به گزارش ایرنا، نقش کتاب و کتابخوانی در توسعه و پیشرفت جوامع نقشی انکارناپذیر است تا جایی که کارشناسان، رشد و بالندگی هر جامعه را با تعداد کتابخانه‌ها، تیراژ کتاب‌ها و میزان سرانه مطالعه آنها مقایسه می‌کنند، زیرا نمی‌توان توسعه و رشد را بدون در نظر گرفتن میزان سرانه مطالعه مورد بررسی قرار داد.
استان قزوین از گذشته دور تاکنون خاستگاه بزرگان علم و ادب این سرزمین بوده و بزرگانی چون علامه دهخدا، محمد دبیر سیاقی، عبید زاکانی، حمدالله مستوفی، اشرف‌الدین حسینی، واعظ قزوینی، عارف قزوینی، بیدل قزوینی و ده‌ها نویسنده و پژوهشگر و ادیب را پرورش داده و امروز نیز مهد فرهنگ و ادب و هنر است و بسیاری از نویسندگان پیشکسوت و جوان در این استان قلم می‌زنند.
در استان قزوین با دارا بودن بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر جمعیت، ۶۵ ناشر دارای مجوز فعالیت هستند که از این تعداد، ۴۱ ناشر در شهرستان قزوین به فعالیت فرهنگی مشغولند.
بر اساس جدیدترین مطالعات انجام شده مردم قزوین با ۱۲ ساعت و ۵۸ دقیقه مطالعه در ماه سومین مردم کتابخوان کشور بعد از استان‌های یزد و قم هستند.
مردم قزوین که علم و ادب ریشه در تاریخ سرزمینشان دارد، در روزهای کرونایی و قرنطینه نیز نشان دادند که یار مهربان، بهترین حامی برای سپری کردن اوقات فراغت است.
به گفته مسوولان فرهنگی، بر اساس گزارش مصرف کالاهای فرهنگی که از سوی پژوهشگاه فرهنگ و هنر و ارتباطات اعلام شده، سرانه مطالعه در استان قزوین ۱.۴ ساعت در هفته و میانگین خرید کتاب ۲.۳۴ جلد کتاب در سال است.
خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) قزوین به مناسبت هفته کتاب و کتابخوانی با محمدحسین اسماعیلی مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قزوین به گفت و گو نشسته تا بخشی از دغدغه‌های موجود در این حوزه را با مخاطبان ایرنا به اشتراک بگذارد.
ایرنا. امسال ناشران قزوینی چند جلد کتاب را روانه بازار چاپ کرده‌اند؟ در شرایط کرونا نسبت به مدت مشابه چه میزان افزایش داشته است؟
از ابتدای سال ۱۴۰۰ تاکنون ۳۵۹ عنوان کتاب در استان قزوین چاپ و منتشر شده که از این تعداد ۲۱۴ مورد تألیف و ۱۴۵ مورد ترجمه بوده است.
موضوع کتاب‌های چاپ شده در این مدت، شامل کودک و نوجوان، کلیات و عمومی، فلسفه، ادبیات، کمک آموزشی، دین، علوم اجتماعی، علوم طبیعی، ریاضیات، تاریخ و جغرافیا، زبان و هنر بوده است که ادبیات با ۵۴ عنوان کتاب در صدر علاقه‌مندی‌های ناشران قزوینی قرار دارد.
همچنین طی این مدت بیش از ۱۱۶ عنوان کتاب در حوزه ادبیات کودک و نوجوان در استان قزوین منتشر شده است.
شیوع بیماری کرونا اگرچه در ابعاد مختلف فردی و اجتماعی جامعه تاثیر گذار بوده است ولی خوشبختانه نتوانست در حوزه نشر و تألیف کتاب در قزوین تأثیر چندانی داشته باشد و تقریباً تعداد کتاب‌های منتشر شده در قزوین نسبت به مدت مشابه سال قبل تغییر نداشته است.
