به گزارش خبرنگار مهر، صالح قاسمی، پژوهشگر و کارشناس تحولات جمعیت در برنامه تلویزیونی «غیرمحرمانه» با موضوع «جمعیت و فرزندآوری» گفت: واقعیت امر این است که نه تنها نهادهای ملی و کارشناسان کشور بلکه نهادهای بین المللی و بعضی پژوهش‌های جهانی به صراحت اعلام می‌کنند که ایران در وضعیت هشدار جمعیتی قرار گرفته و شاخص‌های جمعیت شناسی ایران صاحب رکود شده‌اند.
وی افزود: سال ۹۹ نرخ رشد جمعیت کشور به ۶ تا ۷ دهم درصد رسید که این پایین‌ترین نرخ رشدی است که ایران در طول تاریخ به خود دیده و به زودی به نرخ رشد صفر درصد خواهیم رسید که احتمالاً بین ده تا ۱۵ سال دیگر طول خواهد کشید.
قاسمی عنوان کرد: در حال حاضر نرخ باروری ایران به ۱،۶ دهم فرزند (حدود یک و نیم فرزند) به ازای یک زن رسیده و رکوردی بی سابقه در طول تاریخ ایران به شمار می‌آید.
وی خاطرنشان کرد: در نرخ باروری ۱،۵ درصد جمعیت بالای ۶۰ درصد را تجربه می‌کند، (یعنی از هر ده ایرانی یک ایرانی)؛ در یک بازه ۲۵ تا ۳۰ سال آینده سالمندی کشور از ده درصد به سه برابر افزایش می‌یابد و به حدود ۳۰ درصد خواهد رسید.
قاسمی تصریح کرد: تعداد تولدها در کشور به حدود یک میلیون تولد در سال رسیده و این رکوردی حداقلی و نگران کننده است.
وی با تاکید براینکه ایران در وضعیت هشدار قرار گرفته است، گفت: اگر فرصت باقیمانده غنیمت شمرده نشود، به یکی از کشورهای بحران زده از منظر جمعیت تبدیل خواهیم شد که دامنه‌های این بحران ساختارهای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی کشور را به شدت متأثر می‌سازد.
قاسمی با بیان اینکه جداسازی منافع ملی و کلان از منافع فردی، خانوادگی در حوزه فرزندآوری اشتباه است، خاطرنشان کرد: نباید بر منافع ملی و کلان تاکید بیشتری شود، پر واضح است خانواده‌هایی که بدون فرزند بودند، پیش از اینکه جامعه را به چالش بکشند، خود به چالش کشیده شده‌اند و خانواده‌های تک فرزند مشکلات بسیاری در زندگی خود دارند اما تجربه‌های خانواده‌های تک فرزند، تحقیقات علمی و کارشناسان متخصص در این حوزه نشان داده است که خانواده‌های تک فرزند، بر این باورند که تک فرزندی الگوی مناسبی نیست به این دلیل که به تربیت بهتر ختم نشده است بنابراین باید گفت که منافع ملی و کلان و فردی به هیچ عنوان از یکدیگر تفکیک پذیر نیست.
وی اضافه کرد: در مسیر جمعیت بهترین راه این است که تجربه جهانی را مشاهده کنیم. کشورهایی که امروز درجمع کشورهای توسعه یافته هستند، به هیچ وجه با کاهش جمعیت به توسعه یافتگی دست نیافته‌اند. اتفاقاً زمانی انقلاب صنعتی شکل گرفت که این کشورها از جوامع جوان و نیروی کار فعال برخوردار بودند و در کنار آن به شدت مهاجر پذیری کردند و نیروی کار وارد کشور کردند و به توسعه یافتگی دست یافتند؛ از قضا همین کشورهای توسعه یافته مرفه وقتی وارد فاز سالخوردگی جمعیت می‌شوند و شاخص‌های جمعیتی آنان افت می‌یابد، یکی پس از دیگری مبتلا به مشکلات اقتصادی از جمله رکود اقتصادی، تورم و بدهی‌های عمومی بین المللی بالا می‌شوند.
وی به قانون جوانی جمعیت و حمایت خانواده اشاره کرد و گفت: این طرح نخستین قانونی است که به طور جامع از فرزندآوری حمایت می‌کند و از این نظر که سیاست‌های کلی افزایش جمعیت را تبدیل به قانون کرده به مثابه یک فرصت ویژه به شمار می‌آید.
قاسمی توجه به دو نکته در این قانون را از سوی دولتمردان جدی دانست و گفت: نکته اول؛ زمان است که بسیار تعیین کننده است؛ ۱۵ سال از پنجره جمعیت کشور فرصت سوزی محض شد و ما زمان را از دست دادیم. در حال حاضر از منظر ساختارهای جمعیتی هر روز برای کشور تعیین کننده است و حداکثر ۷ تا ۱۰ سال زمان مفید داریم که بتوانیم ساختارهای جمعیتی خود را اصلاح کنیم و الگوی فرزندآوری را اصلاح کنیم. در حالی که این قانون باید ۷ سال پیش تصویب می‌شد. بنابراین؛ اهمیت شمردن زمان در این قانون بی شک بسیار حائز اهمیت است.
وی اضافه کرد: بسیاری از دستگاه‌ها در این قانون مکلف شدند بین ۳ تا ۶ ماه، آئین نامه دستگاهی خود را آماده کنند.
وی به نکته بعدی اشاره کرد و گفت: این قانون، قدم نخست است و بسیاری از ابعاد جمعیت به درستی در این قانون وجود ندارند. به طور مثال مسئله مهاجرت یکی از این ابعاد است. مدیریت مهاجرت اعم از داخلی و خارجی، به صورت مخصوص در این قانون وجود ندارد. در خصوص مدیریت داخلی این سوال پیش می‌آید که چرا ۷۰ درصد جمعیت در ۴۰ درصد از مساحت کشور ساکن هستند. که سبب تراکم جمعیت، آلودگی، مشکلاتی از جمله آب، ترافیک است و این بدین معناست که توزیع جمیعت در کشور به درستی اتفاق نیافتاده است.
قاسمی به مدیریت مهاجرت خارجی اشاره کرد و گفت: بیش از ۵۵ درصد مهاجرفرستی کشور ایرانیانی هستند که با تحصیلات دانشگاهی از ایران خارج می‌شوند و کمتر از ۵ درصد از مهاجر پذیری کشور در حوزه نخبگانی است و ایران تبدیل به سکوی پرتاب نیروها برای ورود به کشورهای دیگر شده است. متأسفانه کشور در حوزه مدیریت مهاجرت غافل مانده و در این طرح نیز جدی نیست.
وی از دیگر نکات کمرنگ در این طرح را مسئله زنان خانه دار دانست و عنوان کرد: اغلب مشوق‌های داخل این طرح، ناظر بر بانوان شاغل یا دانشجوست. که حداکثر ۱۵ درصد بانوان ما را تشکیل می‌دهند. بانوان خانه داری که به هدف گذاری فرزندآوری نزدیک ترند، خیلی دیده نشده‌اند و این مسئله از نکات مهمی است که باید جدی گرفته شود.
