پرورش کرم ابریشم در دنیا با پیشینه ۴۰۰۰ ساله خود یکی از جمله اشتغال‌های پرسود بوده که کشور ایران ۲۰سال پیش در این صنعت یکی از تولیدکنندگان عمده جهان به شمار می‌رفت که به دلایل مختلف این صنعت تا حدود بسیاری به بوته فراموشی سپرده شد اما خوشبختانه در سال‌های اخیر حمایت جهاد کشاورزی از این صنعت پرسود موجب شده تا نوغانداری دوباره در بسیاری از استان‌ها از جمله همدان مورد توجه قرار گیرد که قطعا تداوم حمایت‌های دولتی و ایجاد زیر ساخت‌های مناسب در زمینه صنعت پرورش ابریشم موجب فعال شدن ظرفیت‌های داخلی و رونق مجدد این میراث کهن فرهنگی و اقتصادی در کشور خواهد بود.
نوغانداری یا پرورش کرم ابریشم و تولید فرآورده‌های ابریشمی از جمله فعالیت‌های جانبی است که در کنار فعالیت‌های اصلی کشاورزان، می‌تواند طی یک دوره کوتاه مدت، ضمن ایجاد انگیزه اقتصادی و به کارگیری بخشی از نیروی کار روستاها، درآمد مناسبی را برای روستانشینان فراهم کند و یکی از درآمدهای سبد خانوار برخی از کشاورزان باشد.
رتبه ششم همدان در نوغانداری
مدیر امور طیور سازمان جهاد کشاورزی همدان با بیان اینکه استان همدان فاقد واحدهای نوغانداری دائمی بوده و واحدهای نوغانداری سطح استان به صورت فصلی دارای فعالیت هستند، افزود: استان همدان در زمینه پرورش نوغانداری رتبه ششم کشور را داشته و سالیانه به صورت میانگین دارای هشت تن تولید پیله توسط نوغانداران است.
علیرضا قراگوزلو با اشاره به اینکه سال گذشته ۵۰۰جعبه تخم‌نوغان بین نوغانداران سطح استان توزیع شد گفت: امسال این تعداد جعبه‌های تخم نوغان به دلیل شرایط کرونا به ۴۰۰جعبه تقلیل داشت.
وی با اشاره به اینکه توسعه صنعت نوغانداری بستگی زیادی به گسترش باغات توت دارد و درخت توت مهمترین نیاز حوزه نوغانداری به منظور پرورش کرم ابریشم محسوب می‌شود چراکه برگ توت تنها غذای کرم ابریشم است.افزود: برنامه‌هایی در زمینه ایجاد توتستان و افزایش تعداد درختان با کاشت نهال در برنامه جهاد کشاورزی استان قرار دارد.
ایجاد توتستان ثابت در استان همدان
قراگوزلو با اشاره به برنامه جهاد کشاورزی استان به منظور ایجاد مرکز مستقل و ثابت برای تامین برگ توت به عنوان خوراک کرم ابریشم یا همان نوغان استان، خاطر نشان کرد: به دنبال آن هستیم کشاورزان و افرادی که دارای زمین بوده و متقاضی باشند، درخت توت رایگان برای کشت در اختیار آنان قرار دهیم که بعد از سه سال این درختان وارد خط تولید شوند و با این اقدام بتوانیم یک مرکز مستقل ثابت برای تامین برگ توت به عنوان خوراک تخم کرم ابریشم ایجاد کنیم.
این فرد مسئول بیان کرد: البته از سال گذشته این اقدام شروع شده و در پایگاه نوژه و دو فضای دیگر این برنامه اجرایی و درخت توت رایگان برای کاشت داده شد که بتوانیم این فضاها را به صورت ثابت داشته باشیم.
قراگوزلو ادامه داد: هر نهال توت برای تبدیل شدن به درختی قابل برداشت برگ به دو سال زمان نیاز دارد و به تعبیر دیگر سه سال بعد از کاشت نهال توت، استفاده از برگ آن برای نوغانداری میسر می‌شود.