ایرنا. چه تعداد انتشارات در سطح استان فعال هستند؟
در حال حاضر در استان قزوین ۶۵ انتشاراتی و ناشر دارای مجوز فعالیت هستند که در زمینه‌های مختلف از جمله تألیف و ترجمه و چاپ و انتشار کتاب فعالیت می‌کنند.
از این تعداد ۲۰ ناشر فعالیت چشمگیر ارزنده‌ای دارند و حجم قابل توجهی از کتاب‌های چاپی را روانه بازار می کنند.
سایر ناشران نیز به صورت جسته و گریخته به فعالیت‌های خود ادامه می‌دهند و در طول دو سال گذشته هم ۲۰ ناشر به ناشران استان قزوین اضافه شده است.
ایرنا. اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قزوین چه برنامه حمایتی از ناشران و نویسندگان در استان دارد؟ در خصوص توزیع کاغذ یارانه‌ای توضیح دهید؟
بحث حمایت از ناشران در استان در چند بعد پیگیری می‌شود بخش اول خرید کتاب از ناشران، نویسندگان و مولفان است، که از طریق مجموعه فرهنگ و ارشاد اسلامی به صورت سالانه انجام می‌شود و به صورت استانی با همکاری و مساعدت مجموعه استانداری و سازمان برنامه و بودجه حمایت‌هایی از ناشران و فعالان استان در دستور کار قرار گرفته است که ادامه خواهد داشت و امسال نیز ۱۰۰ میلیون تومان به این امر اختصاص داده شده است.
احداث باغ کتاب به منظور محلی برای عرضه دائمی آثار ناشران استان و قزوین است که در این مجموعه فرهنگی طرح‌های فرهنگی متناسب با این فضا مثل بازی‌های فکری کودکان، نمایش فیلم و آزمایشگاه علمی هم در نظر گرفته می‌شود تا موجب افزایش حضور علاقه‌مندان شود.
راه اندازی باغ کتاب به عنوان یکی از نیازهای زیر ساختی حوزه کتاب و کتابخوانی و نشر در استان قزوین است که امیدواریم با همکاری شهرداری قزوین، مجموعه‌ای را به عنوان باغ کتاب در قزوین راه اندازی کنیم که ناشران و کتاب فروشی‌ها بتوانند از این بستر برای فروش کتاب‌های خود استفاده کنند.
همچنین از برنامه‌های دیگر حمایت از ناشران و فروشندگان، طرح‌های فصلی کتاب است که در دستور کار قرار دارد.
در هر فصل، در دوره یک هفته‌ای کتابفروشان کتاب‌های خود را با درصد تخفیف اعلام شده از سوی وزارت کشور به فروش می‌رسانند که در این بازه نیز یارانه حمایتی از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به کتابفروشی ها پرداخت می‌شود.
مساله دیگر در بحث حمایت، اختصاص کاغذ به ناشران و رسانه‌ها است که طی سالیان گذشته این کار اجرا می شد اما متاسفانه امسال شاهد اجرای آن نبودیم.
با توجه به تاکید وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و جلساتی که در این خصوص برگزار شده است، پیش بینی می‌شود در آینده نزدیک بحث تخصیص یارانه کاغذ دوباره اجرایی شود.
ایرنا. عمده مشکل ناشران و نویسندگان قزوینی چیست و گرانی کاغذ چه تاثیری بر چاپ کتاب‌ها داشته است؟
در شرایط کنونی احتمالاً مهم‌ترین مشکل ناشران و نویسندگان گرانی کاغذ است که این امر موجب کاهش تیراژ کتاب‌ها می شود.
اگر چه ممکن است در تعداد عناوین کاهش نداشته باشیم ولی در تیراژ کتاب‌ها اثر گذار بوده و موجب کاهش تیراژ کتاب‌ها شده است، بنابراین باید دولت در زمینه حمایت از ناشران و نویسندگان و تأمین کاغذ یارانه‌ای ورود جدی داشته باشد.
