به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، تحریم‌هایی که غرب بخصوص آمریکا پس از وقایع صورت گرفته در ایران بعد از انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ بر علیه کشورمان به تصویب رسانده و اجرایی کردند، تفاوت‌های آشکاری با تحریم‌هایی داشت که این کشورها قبل از سال ۸۸، علیه ایران به تصویب رسانده و اجرایی کرده بودند.
تحریم‌های آمریکا و اروپا و شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران تا قبل از سال ۸۸، دارای دامنه شمول محدودی بودند؛ مثلاً شرکت‌ها را از سرمایه‌گذاری بیشتر از حد معینی در بخش نفت ایران منع می‌کردند. اما پس از فتنه ۸۸، علاوه بر افزایش سختگیری‌ها، قوانین جدید تحریمی علیه ایران وضع شدند که تا آن زمان علیه هیچ کشوری در دنیا وضع نشده بودند. به عنوان مثال، پس از فتنه ۸۸ بود که آمریکا و اروپا تحریم بانک مرکزی و خرید نفت ایران را وضع کردند که در تاریخ تحریم‌های جهان اقدامی بی‌سابقه بود و عملا سخت‌ترین نوع تحریمی بود که پس از انقلاب اسلامی علیه ایران به تصویب رسیده و اجرایی شدند. همچنین پس از فتنه ۸۸ بود که آمریکا و اروپا و شورای امنیت سازمان ملل هر نوع معامله با بخش نفت ایران ممنوع شد و جریمه‌های سنگینی برای آن وضع شد.
در واقع، پس از فتنه ۸۸ بود که فشار به استراتژی اصلی آمریکا تبدیل شد و این کشور به جای تصویب و اجرای تحریم‌های هوشمند به سراغ تصویب و اجرای تحریم‌های شدید یا اصطلاحا «فلج‌کننده» رفت.
*فتنه ۸۸ عامل وضع تحریم‌های شدید آمریکا علیه ایران بود؟
علی رغم اینکه تصویب و اجرای تحریم‌های شدید غرب بخصوص آمریکا علیه ایران پس از فتنه ۸۸ صورت گرفت، ابهاماتی درباره تاثیر واقعی فتنه بر وضع این تحریم‌ها وجود دارد.
در واقع، هرچند بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند فتنه ۸۸ تاثیر چشمگیری بر وضع تحریم‌های شدید علیه ایران داشته است و می‌گویند فتنه ۸۸ مقامات آمریکایی را به این نتیجه رساند که می‌توانند با افزایش فشار اقتصادی از طریق تشدید تحریم‌ها و آغاز جنگ اقتصادی، شکاف بین مردم و حاکمیت را زنده نگه دارند تا ایران در اثر فشارهای داخلی مجبور به تغییر رفتار در مسئله هسته‌ای و سایر مسائل به نفع آمریکا شود، اما برخی‌ها دیدگاه متفاوتی دارند. این افراد که عموما در انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸ حامی میرحسین موسوی بوده اند، اعتقاد دارند فتنه ۸۸ تاثیر چندانی بر وضع تحریم‌های شدید علیه ایران نداشته است.
* نگاهی به اظهارات مقامات آمریکایی درباره تاثیر فتنه ۸۸ بر وضع تحریم‌های شدید
یکی از مهمترین، بهترین و ساده ترین ابزارها برای شناخت واقعیت درباره ارتباط وضع تحریم‌های شدید توسط غرب بخصوص آمریکا با فتنه ۸۸، بررسی دیدگاه‌های مقامات ارشد دولت وقت آمریکا درباره این موضوع است.
دو روز بعد از اغتشاشات فتنه گران در جریان راهپیمایی روز قدس سال ۸۸ یعنی در تاریخ ۳۰ شهریورماه، رابرت گیتس وزیر دفاع وقت آمریکا در گفتوگو با سی ان ان گفت: «در حال حاضر به دلیل شکاف های عمیق در ایران پس از انتخابات، تحریم موثرتر از گذشته است. ما در ۳۰ سال گذشته چنین شکاف هایی را ندیده بودیم. مخالفان به تدریج سیاست های کلان جمهوری اسلامی را هدف گرفته اند. اکنون باید تحریم ها را تشدید کرد».