تولید ۱۰هزار کیلو پیله سال گذشته در همدان
وی همچنین با بیان اینکه به صورت میانگین هر جعبه تخم نوغان در استان همدان ۲۰ کیلو تولید پیله دارد، اظهار کرد: سال گذشته از ۵۰۰جعبه توزیع شده بین نوغانداران استان ۱۰هزار کیلو پیله تولید شد.
قراگوزلو میانگین تولید پیله هر جعبه تخم نوغان را در کشور و از جمله استان گلستان ۲۵ کیلو برشمرد و اضافه کرد: میزان پرورش کرم ابریشم هر ساله در سطح استان همدان با توجه به وضعیت درختان توت به عنوان تنها خوراک کرم ابریشم متفاوت بوده به نحوی که دوسال پیش بیشترین نوغانداری به تویسرکان، سال گذشته به نهاوند اختصاص داشته و امسال نیز برنامه‌ریزی شده که بیشترین پرورش نوغان در سطح استان به همدان اختصاص داشته باشد.
اشتغال سالیانه ۲۰۰نفر در حوزه نوغانداری استان همدان
وی با بیان اینکه نوغانداری هرساله به طور متوسط برای ۲۰۰نفر در حوزه نوغانداری استان اشتغال ایجاد کرده است، یاد آور شد: در سال جاری به نسبت سال گذشته تعداد جعبه‌های تخم نوغان توزیع شده بین نوغانداران از ۵۰۰جعبه به ۴۰۰جعبه تقلیل داشته که علت این امر کرونا بوده و در بازه‌ای که دارای تخم نوغان بوده‌ایم شرایط استان در وضعیت قرمز بوده و امکان برگزاری کلاس‌های آموزشی و ترویجی و برگزاری اجتماعات نبوده است.
توجیه اقتصادی بالای نوغانداری
مدیر امور طیور سازمان جهاد کشاورزی همدان در ادامه با اشاره به توجیه اقتصادی بالای نوغانداری و حمایت سازمان جهاد کشاورزی از نوغانداران، بیان کرد: تخم نوغان که توسط سازمان جهاد کشاورزی به بهره‌برداران داده می‌شود دو سال پیش قیمت هر جعبه ۵۰۰هزار تومان و سال گذشته یک‌میلیون تومان بوده که جهاد کشاورزی هر جعبه از تخم‌های نوغان را به بهره‌برداران دو سال پیش به قیمت هفت هزار تومان و سال گذشته به قیمت ۱۵ هزار تومان تحویل می‌داد که در همین رابطه دولت برای هر جعبه تخم نوغان دو سال پیش ۴۳۰ هزار تومان یارانه و سال گذشته ۹۸۵ هزار تومان یارانه پرداخت کرده است.
قراگوزلو افزود: علاوه بر یارانه جعبه‌های تخم نوغان، در اختیار قرار دادن درختان رایگان توت، فروش تضمینی و بازاریابی پیله‌های تولید شده بهره‌برداران نوغانداری از جمله حمایت‌های دولت از نوغانداران می‌توان برشمرد.
فروش پیله‌های تولیدی نوغانداران استان همدان به خراسان و گلستان در ۳ سال گذشته
وی در ادامه اضافه کرد: بیشتر پیله‌های تولید شده استان در سه سال گذشته با بازاریابی لازم توسط جهاد کشاورزی استان به سمت استان‌های خراسان و گلستان که دارای فرآوری تولید هستند برای فروش ارسال می‌شود.
قراگوزلو همچنین با اشاره به کیفیت تولید پیله تولیدی نوغانداران استان همدان گفت: کیفیت تولید به نوع بهره‌برداری با توجه به مقدار رطوبت و تامین خوراک توسط نوغانداران در پرورش کرم ابریشم ارتباط دارد ضمن اینکه در این ارتباط بهره بردارانی داشته‌ایم که از تولید پیله آن ۳۰درصد تولید درجه یک،۶۰درصد درجه دو و ۱۰ درصد تولید پیله درجه سه بوده است.