مقرر شده تا در این زمینه اقدامات جدی انجام شود و از طریق واردات و تولید کاغذ در کشور بتوانیم مشکل تأمین این محصول را برای ناشران و نویسندگان حل کنیم، قرار است اتفاقات خوبی در این زمینه در دولت جدید روی دهد.
ایرنا. در مورد برنامه‌های هفته کتاب در قزوین توضیح دهید؟
برای بیست و نهمین هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران، شعار "جای خالی را با کتاب خوب پر کنیم" انتخاب شده است تا کتاب به نوعی جاهای خالی را پر کند.
برنامه‌های بزرگداشت هفته کتاب از ۲۴ آبان تا اول آذر در استان ادامه دارد و برنامه‌های متعددی اجرا خواهد شد.
در این مدت با اجرای طرح پاییزه کتاب، کتابفروشی های استان با ۲۰ درصد تخفیف کتاب‌های خود را ارائه می‌کنند، رونمایی از طرح شبکه روستایی قرآنی و دوستدار کتاب قزوین، طرح کتابخانه سیار نیز توسط اداره کل کتابخانه‌های عمومی استان قزوین برای مناطق محروم پیش بینی شده که در فاز اول این کتابخانه در منطقه الموت راه اندازی شده است.
برگزاری مراسم اختتامیه سومین دوره جایزه کتاب سال استان قزوین که این دوره از کتاب سال استان به منظور بزرگداشت دکتر "احسان اشراقی "به نام این چهره ماندگار استان نامگذاری شده است و در این مراسم از خالقان برتر کتاب استان در ۱۰ رشته دیویی و بخش کودک و نوجوان به صورت ویژه تقدیر خواهد شد و همچنین از فعالان و مروجان کتاب و کتابخوانی و ناشران برتر استان در حاشیه این مراسم تجلیل خواهد شد.
برگزاری مسابقه کتاب خوانی و کارگاه‌های آموزشی و دیدار با کتابفروشان فعال استان از دیگر برنامه‌های پیش بینی شده در این حوزه است.
همچنین جشنواره کتابخوانی رضوی در نهاد کتابخانه‌های عمومی، جشنواره کتاب و مسجد در کانون‌های مساجد، جشنواره دانایی و توانایی در آموزش و پرورش، جلسات نقد و بررسی کتاب، جام باشگاه‌های کتابخوانی، تجلیل از نویسندگان و مروجان کتاب و کتابخوانی، تقدیر از کتابداران نمونه، رونمایی از آثار و کتاب‌های تولید شده در استان قزوین، برگزاری مسابقه فرهنگی کتابخوانی با عنوان ندای خرد، برگزاری پویش کتابخوانی در فضای مجازی، نشست‌های کتابخوانی و برنامه‌های متعدد فرهنگی و هنری در شهرستان‌های تابعه از دیگر برنامه‌های در نظر گرفته شده برای هفته کتاب و کتابخوانی است.
ایرنا. برای برگزاری نمایشگاه کتاب در استان چه برنامه‌ای دارید؟
ما در این زمینه، پیشنهادهای خود را به مجموعه استان و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ارائه کردیم تا این نمایشگاه را در ۲ بعد مجازی و حضوری برگزار کنیم که منتظر دریافت مجوز برگزاری حضوری این نمایشگاه هستیم.
با توجه به اینکه امسال نیز نمایشگاه کتاب تهران به صورت مجازی برگزار خواهد شد احتمالاً در استان قزوین نیز به صورت مجازی برگزار شود ولی در حال برنامه ریزی هستیم تا بتوانیم در سه ماهه اول سال آینده، نمایشگاه بزرگ کتاب قزوین را برگزار کنیم ضمن اینکه نمایشگاه‌های کوچکی در ایام هفته در کل استان و شهرستان‌های تابع قزوین در مجموعه فرهنگ و ارشاد اسلامی و نهاد کتابخانه‌های عمومی برگزار خواهد شد.
