اهرم های جدید ایران در مذاکرات هسته ای با غرب

به گزارش الف، پایگاه خبری "میدل ایست مانیتور" در گزارشی ضمن پرداختن به آخرین تحولات مرتبط با مساله هسته ای ایران و چشم انداز آغاز دور جدید گفتگوهای هسته ای ایران و غرب، به طور خاص به این مساله اشاره کرده که ایران در مذاکرات آتی، اهرم های فشار قابل توجهی را در برابر غرب جهت پیشبرد دستورکارهایش دارد و در عین حال، بسیار کمتر از گذشته روی برجام و احیای آن حساب می کند. در واقع، تهران با درکی راهبردی تا حد زیادی خود را از وابستگی به توافقی که تاکنون یکبار شسکت خورده فاصله داده و در عین حال سعی دارد تا دیگر ظرفیت های خود در عرصه سیاست خارجی و اقتصاد را فعال سازد. 

میدل ایست مانیتور در این رابطه می نویسد: «بسیاری از ناظران و تحلیلگران بر این باورند که ایران همزمان با آغاز دور جدیدِ مذاکرات هسته ای با غرب، مواضع سازش ناپذیری را اتخاذ خواهد کرد و برای تحقق خواسته ها و اهدافش مخصوصا در مساله لغو تحریم ها علیه خود، اهرم های فشار قابل توجهی را در دست دارد. با این حال، تحلیلگران همچنین بر این باورند که جو پیرامونیِ مذاکرات هسته ای ایران به شدت حساس شده و احتمال دارد که در صورت عدم حصول توافق در چهارچوب مذاکرات جدید هسته ای ایران و غرب، سطح تنش ها در منطقه خاورمیانه به نحو قابل ملاحظه ای اوج بگیرند. 

در این میان اسرائیل، دشمن قسم خورده ایران، خواستار اتخاذِ سیاست های سخت گیرانه علیه تهران در صورت شکست خوردن مذاکرات هسته ای با این کشور است. در نقطه مقابل، ایران قویا اعلام کرده که جهت حراست از حقوق هسته ای خود آمادگی کامل دارد و حتی در این رابطه آمادگی مقابله با دشمنان احتمالی خود در چهارچوب یک جنگ فراگیر را نیز دارند. ایرانی ها قویا بر این باورند که رویکردهای سخت گیرانه آن ها در برهه کنونی، می‌تواند در نهایت موجب شود که واشنگن به خواسته های این کشور تن دهد. .. 

ایران در پاسخ و واکنش به اقدام دولت سابق آمریکا به ریاست جمهوری "دونالد ترامپ" در خارج کردنِ یکجانبه این کشور از توافق برجام و وضع تحریم های گسترده علیه تهران، از تعهدات خود در چهارچوب توافق مذکور عقب‌نشینی کرد و عملا رویه های جبرانی را در پیش گرفت. 

در این راستا، ایران به نحو قبال ملاحظه ای بر شدت پیشروی های اتمی خود افزود و تا حد زیادی جدای از افزایش سطح غنی سازی خود به بالایِ 60 درصد، در بحثِ طراحی، تولید و عملیاتی کردنِ سانتریفیوژهای پیشرفته نیز فعال شده است. ایران عملا با این اقدامات خود تا حد زیادی جانشینِ ترامپ یعنی "جو بایدن" را تحت فشار قرار می دهد تا تحریم های هسته ای را علیه این کشور(ایران) لغو کند. 