ریچارد نفیو معاون وقت وزارت خزانه‌داری آمریکا و طراح تحریم‌ها علیه ایران در دولت اوباما در کتاب خاطرات خود با عنوان «هنر تحریم‌ها، نگاهی از درون میدان» که اواخر زمستان ۹۶ منتشر شد، با تاکید بر اینکه اعتراض‌ها به نتیجه انتخابات سال ۸۸، کاخ سفید را به این نتیجه رساند که با توجه به تضعیف دولت ایران، امکان توافق وجود ندارد و آمریکا باید تحریم‌ها علیه کشورمان را تشدید کند، نوشت: «در نوامبر ۲۰۰۹ (آذر ۸۸) اوباما به سفیر آمریکا در سازمان ملل (خانم رایس) و وزیر خارجه (خانم کلینتون) و یک وزیر دیگر اجازه داد تا برنامه‌های خود برای تحریم را پیش ببرند».
صفحه ۷۳ کتاب خاطرات ریچارد نفیو (کتاب « هنر تحریم‌ها، نگاهی از درون میدان»)
به گزارش فارس، این کتاب 
به همت مرکز پژوهش‌های مجلس ترجمه شده است که از اینجا می‌توانید مشاهده کنید .
همچنین استوارت لوی معاون وقت امور تروریسم و اطلاعات مالی وزارت خزانه‌داری آمریکا و یکی از معماران تحریم‌های آمریکا علیه ایران در دولت اوباما، در مصاحبه با روزنامه نیویورک تایمز در تاریخ ۴ اردیبهشت ماه ۸۹ گفت: «مهمترین اتفاقی که رخ داده این است که آمریکا تصور می‌کند تحریم‌ها با اوضاع سیاسی آشفته ایران ترکیب خواهد شد و این چیزی است که آمریکا به آن امید بسته است. هیچکدام از این اقدامات چندان اهمیتی ندارند، در عین حال اگر روند کلی را با توجه به افزایش انزوای سیاسی و وضعیت داخلی ایران تحلیل کنیم، این اقدامات می‌توانند بسیار مهم باشند».
به علاوه، باراک اوباما رئیس جمهور وقت آمریکا در کتاب خاطرات خود با عنوان «سرزمین موعود» که اخیرا منتشر شده است، با اشاره به اعتراضات صورت گرفته به نتایج انتخابات ریاست جمهوری ایران در سال ۸۸ نوشت: «بعد از آنکه تلاش‌هایمان برای آغاز مذاکره با ایران رد شد و در شرایطی که این کشور وارد چرخه هرج‌ومرج و سرکوبگری بیشتر می‌شد ما راهبردمان را به‌سمت دومین گام راهبرد منع اشاعه‌ای خودمان تغییر دادیم: یعنی بسیج کردن جامعه بین‌المللی برای اعمال تحریم‌های اقتصادی سخت و چندجانبه‌ای که می‌تواند ایران را وادار به حضور در میز مذاکره کند». این کتاب را می توانید از اینجا مشاهده کنید.
صفحه ۴۵۸ کتاب خاطرات باراک اوباما (کتاب «سرزمین موعود»)
براساس این گزارش، متن کامل این کتاب را می توانید از اینجا ببینید.
علاوه بر موارد فوق، هیلاری کلینتون وزیر خارجه وقت آمریکا هم در گفتوگو با روزنامه انگلیسی فایننشال تایمز در تاریخ ۳۰ فروردین ماه ۸۹ گفت: «آنچه طی سال گذشته در ایران شاهد آن بوده‌ایم این است که تعداد هر چه بیشتری از کشورها به همان نتیجه‌ای می‌رسند که آمریکا رسیده است و آن اینکه ایران مجهز به تسلیحات هسته‌ای برای منطقه و فراسوی ان بسیار خطرناک و بر هم زننده ثبات است».
کلینتون در فصل دوم کتاب خاطرات خود با عنوان «انتخاب‌های سخت» که اواخر بهار 93 منتشر شد هم درباره این موضوع نوشت: «پس از اعتراض‌ها به نتیجه انتخابات در سال ۸۸، آمریکا توانست کشورهای دیگر را برای اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران همراه سازد».
به گزارش فارس، ترجمه فصل دوم این کتاب را می توانید از اینجا مشاهده کنید.