ایرنا. در مورد برگزاری جشنواره کتاب سال در قزوین توضیح دهید؟ معیارهای انتخاب بهترین کتاب چیست؟
سومین دوره انتخاب کتاب سال استان با عنوان جایزه دکتر احسان اشراقی در قزوین برگزار می‌شود و انتخاب کتاب سال استان در این دوره با همکاری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان، معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و خانه کتاب و ادبیات ایران صورت خواهد گرفت.
امسال دومین دوره کتاب سال استان قزوین با عنوان جایزه دکتر احسان اشراقی برگزار شد که در مجموع ۱۱۳ عنوان کتاب در این دوره شرکت کردند و مورد داوری قرار گرفتند.
در مرحله اول ۱۶ عنوان کتاب به مرحله بعد راه یافتند که پس از ارزیابی و داوری علمی، نفرات برگزیده در بخش‌های مختلف معرفی شدند که این آثار در زمینه‌های تاریخ، زبان، علوم کاربردی، هنر، ادبیات، نقد ادبی و متون قدیم، تاریخ و جغرافیا و کودک و نوجوان بوده است.
نفرات برگزیده و برندگان جایزه دکتر اشراقی در مراسمی در دوم آذرماه امسال معرفی خواهند شد و معیار بهترین کتاب براساس آئین نامه‌های کتاب استان، بدیع بودن موضوع کتاب، رعایت استانداردها، ساختار بندی و نگارش صحیح، بالا بودن عیار علمی محتوای کتاب و رعایت استانداردهای تصحیح و ترجمه است.
ایرنا. سرانه مطالعه و میزان خرید کتاب در استان قزوین چقدر است؟
براساس پژوهشی که پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات در سال ۹۸ و ۹۹ انجام داده است، ۴۶.۷ درصد از مردم در شهر قزوین کتاب می‌خوانند و متوسط هفتگی مطالعه در استان ۱.۴ ساعت و میانگین خرید کتاب نیز ۲.۳۴ جلد کتاب در سال عنوان شده است.
این اعداد بیانگر این است که برای ارتقای فرهنگ کتاب و کتابخوانی در استان قزوین برنامه ریزی‌های جدی داشته باشیم و مجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سایر دستگاه‌های فرهنگی نیز در این حوزه ورود پیدا کنند که بتوانیم این رتبه را در استان قزوین افزایش دهیم.
چه برنامه‌ای برای افزایش سرانه مطالعه در استان دارید؟
برای افزایش سرانه مطالعه در استان باید در ۲ بعد کار انجام شود که اولین آن در بحث سخت افزاری و افزایش سرانه کتابخانه‌ها در استان است.
در این زمینه اقداماتی انجام شده است و در تعدادی از مناطق استان که فاقد کتابخانه هستند در حال تأسیس کتابخانه هستیم و در مجموعه وزارت ارشاد و نهاد کتابخانه‌های عمومی استان و با همکاری شهرداری‌ها اقداماتی در حال انجام است.
همچنین احداث کتابخانه مرکزی قزوین، پروژه بسیار بزرگی برای استان است و امیدواریم در سفر آتی رییس جمهوری به استان قزوین اعتبارات لازم برای ساخت این پروژه مورد تصویب قرار بگیرد.
در بحث نرم افزاری به عنوان دومین بعد، برنامه‌هایی را در دستور کار قرار داده ایم که در این زمینه بحث‌های مختلف در حال اجرایی شدن است از جمله طرح تسریع کتاب، معرفی کتاب، تشکیل انجمن کتابخانه‌های عمومی در قزوین و سایر شهرها و اقداماتی از این دست که بتوانیم ارتقای سرانه مطالعه را در استان داشته باشیم.
کلام آخر:
اگر بخواهیم به یک توسعه همه جانبه در حوزه‌های مختلف از جمله مباحث فرهنگی دست یابیم باید در زمینه گسترش فرهنگ کتاب و کتابخوانی برنامه ریزی و اقدامات جدی داشته باشیم.
با توجه به این موضوع، همه دستگاه‌های تأثیر گذار باید در کنار یکدیگر باشند تا بتوانیم اتفاقات خوبی را در این حوزه رقم بزنیم.