ایران همچنین دسترسی بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی به تاسیسات اتمی خود را هم محدود کرده است.  اکنون بازرسی ها از تاسیسات هسته‌ای ایران با چالش های زیادی رو به رو است. اخیرا وزیر خارجه ایران "حسین امیرعبداللهیان" تاکید داشته که ایران آماده "یک توافق خوب" است. با این حال منابع و دیپلمات های غربی تاکید دارند که برای دستیابی به یک توافق خوب، تهران باید تا حدی انعطاف پذیری از خود نشان دهد. در این راستا غربی ها بر این باورند که هرچه روند انعقاد توافق با ایران طولانی‌تر شود و به سال 2022 کشیده شود، انعقاد توافق هسته ای با ایران سخت‌تر خواهد شد. دلیل اصلی این مساله نیز این است که ایران تا آن زمان، پیشرفت‌های هسته ایِ قابل ملاحظه ای را خواهد داشت که همین مساله از جذابیت احیای توافق برجام برای کشورهای غربی می کاهد. 

*شکست یا موفقیت؟

خبرگزاری رویترز به تازگی به نقل از دو منبع مطلع ایرانی گفته که متوقف شدن روند مذاکرات هسته ای ایران و غرب پس از انتخاب "ابراهیم رئیسی" به عنوان رئیس جمهور ایران، تا حد زیادی حامل این سیگنال بود که احتمال شکست مذاکرات، بیش از موفقیت آن است. ایران بدون تردید اگر با لغو تحریم ها علیه خود مواجه نشود و در عین حال تضمین های لازم را نیز از آمریکا نگیرد، تن به یک توافقِ جدید با غرب نخواهد داد. 

ایران اصرار دارد که کلیه تحریم های دوره ترامپ علیه این کشور لغو، و در عین حال راستی آزمایی شوند. این در حالی است که دولت بایدن اعلام کرد حاضر است آن دسته از تحریم هایی را که با تواق برجام ناسازگار هستند، لغو کند اما دیگر تحریم ها را علیه تهران همچنان حفظ خواهد کرد. از طرفی دولت بایدن حاضر نیست که به تهران تعهدی را بدهد که هیچ دولتی در آینده(در آمریکا)، بار دیگر توافق برجام را نقض نخواهد کرد. 

آمریکا تاکنون از ارائه این امتیازها به ایران طفره رفته است. مساله ای که در نوع خود شانس شکست توافق برجام را بیش از موفقیت آن تقویت کرده است. 

*وضعیت نه چندان مساعد دولت بایدن در معادله هسته ای ایران

در شرایط فعلی، جو بایدن و دولت وی نیز با وضعیت چندان مساعدی رو به رو نیستند. در قالب قانون اساسی آمریکا، معاهده ها نیاز به حمایتِ دو سوم از 100 عضو مجلس سنای این کشور دارند. با توجه به اینکه در شرایط کنونی، سنای آمریکا از حیث آرایش سیاسی میان 50 عضو دموکرات(متحدان بایدن) و 50 عضو جمهوریخواه(مخالفان وی) تقسیم شده، وی(بایدن) هیچ راهی ندارد تا بتواند دستورکار خود جهت تصویب برجام را در چهارچوب سنای آمریکا عملی سازد.  

بسیاری از جمهوریخواهان آمریکایی به توافق برجام حمله می کنند و آن را قبول ندارند. حتی برخی هم‌حزبی‌های بایدن هم با توافق برجام مخالف هستند. "هنری رُم" تحلیلگر "گروه مطالعاتی اوراسیا" می گوید: "بسیاری از سیاستمداران ایرانی بر این باورند که با توجه به اینکه توافق برجام یک مرتبه شکست خورده، این توافق ارزش احیا شدن را مگر اینکه با تغییرات اساسی رو به رو شود، ندارد". 

در این میان، ایران سعی دارد تا جای ممکن از وابسته شدن اقتصاد خود به توافق برجام جلوگیری کند. در این راستا، ایران روابط اقتصادی گسترده ای را با چین تعریف کرده و پکن به طور خاص روزانه بیش از نیم میلیون بشکه نفت را در سه ماه گذشته از ایران خریداری کرده است. مسائلی از این دست تا حد زیادی از ارزش و اهمیتِ احیای برجام نزد ایران نیز کاسته اند». 

*لینک: 

https://www.middleeastmonitor.com/20211111-wielding-fresh-leverage-iran-to-play-hardball-at-nuclear-talks/