تصور کنید احساس ناراحتی و افسردگی میکنید و فقط با یک تزریق دارو از طریق بینی رفعش کنید! بر اساس مطالعهای که به تازگی در مجله Controlled Release منتشر شده است، به لطف تلاش محققان ژاپنی، این اتفاق در آینده نزدیک ممکن است با یک داروی ضد افسردگی تزریقی از بینی ممکن شود.
این تحقیقات جدید مفهوم جدیدی را برای سیستمهای دارورسانی تعریف میکند و راه حلی فناورانه را توصیف میکند که میتواند پیامدهای گستردهای برای تحقیقات عصبی-دارویی داشته باشد.
اما مهمتر از همه اینکه مشاهده شد که این دارو در عرض 20 دقیقه اثر میگذارد و این موضوع، راه را به روی روشهای آیندهنگرانه برای تحویل دارو به مغز، از جمله نانوبیوتکنولوژی و مهندسی ژنتیک باز میکند.
به دلیل موانع سرسختی مانند جذب سیستمیک، تخریب سریع دارو، حمل و نقل آکسونی و رویکرد نسبتاً تهاجمی که اغلب توسط تکنیکهای مرسوم مورد نیاز است، وارد کردن دارو به مغز برای درمان بیماریها برای دانشمندان یک افق چالشبرانگیز باقی مانده است. بنابراین محققان ژاپنی برای تقویت این روش و موثر ساختن آن به اندازه سایر تکنیکهای تحویل دارو، تلاش کردند تا دارورسانی به مغز را بهبود ببخشند.
این کار با افزودن توالیهایی برای افزایش نفوذپذیری سلولی، علاوه بر توانایی جلوگیری از تخریب، به یک داروی ضد افسردگی به نام "پپتید-2 شبه گلوکاگون"(GLP-2) انجام شد. اما این کار آسان نبود.
روشهای امروزی تزریق مستقیم دارو به مغز که به عنوان تجویز داخل بطنی مغزی(ICV) شناخته میشود، تهاجمی هستند. روشهای جایگزین، از جمله تجویز از داخل بینی نیز با مشکلاتی از جمله نفوذ ناپذیری سلولی مواجه هستند که ارزش آنها را کاهش داده است و حتی زمانی که دارو به مغز میرسد و به درون نورونها نفوذ میکند، به دلیل کاهش سریع قدرت دارو علاوه بر انتقال آکسونی آهسته، اغلب توانایی آنها برای تأثیرگذاری بر مغز کاهش مییابد.
اما این تیم تحقیقاتی متشکل از محققان ژاپنی تحت رهبری پروفسور "چیکاماسا یاماشیتا" از دانشگاه علوم توکیو با تلاش خود سرانجام موفق شدند داروی "پپتید-2 شبه گلوکاگون"(GLP-2) را روی یک موش افسرده استفاده کنند و با توجه به مطالعه اخیر، تغییراتی که روی این دارو اعمال شد به آن اجازه داد بدون اینکه تخریب شود، سریعتر حرکت کند، در حالی که همچنان همان اثرات درمانی روش ICV را نشان میداد.
محققان روی داروی "GLP-2" کار کردند که یک نوروپپتید شناخته شده برای نشان دادن اثرات درمانی حتی در افسردگی مقاوم به درمان است. از آنجایی که بسیاری از داروهایی که وارد بدن میشوند، به سرعت کارایی خود را در اثر تخریب اندوزومی در سلولهای زنده از دست میدهند، محققان ژاپنی تصمیم گرفتند یک توالی مشتق از پپتید را به "GLP-2" اضافه کنند که به عنوان "دنباله تسریع کننده نفوذ"(PAS) شناخته میشود.
این توالی، دارو را قادر میسازد تا برای مدت طولانیتری از تخریب جلوگیری کند. دانشمندان همچنین توانایی این دارو را ارتقا دادند و دریافتند که تاثیر داروی اصلاح شده از نظر درمانی در موشهای افسرده در عرض تنها 20 دقیقه قابل مقایسه با تجویز ICV است.
این پیشرفت در حالی که یک دستاورد بزرگ در داروهای ضد افسردگی تزریقی از طریق بینی است، اما همچنین یک گام به سوی آینده نانوبیوتکنولوژی و مهندسی ژنتیک است که دو حوزه نوپا با کاربردهای به ظاهر بی حد و حصر هستند.