به گزارش الف، افراد دارای «سندروم داون» هرچند دارای مشکلات ژنتیکی خاصی هستند، اما مانند بقیه انسانها دارای حقوق انسانی و شهروندی بوده و لازم است شرایط زندگیشان بهگونهای باشد که آنها هم طعم زندگی را بچشند و تا حد ممکن خلاقیتهایشان را مانند خلق آثار هنری به منصه ظهور برسانند.
محمد علی باوند یکی از هنرمندان تصویرساز جامعه است که در زمینه تاثیر هنر و هنردرمانی بر روی افراد دارای سندرم داون مطالعه داشته و تحقیقی با عنوان «نقش هنر در افزایش کیفیت زندگی افراد سندرم داون» انجام داده است. وی در نوشته پیشرو به تاثیر هنر و هنر درمانی بر افزایش کیفیت زندگی افراد داری سندروم داون پرداخته است :
کودکان دارای سندرم داون ازجمله گروههایی هستند که نیاز به توجه ویژه دارند، سندرم داون متداولترين اختلال كروموزومی مادرزادی است كه همیشه كمتوانی ذهنی را به میزانهای مختلف و مشکلات رفتاری را به همراه دارد.
هنردرمانی از ابزار احساسات درونی، از طریق رسانههای بیشمار استفاده میکند که به فرد در کشف هیجانات خودش و تضاد درونی کمک میکند و موجب افزایش کیفیت زندگی فرد میشود، درحالیکه آگاهی از و درک خود از مسائل نمادهای فرهنگی باید توسط یک درمانگر برای کمک به فرد در زمینه کشف خود درک شود. در حقیقت هنردرمانی راهی برای ابراز بیان و هیجانات فرد مبتلا به سندرم داون فراهم میکند و وسیلهای برای برقراری ارتباط او است. هنر درمانی با رویکرد نقاشی بر کاهش ترس دانشآموزان از ناشناختهها مؤثر است و روشی سودمند برای کاهش ترس دانش آموزان از ناشناختهها محسوب میشود.
ساختن اثر هنری میتواند فرصتی برای بیان و ارتباط درون، درمان روانشناختی برای افراد مبتلا به سندروم داون است که بهدشواری میتوانند احساسات و افکار خود را بهطور صریح بیان کنند و یک رویکرد قابلدسترس برای کودکان و بزرگسالان با ناتوانی یادگیری باشد.
تحقیقات نشان داده است که فعالیتهای هنری به کودکان سندرم داون فرصت اظهار کردن افکارشان و احساسات خود و به اشتراک گذاشتن احساسات و افکارشان با دیگران را میدهد و برای مدیریت احساسات آنها مفید بوده و مخالفت و نافرمانیها را کاهش داده است.
با استفاده از برنامه علمی هنردرمانی، کودکان سندرم داون از طریق خلق آثار هنری راهی برای افزایش درک هیجانات و رفتارها، تواناییهای مکالمه و پیشبینی موقعیتها در رشد اجتماعی و مهارتهای ارتباطی پیدا میشود و موجب افزایش کیفیت زندگی آنها میگردد.
در پژوهشی که تحت عنوان نقش هنر در افزایش کیفیت زندگی افراد سندرم داون بهصورت کتابخانهای میدانی و در مرکز «کارداون» انجام شد، به تعیین اثربخشی هنر برافزایش کیفیت زندگی افراد سندرم داون با دیدی نوین پرداختهشد.
نمونه پژوهش شامل تعداد سي نفر از افراد سندرم داون بودند که در مرکزی تحت عنوان «مرکز کارداون»به منظور توانمندسازی برای کسب درآمد بهسر میبردند و تحت برنامههای هنر درمانی بودند و با انجام فعالیتهای هنری نسبت به کسب درآمد اقدام میکردند. علت انتخاب این افراد اين بود که به مدت چند سال پژوهشگر در این مرکز و بر روی این افراد مشغول آموزش، تحقیق و بررسی بود.
ازآنجایی که کودکان دارای نشانگان داون به دلیل وجود مشکلات متعدد جسمانی روانشناختی، معمولاً بار روانشناختی زیادی را به والدین خود تحمیل میکنند و همانطور که اشاره شد عمدتاً نگهداری این کودکان در خانواده انجام میشود به همین دلیل تغییرات ساختاری، عملکردی و روانشناختی زیادی بر خانواده تحمیل می شود. این کودکان بهکندی تحول پیداکرده و نیازمند مراقبت و توجه بیشتری بوده و میزان تحریکات محیطی و رفتاری و اجتماعی موردنیاز این کودکان نیز بیشتر خواهد بود.
در ايران نيز براي نخستين بار از هنر درماني براي كاهش هيجانات بيماران روانپریش كه در بيمارستان امینآباد (رازي) شهرري نگهداري میشدند، بهره گرفته شد و تلاش گرديد كه از مکرمهبافی، سبدبافی،حصیربافی، نقاشي و موسيقي براي تخليه هيجانات، احساسات و تکانههای اين بيماران دردمند و رنجور استفاده شود و بعد از انقلاب نيز اين برنامهها گسترش پيدا كرد.
در پژوهش اخیر در زمینه استفاده از هنردرمانی در افزایش کیفیت زندگی افراد سندرم داون و موضوعات هنرهای تلاشهای زیادی صورت گرفت. بر این اساس مشخص شد آموزش هنرهاي تجسمي در بسياري از مشكلات كودكان بهویژه مشكلات مربوط به يادگيري آنها راهگشاست. درواقع آموزش هنرهاي تجسمي میتواند فرايند يادگيري و رشد تمام مهارتهای مرتبط با يادگيري را تسهيل كند.
مطالعات و بررسیهای انجامگرفته در اين زمينه نشان میدهد كه هر دو نيمكره مغزي هنر را از جنبههای گوناگوني درك كرده و آموزش هنر میتواند مشكلات شناختي و ادراكي را كاهش دهد و نيز برخي بررسیها حاكي از اين مطلب است كه هنرهاي تجسمي موجب رشد بسياري از مهارتها و تواناییهای كودك میشود.
