» در این فهرست قرار دارند. این نام‌ها با دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی، دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاه‌های علوم پزشکی، بخش خصوصی، فرهنگستان و سازمان‌های مرتبط با حوزه‌های علم و فناوری مرتبط هستند.

در این فهرست ۱۳۶ نام مرتبط با گروه علوم پزشکی، ۱۶۶ نام مرتبط با دانشگاه‌های صنعتی، ۲۶۷ نام مرتبط با دانشگاه‌های جامع، ۵۲ نام مرتبط با دانشگاه آزاد، ۲۷ نام مرتبط با سایر سازمان‌ها و مراکز تحقیقاتی است. ۷ نام نیز بدون مشخص بودن وابستگی علمی در این فهرست حضور دارند.

جدول فراوانی نام رشته‌ها در فهرست دانشمندان برتر

دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی کشور در این فهرست سهم متعددی دارند. با توجه به اینکه برخی از محققان از نام مرکز تحقیقاتی وابسته به دانشگاه برای اعلام وابستگی علمی خود استفاده می‌کنند بنابراین ممکن است در برابر نام محقق نام مرکز و یا نام دانشگاه ذکر شده باشد.

جدول فراوانی نام دانشگاه‌ها در فهرست دانشمندان برتر

جدول فراوانی نام دانشگاه‌های علوم پزشکی و مراکز تحقیقاتی در فهرست دانشمندان برتر

جدول فراوانی نام دانشگاه‌ها در فهرست دانشمندان برتر (با تکرار ۱۰ بار و بیشتر)

به گزارش مهر، در فهرست انتخاب دو درصد برتر دانشمندان جهان برای بازه زمانی طولانی مدت (career-long) یک کلید برای درک شاخص‌های موجود در فهرست منتشر شده است که شامل نام نویسنده، نام مؤسسه، کشور مرتبط با مؤسسه، تعداد مقالات در بازه زمانی ۱۹۶۰-۲۰۲۰، سال انتشار اولین مقاله، سال انتشار آخرین مقاله، رتبه بر اساس نمره ترکیبی، تعداد استنادات، شاخص h-index تا پایان ۲۰۲۰ و شاخص hm-index تا پایان ۲۰۲۰ و همچنین سایر شاخص‌های مرتبط با مقالات، استنادها، درصد خوداستنادی و امتیاز ترکیبی، تعداد مقالات و استنادات به تفکیک رشته اصلی و فرعی است.

هر یک از محققان می‌توانند با مراجعه به جدول شماره ۱ پایگاه الزویر درباره این موضوع، میزان امتیاز برونداد پژوهشی خود را بر اساس شاخص‌های اعلام شده مشاهده کنند.