وی با تاکید بر اینکه ترویج صنعت نوغانداری در استان همدان نیازمند اطلاع رسانی توسط اصحاب رسانه دارد، خاطر نشان کرد: صنعت نوغانداری یکی از جمله اشتغال‌های پرسود و با توجیه اقتصادی بالا بوده که کشاورزان و بهره‌برداران به صورت فصلی می‌توانند به این شغل روی آورند.
قراگوزلو با اشاره به سود بالای پرورش کرم ابریشم اضافه کرد: هر جعبه تخم نوغان دارای ۲۰ کیلو تولید پیله بوده که امسال جهاد کشاورزی استان همدان هر کیلو از پیله تولیدی را برای بهره برادران نوغانداری استان به قیمت ۳۸۰ هزار تومان به فروش رساند که با این احتساب تولید هر جعبه تخم نوغان برای بهره برداران دارای هفت میلیون و ۶۰۰هزار تومان سودآوری خواهد بود .
مدیر امور طیور سازمان جهاد کشاورزی همدان کل بازه زمانی پرورش نوغان را ۳۵ روز برشمرد و یاد آور شد: پرورش نوغان در ۳۵روز عملا دارای ۱۰روز پرکار و سنگین بوده ودر ۱۰روز پایانی کرم‌های ابریشم به خوراک بیشتری نیاز دارند به نحوی که در روزهای پایانی هر دو جعبه نوغان در روز به یک نیسان برگ توت نیاز خواهند داشت در حالی که در روزهای ابتدایی تامین خوراک برگ توت جعبه های نوغان با یک زنبیل دستی هم امکان پذیر است و بهره بردار مشکلی در تامین خوراک نوغان خود ندارد.
قراگوزلو در ادامه خاطر نشان کرد: برای دسترسی به برگ توت در تمام فصول سال و پرورش دائم کرم ابریشم در استان بر آن هستیم تا متقاضیانی که دارای فضای لازم بوده و تمایل داشته باشند جهاد کشاورزی به صورت ثابت نهال درخت توت را برای پرورش و کاشت در اختیار آنان قرار دهد و با این اقدام برای نوغانداری استان همدان بتوانیم یک فضای سبز ۲۱ هکتاری از توتستان را ایجاد کنیم.
وی افزود: در این رابطه به شهرداری‌های استان هم پیشنهاد کار دادیم که این کار را با کاشت درخت توت و ایجاد توتستان برعهده گرفته و فضای سبز ایجاد کنند و اجازه برداشت را به جهاد کشاورزی بدهند.
قراگوزلو با بیان اینکه کشور ایران در بحث نوغانداری از سال‌های دور حرف برای گفتن داشته است،ادامه داد: در حال حاضر استان همدان در بحث نوغانداری دارای رتبه ششم کشوری بوده و به دلیل تولید بالا و مداوم استان‌های دارای رتبه اول تا پنجم، استان همدان فاصله زیادی با آنان در رابطه با نوغانداری دارد و تولید بالای آنان با تولید استان همدان قابل قیاس نیست.
پرورش نوغان در هر فصلی امکان پذیر است
وی با اشاره به اینکه پرورش نوغان در هر فصلی امکان پذیر است، ادامه داد: جهاد کشاورزی استان همدان در فصل پاییز نیز آمادگی لازم برای تامین و تحویل جعبه‌های تخم نوغان به بهره برداران نوغانداری را دارد، اما به دلیل تهیه و تامین آسان‌تر برگ درخت توت برای نوغانداران به عنوان تنها خوراک کرم ابریشم معمولا جهاد کشاورزی استان همدان در فصل بهار برای تهیه و تحویل جعبه‌های تخم نوغان به نوغانداران اقدام می‌کند.
قراگوزلو یادآور شد: جهاد کشاورزی استان همدان در فصل پاییز نیز آمادگی لازم برای تامین و تحویل جعبه‌های تخم نوغان به بهره برداران نوغانداری را در صورت وجود متقاضی دارد.
