به گزارش خبرگزاری برنا از قم، در این نشست ابتدا حجت الاسلام و المسلمین عباس کمساری یکی از وظایف موسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی(ره) را تبیین اندیشه امام دانست.
رئیس موسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی(ره) افزود: در این جلسات تبیین اندیشه امام در موضوعات مختلف از جمله موضوعات فقهی، حقوقی، عرفانی، تفسیری، سیاسی و اجتماعی با حضور نخبگان و اساتید حوزه و دانشگاه بررسی و تبیین می شود.
وی گفت: از همه اساتید حوزه و دانشگاه می خواهیم در این مسیر ما را یاری کنند.
آیت الله ابوالقاسم علیدوست هم در این نشست اظهارداشت: در مورد مفهوم شناسی و مصداق شناسی (بخصوص مصادیق جدید) و بیان این دو نهاد در بیان فقها کتاب های زیادی نوشته شده و بنده دیگر به این مباحث نمی پردازم.
این استاد سطح عالی حوزه علمیه افزود: مستندی که بی بی سی فارسی در دی ماه ۹۷ با عنوان بهتان ساخت و گفت که امام راحل اجازه می دهد برای حفظ نظام برخی مرتکب بهتان شوند بی اساس است و آقای انصاری در کتاب «بهتان بی اساس» به این مساله پرداخته و موسسه تنظیم و نشر امام هم در این خصوص فعالیت می کنند. لذا من به این مبحث هم نمی پردازم.
وی گفت: بنده به رابطه شریعت مطهر اسلام با سیئات اخلاقی از جمله سب و بهتان می پردازم. سیئات اخلاقی قبل از اینکه اسلامی و دینی باشد، انسانی است به این معنا که لازم نیست انسان دین داشته باشد که گناه مانند خیانت در امانت را ناهنجار بداند اگر فقط انسان و صاحب وجدان باشد به این درک می رسد.
وی بیان کرد: شریعت حداقل پنج اقدام داشت و نخست اینکه حریم مالی، آبرویی و جانی افراد را بالا برد و تعرض به آن را بسیار بالاتر از آنکه علما پلشت می شمردند، پلشت شمرد.
رئیس انجمن علمی فقه و حقوق حوزه اظهارداشت: در روایات ما حتی ابلیس به عنوان پلیدترین موجود، حریم دارد و نباید حریم آن مورد تعرض قرار گیرد. امروز خیلی به این امر مهم توجه نمی شود.
وی گفت: زمان پیامبر(ص) ایشان بر شهیدی نماز خواندند پس از نماز فرمودند این شهید تا در بهشت رفته اما اجازه ورود به وی داده نمی شود زیرا سه درهم به یک یهودی بدهکار است. و صبح روز عاشورا امام حسین(ع) نیز فرمودند هر کس بدهکار است از میان ما برود.
وی ادامه داد: دوم اینکه شریعت چند سویه کار کرد فقط جرم انگاری نکرد بلکه اثر آخرتی را بالا برد و حتی آثار وضعی برای آن برشمرد مانند اینکه با غیبت فرد مردار خواری می کند
این استاد سطح عالی حوزه افزود: سوم اینکه شریعت دو سویه کرد و ثواب عظیم و تکلیف هم قرار داد که گناه صورت نگیرد.
وی گفت: چهارم اینکه اسلام دامنه حقوق را گسترده کرد و حقوق لازم یا ترجیحی تکوینی را برشمرد.
وی بیان کرد: پنجم اینکه اسلام مکتب ماکیاولیست را نمی پذیرد که هدف وسیله را توجیه می کند. لذا اسلام حفظ نظام، جا انداختن یک خط سیاسی یا روی کار آوردن افراد را با هر روشی نمی پذیرد.
آیت الله علیدوست گفت: بهتان اساس دین را به باد فنا می دهد و فضله ای است که اگر در اقیانوس بیفتد همه را نجس می کند. اگر کسی حتی مکتب انحرافی داشته باشد باید به همان مکتب وی ایراد گرفت و نمی توان به مسائل دیگر وجودی وی ایراد وارد کرد و به وی بهتان زد.
این استاد فقه و اصول حوزه علمیه به روایات و اسناد در خصوص رد سب و بهتان و دلایل آن پرداخت و گفت: ما باید نسبت به تراث مان حساس وغیرتی باشیم بخصوص امروز که با یک تراث سوزی مدرن مواجه هستیم.
وی اظهارداشت: زمانی صلاح الدین ایوبی به لبنان حمله کرد دکتر چمران می نویسد یک هفته آب حمام های لبنان از کتاب های شیعه گرم می شد.
این استاد سطح عالی حوزه گفت: یک شبهه را یک نفر مطرح می کند و افرادی که تخصصی ندارند گوش می دهند و تاثیرمی پذیرند. باید پاسخ آنان را داد. معصومان در ۱۱ مورد بیان می کنند که اگر حدیثی از ما به شما رسید و مصداق آن را در قرآن نیافتید آن را نپذیرید.
وی تاکید کرد: شریعت اخلاقی است و فقه برخواسته از آن هم اخلاقی است لذا فتواهای غیراخلاقی هم نخواهند داشت اما زمان اضطرار و برای حفظ جان شاید بشود بهتان وارد کرد.
