به گزارش خبرگزاری فارس از زنجان، کرسی از مکعبی تو خالی از جنس چوب به اندازه یک متر در یک متر با حدود ۵۰ سانتیمتر ارتفاع درست می‌شد و روی آن را با لحاف ضخیم و بزرگی می‌پوشاندند و داخل آن را منقلی قرار می‌‌داند که در آن، هیزم دام یا زُغال سرخ شده قرار می‌گرفت.
روی کرسی نیز یک سینی مسی قرار می گرفت و داخل آن را ظروف غذا می چیدند و اطراف کرسی را هم تشک، پشتی و رختخواب می گذاشتند تا بر آنها تکیه دهند.
در منقلی که در زیر کرسی قرار می گرفت، ابتدا تَه و درزهای منقل را با گچ خیس می‌پوشاندند سپس داخل آن را خاکستر می‌ریختند و وسط خاکستر را هم گود کرده و با کود دامی، آتش می‌افروختند و هر چند ساعت یکبار نیز یک لایه از خاکستر روی آن را پس می‌زدند تا شدت گرمای کرسی تُند شود.
کرسی وسیله‌ای است، در ادوار گذشته وسیله گرمایشی پرقدرت مانند امروز معمول و مرسوم نبود، لذا خانواده‌ها در فصل زمستان و شب‌های سرد و پر برف و بوران برای گرم شدن و نیز برای خوابیدن و استراحت از وسیله‌ای به نام کسی استفاده می‌کردند.
استفاده از کرسی در زمستان آداب و اصول خاصی داشت و معمولاً خانواده‌ها سعی می‌کردند حداقل ۴۵ روز از پاییز گذشته کرسی را برقرار کنند.
کرسی در عین اینکه وسیله گرمایشی بود وسیله‌ای بود برای جمع شدن افراد خانواده و فامیل دور همدیگر و همچنین وسیله‌ای بود برای هم‌فکری و هم‌اندیشی خانواده‌ها و در واقع حکم یک میز کنفرانس را داشتند، چرا که این وسیله بسیار ساده در شب‌های طولانی زمستان افراد خانواده را دور هم جمع می‌کرد.
بزرگ خانواده، بحث‌ها و مثل‌های پند آموزی را به افراد خانواده می‌گفت و نیز اگر مشکلی و معضل جدی گریبانگیر خانواده بود در این شب‌ها، این مشکل مطرح و راه چاره‌ای برای آن در نظر گرفته می‌شد.
بدین ترتیب هم وسیله گرمایی بود و هم وسیله‌ای برای تجمیع افراد خانواده و فامیل و زن همسایه‌ها برای هم‌فکری و وحدت خانواده و فامیل.
در این جمع، بزرگ خانواده برای اعضای خانه و فامیل بایاتی می‌خواند، مثل می‌گفت، شاهنامه می‌خواند و خود این نوع خوانش، راهی برای انتقال ادبیات شفاهی و بالابردن شعور و بینش افراد بود.
زمان استفاده از کرسی معمولاً در نیمه دوم پاییز بود، اما شرایط آب و هوایی هر منطقه در این امر دخالت داشت.
قبل از هر چیز باید خانه و کاشانه را تمیز می‌کردند و از همه مهمتر چاله کرسی بود که باید خالی می‌شد، چاله گودالی بود، کم عمق که در وسط اتاق می‌کندند و در زمستان درون آن را با خاکستر پر کرده و زغال افروخته درون آن می‌ریختند.
در فصول گرما این چاله با تخته‌ای پوشانده می‌شد و در زمستان را برداشته و چاله را از خاکستر پر می‌کردند و بعد مقداری زغال در حیاط خانه و درون وسیله‌ای به نام منقل که به همین منظور مورد استفاده قرار می‌گرفت، سرخ می‌کردند و بعد زغال سرخ شده را درون چاله کرسی می‌ریختند و روی آن را با خاکستر می‌پوشاندند تا ماندگاری آن طولانی‌تر باشد و سپس کرسی را روی آن می‌گذاشتند.
روی کرسی لحاف مخصوص با ابعاد 4 در 4 که به آن لحاف کرسی می‌گفتند، می‌کشیدند و نیز ملافه‌ای گلدار روی آن می‌انداختند که اصطلاحاً به آن رو کرسی (کورسی اوستی) می‌گفتند.
شب اول دایر کردن کرسی بسیار هیجان انگیز و زیبا بود، روی کرسی سفره‌ای پهن می‌کردند و بعد گلدانی پر از گل و ظرفی آب آغشته به گلاب و نیز آیینه و قرآنی در کنار آن قرار می‌دادند.
ظرفی گردو و نقل و نبات و تنقلات و ظرفی انار که از ملزومات مهم شب اول استفاده از کرسی بود نیز داخل سفره می‌گذاشتند و تنقلات دیگری مثل توت، کشمش، انگور خشک شده (آسما اوزوم) و انجیر نیز داخل سفره می‌نهادند.
در این شب همه موظف بودند در موعد مقرر دور کرسی جمع شوند، آنگاه بزرگ خانواده با سلام و صلوات و خواندن سوره‌های از کلام‌الله، 4 عدد گردو را برمی‌داشت و در گوشه کرسی آنها را می‌شکست. یعنی هر کدام از گردوها را در یک گوشه و خانواده پس از شکسته شدن گردو ها صلوات می‌فرستادند و از میوه‌های روی کرسی می‌خوردند.
شکستن گردو در گوش‌های کرسی نماد از دفع شر زمستان بود و بعد از شکستن گردو ها این شعرها به طور دسته جمعی خوانده می‌شد.
الله شوکر اولسون درگاهان خداوندا شکر به درگاهت
الله شکر اولسون درگاهان خداوندا شکر به درگاهت
ساخلا بیزی بوقیشدان ما را از سوز و سرمای زمستان حفظ و حراست بنما
آل آروادین شرینن از شر زن جادویی
گجه شری نین ظلمینن از ظلم و شر شب
حفظ ایله بیزی بوقیشدان ما را حفظ و حراست نما در زمستان
پیسدکلی گونن از روزهای بد و نحس
قار بورانان از برف و بوران
حفظ ایله بیزی بوقیشدان ما را حفظ و حراست نما در زمستان
الله شکر اولسون درگاهان خداوندا شکر به درگاهت
الله شکر اولسون درگاهان خداوندا به درگاهت
در شب اول برقراری کرسی ریش سفید مجلس و یا دانایی که نسبت به دیگران فضیلت بیشتری داشت بایاتی می‌خواند و در آخر مجلس هم بزرگ خانه، چندین متل را به اهالی می‌خواند.
بعضا شاهنامه خوانی و حافظ خوانی نیز جزو برنامه‌های محفل بود، البته خواندن متل و بایاتی به شب اول کرسی خلاصه نمی‌شد و بعد از آن تا برچیدن کرسی خواندن بایاتی و متل و قصه‌های گوناگون ادامه داشت.
انتهای پیام/73002