وی ادامه داد:در صورت ایجاد و آماده سازی مرکز مورد نظر ثابت برای کاشت نهال توت بدون شک از این پس در استان همدان با وجود چنین مرکز ثابت توتستان دسترسی به برگ توت برای تامین نهاده نوغانداران در تمام فصول امکان‌پذیر بوده و پرورش کرم ابریشم در استان در تمام فصول تداوم خواهد داشت ضمن اینکه با ایجاد این مرکز می توان نسبت به تخم‌های تفریخ یافته نیز اقدام کرد.
قراگوزلو با بیان اینکه پرورش کرم ابریشم و تولید پیله کار چندان سختی نیست، افزود: کرم ابریشم دو هفته اول در مرحله تفریخ قرار دارد و عملاً کار خاصی برای آن انجام نمی‌شود و بعد از آن مرحله کرم جوان و بعد مرحله کرم بالغ می‌شود که نیاز به تغذیه دارند.
وی گفت:مجموعه عملیاتی که موجب خروج کرم ( لارو ) از تخم نوغان می‌شود را تفریخ می‌گویند ضمن اینکه این مرحله یکی از مراحل مهم و پر اهمیت در پرورش کرم ابریشم بوده و دقت در این مرحله موجب رشد و تکامل جنین تمامی تخمها، کاهش مرگ و میر نطفه‌ها و خروج یکنواخت لاروها از تخم می‌شود.
قراگوزلو با اشاره به تخم‌های تفریخ یافته تصریح کرد: در ۱۳روز ابتدایی پرورش تخم نوغان، تخمی را که در رطوبت خاص و تاریکی پرورش می‌دهند تفریخ می‌یابد و در صورتی که نوغاندار تبحر نداشته باشد خیلی از تخم‌های نوغان در این مرحله از بین می‌روند، برای جلوگیری از این اتفاق جهاد کشاورزی استان همدان با ایجاد مرکز ثابت توتستان این آمادگی را خواهد داشت که تخم‌های تفریخ یافته را از این نهالستان‌ها تهیه و برای پرورش در اختیار نوغانداران قرار دهد که این امر کار نوغانداران استان را در پرورش نوغان قطعا تسهیل خواهد بخشید.
قراگوزلو همچنین بیان کرد:جهاد کشاورزی استان همدان تفاهم نامه‌ای با مرکز تحقیقات امضا کرده که بر اساس این تفاهم نامه سازمان جهاد کشاورزی استان نسبت به کاشت نهال توت در مرکز تحقیقات اقدام می‌کند تا مرکز تفریخ استان در مرکز تحقیقات ایجاد شود و هم اکنون به همین منظور ساختمان مرکز تفریخ نیز در این مرکز تحقیقات مشخص شده است.
وی یادآور شد: در ۱۳روز ابتدایی در مرکز تحقیقات با ساختمانی که مشخص شده در این مرکز تخم نوغان تفریخ شده و بعد از ۱۳ روز برای پرورش تخم‌های نوغان به بهره برداران تحویل داده می‌شود و به این نحو نوغانداران استان سود بیشتری از نوغانداری خواهند برد.
قراگوزلو در خصوص کاربردهای نوغان و نخ ابریشم، گفت: این محصولات جزو تنها محصولات دام و طیور هستند که پس از تولید به عنوان ماده اولیه و گرداننده چرخ چند صنعت دیگر از جمله ترمه بافی، فرش و نخ تابی و حتی در بحث صادرات است.
در پایان اینکه صنعت نوغانداری و ابریشم در گرو ایجاد مشوق‌های مؤثر برای جلب نظر کشاورزان بوده و با توجه به ظرفیت و قابلیت بسیار بالا در زمینه ایجاد درآمد و اشتغال برای خانوارها به‌ویژه در روستاها باید مورد توجه قرار گیرد و برای حفظ نسل جوان در روستاها و جلوگیری از مهاجرت آن‌ها و همچنین توسعه روستاها در راستای رونق دوباره این صنعت تلاش کرد.
انتهای پیام