وی توضیح داد: زمانی می شود بهتان وارد کرد که جان شخص در خطر است و اگر بهتان بزنیم جانش حفظ می شود. امام صادق(ع) گاهی پشت سر زراره که از اصحاب شان بود حرف می زدند اما در خصوصی به پسر ایشان گفتند که من می خواهم جان وی حفظ شود.
آیت الله علیدوست در کل برای یک هدف مقدس به ابزار حرام نباید متوسل شد مگر برای هدف بالاتر که حفظ جان است.
وی گفت: شریعت اسلام اخلاقی است و فقه برآمده از این شریعت است باید اخلاقی باشد. اگر موردی در گفتار و نوشتار فقها دیده می شود نباید تسری به اسلام داد.
وی در مجموع رابطه میان شریعت اسلام و سیئات اخلاقی را بررسی کرده و به این نتیجه رسیدند که این مساله خلاف روح دین است.
آیت الله محمد قائینی هم در ادامه این نشست اظهار داشت: حرمت «سبّ و بهتان» به حسب حکم اولیه هیچگونه تردیدی در آن نیست و مورد اتفاق ادیان و مسلمانان و فقهای شیعه است.
استاد حوزه علمیه قم با طرح این سئوال که آیا بهتان و دروغ بستن به اهل بدعت که سبب رسوایی آنها می شود از باب مصلحت حفظ عقاید مسلمانان جایز است؟ گفت: مقصود از «اهل بدعت» کسانی است که غیر دین را با توجه به عنوان دین، جا می زنند.
وی گفت: عمدتا در کلمات متاخرین عنوان شده است بلکه بنظر می آید جواز افترا و بهتان در کلمات سابقین مورد پذیرش نبوده است. نه از باب اینکه متعرض شده و گفتند جایز نیست، بلکه از این جهت که نظیر این استدلال را در موارد متعددی در فقه داشتیم. و گفتیم از سکوت برخی علما فهمیده می شود که آن مورد را قبول ندارند. لذا می شود به مشهور فقهای سابق بر شیخ انصاری نسبت داد. کلینی و امثال کلینی قائل به عدم مشروعیت هستند.
وی با بیان اینکه از کتاب کافی، فتوای کلینی فهمیده می شود، گفت: بحث اهل بدعت مبتلابه است؛ چه در زمان ائمه معصومین و چه زمان حاضر، بسیار مصادیق خارجی داشته است. اگر مشروعیت بهتان به اینها، حکم فقهی شیعی و مکتب اهل بیت می بود، وضوح مشروعیت این از وضوح مشروعیت غیبت فاسق اورح بود درحالیکه اینگونه نیست.
آیت الله قائینی بیان داشت: مرحوم خوئی این روایت را به عنوان یکی از اموری که بواسطه ملاک تزاحم مجاز می تواند قرار گیرد، مطرح کرده است. تا جایی ایشان به روایت داود بن سرحان به عنوان سند استثنا متعرض نشده است که می گوید این روایت هم پس از اطلاق روایات حرمت بهتان است.
وی گفت: مرحوم خوئی این روایت را تلقی موازین تزاحم و غیرتزاحم می داند و لذا یا به این روایت عمل نمی کند یا این روایت را به معنای بهتان نمی بیند.
وی افزود: تمام این شبهه و اشکال از اینجا سرچشمه گرفته که «باهتوهم» را به معنای بهتان گرفتیم. علامه مجلسی می گوید که «باهتوهم» به معنای بهتان زدن نیست.
استاد حوزه علمیه قم بیان کرد: حرمت بهتان مانند دیگر محرمات، از نظر فقه، قطعا استثناء دارد. آن جایی است که اگر بهتان نزنیم، کشته می شویم. اینجا حفظ خون دیگران از حفظ خون من واجبتر نیست و لذا اینجا بهتان جایز است.
وی اینگونه جمعبندی کرد که بهتان به دیگران مشروع نیست و «تزاحم» هم چنین اقتضایی ندارد اما در موارد اضطرار جایز است.
حجت الاسلام رشید داوودی هم با بیان اینکه سلسله نشست های تبیین اندیشه امام هر ماه در موسسه تنظیم و نشر آثار امام راحل برگزار خواهد شد، اظهارداشت: هدف از برگزاری این نشست ها شناخته شدن تبیین مکتب امام راحل است.
وی به عنوان مجری این نشست گفت: اندیشه امام نخست باید درست تبیین و ترویج شود، دوم اینکه باید نگاه جامع به آن مکتب داشته باشیم، سوم اینکه در برابر شبهات پاسخ مناسبی ارائه دهیم و چهارم اینکه باید مشخص شود که آیا آن مکتب به روز و کاربردی است یا خیر.
حجت الاسلام داوودی بیان کرد: باید از آثار گفتاری و نوشتاری امام حراست شود و در مقابل نگاه های غیرجامع و کاریکاتوری و برداشت گزینشی ایستاد و جلوی تحریفات را گرفت.
وی با بیان اینکه در سال های اخیر بویژه رسانه های معاند مکتب فکری امام را مورد هجمه قرار دادند، تاکید کرد: در مکتب امام راحل باید اجتهاد صورت گیرد و بیان شود که این مکتب برای مسائل جدید و مستحدثه پاسخگو است.
در پایان این نشست از کتاب بررسی حکم شرعی دشنام و بهتان تقریرات درس خارج فقه آیت الله سید حسن خمینی رونمایی شد.