*نکته مهمی که بولتون درباره ارتباط فتنه 88 و تحریم‌ها گفت
اهمیت نقش فتنه 88 در وضع تحریم‌های شدید علیه ایران وقتی افزایش می‌یابد که بدانیم به اذعان مقامات آمریکایی، این تحولات زمانی رخ داد که گزینه تحریم ایران که چند سال بود عملا از دستور کار این کشور خارج شده بود. جان بولتون مشاور امنیت ملی آمریکا در دولت ترامپ که تا زمان صدور قطعنامه ۱۸۳۵ (پنجمین و آخرین قطعنامه آمریکا علیه برنامه هسته‌ای ایران تا قبل از فتنه ۸۸)، نماینده آمریکا در سازمان ملل بود و نقش مهمی در تدوین تحریم‌ها علیه ایران در دولت بوش داشت، در گفتوگو با شبکه تلویزیونی فاکس نیوز در تاریخ ۱۴ فروردین ماه ۸۸ گفت: «ما باید درک کنیم که این مسابقه بین ایران است که می‌خواهد به توانایی تسلیحات هسته‌ای دست یابد و تحریم‌هایی که می‌خواهد این روند را آهسته کند. رئیس جمهور آمریکا گفته است می‌خواهد فشارها به ایران افزایش یابد تا گام به گام اتفاقی که می‌افتد ملاحظه شود. ایرانی‌ها منتظر این افزایش فشار نیستند. آنها در دو سال گذشته زیاد تحت فشار قرار نگرفتند. ایرانی‌ها بسیار به خط انتهای دستیابی به تسلیحات هسته‌ای نزدیک شدند و تحریم‌ها نیز در پشت سر جا مانده است».
در واقع، بولتون به روند طی شده بعد از آخرین قطعنامه تحریمی شورای امنیت علیه ایران در دولت جرج بوش (قطعنامه ۱۸۳۵)، اشاره می کرد؛ قطعنامه ای که در بهار ۸۷ صادر شد و آمریکا را به این نتیجه رساند که تحریم‌ها در کند کردن روند برنامه غنی‌سازی ایران ناموفق بوده است. با توجه به این موضوع و برخی مسائل دیگر مانند افزایش شدید نیاز منطقه‌ای آمریکا به ایران و همچنین اطمینان نسبی این کشور درباره وضعیت داخلی باثبات ایران، آمریکا استراتژی خود در تعامل با ایران را کاملا عوض کرد و عملا نوعی چرخش راهبردی در این استراتژی در سال ۸۷ ایجاد شد. در نتیجه، آمریکایی‌ها که تا آن زمان به دلیل عدم تعلیق تأسیسات غنی‌سازی در مذاکرات با ایران شرکت نمی‌کردند، تصمیم گرفتند برای اولین بار مستقیماً در مذاکرات با ایران حاضر شوند. در واقع، مقاومت ۲.۵ ساله ایران، آمریکا را وادار کرده بود که راهبرد یک مسیره فشار را موقتاً کمرنگ کرده و یک راهبرد تعاملی‌تر را به جای آن بنشاند.
* ردپای تاثیر فتنه ۸۸ بر وضع تحریم‌های شدید
با تلاش و پیگیری فراوان آمریکا، قطعنامه ۱۹۲۹ شورای امنیت بر علیه کشورمان در اواخر خردادماه ۸۹ یعنی همزمان با اولین سالگرد آغاز فتنه ۸۸، به تصویب رسید. این قطعنامه عملا زیرساخت حقوقی لازم برای آغاز جنگ اقتصادی با ایران را برای آمریکا فراهم کرد. چند هفته پس از تصویب این قطعنامه، قانون جامع تحریم‌های ایران (سیسادا) که آغاز تحریم‌های شدید علیه ایران بود، در آمریکا به تصویب رسید. یکی از علل اصلی تصویب این قانون که در مقدمه آن هم صراحتا اشاره شده بود، وقایع بعد از انتخابات سال ۸۸ در ایران بود. در مقدمه این قانون آمده بود: «دولت ایران همچنان به نقض جدی، منظم و مداوم حقوق بشر، از جمله سرکوب آزادی بیان و آزادی مذهبی، بازداشت غیرقانونی طولانی‌مدت، شکنجه و اعدام‌ها ادامه می‌دهد. چنین موارد نقضی پس از انتخابات ریاست‌جمهوری جعلی در ایران در ۱۲ ژوئن ۲۰۰۹ (۲۲ خرداد ۱۳۸۸) افزایش یافته است».
در همان روزها، هیلاری کلینتون وزیر خارجه وقت آمریکا در پاسخ به سؤال خبرنگار واشنگتن پست که پرسیده بود قطعنامه ۱۹۲۹ شورای امنیت علیه ایران چه اثر قابل توجهی دارد؟ گفت: «این قطعنامه در حمایت از جنبش سبز صادر شده است».
با توجه به آنچه گفته شد، نقش مهم فتنه 88 در وضع تحریم‌های شدید آمریکا علیه ایران کاملا مشخص و شفاف بوده و این موضوع کاملا مستند به اخبار است و صرفا یک تحلیل نیست.
حال این سوال مطرح می‌شود که با توجه به این موضوع و همچنین نقش قابل توجه آن در عملکرد ضعیف اقتصادی دولت دهم و نهایتا پیروزی حسن روحانی در انتخابات 92، کاسبان واقعی تحریم‌ها چه کسانی هستند؟
انتهای پیام/
