به گزارش گروه فرهنگی ایرنا، کتاب حکمت اسلامی در خلق آثار هنری معماری و شهرسازی مبتنی بر نظریه نسبت اسلام با فرایندهای انسانی، نظیر آثار هنری، معماری و شهرسازی است که داوری و تأیید شده است.
ساختار کتاب شامل دو مقدمه و پنج بخش اصلی مطابق پنج مرحله فرایندهای انسانی از منظر اسلام است؛ مرحله اول «زیبایی شناسی»، مرحله دوم «فلسفه و حکمت هنر» و مرحله سوم «اصول اجتهادی در سبک های هنری و معماری» را شامل می‌شود. مرحله چهارم به موضوعاتی درباره خلق آثار معماری «تعریف معماری و اجزا و عناصر آن، الهام از هنر و معماری آفرینش، معصومین (ع) و دوران اسلامی» و مرحله پنجم به موضوعاتی از جنس ارزیابی و نقد آثار نظیر «معابد شرقی و غربی، کلیساهای صلیبی، معماری جهان مدرن و پسامدرن و در پایان، نقد رویکردهای انحرافی معاصر» می‌پردازد. به عبارتی مرحله اول از جنس «حکمت نظری»، مرحله دوم «حکمت عملی» و مرحله سوم از جنس «راه حل های اجتهادی» مرحله چهارم از جنس «فرایند خلق آثار معماری» و مرحله پنجم از جنس «ارزیابی و نقد آثار و تأثیرات آنها» است.
بر پایه این کتاب می توان گفت معماران طی پنج مرحله باید مسیر رشد را طی کنند؛ در مرحله اول اندیشه و معرفت خود را توسعه و تعمیق بخشند. در مرحله دوم انگیزه و نیت خویش را اصلاح کنند. سوم اصول ثابت و متغییر را اعمال و اجتهاد نمایند. چهارم استعداد و تجربه لازم معمارانه در الهام از آثار شایسته و تداوم و تکامل آنها داشته باشند تا خود نیز آثاری شایسته خلق کنند. و بالاخره باید توان تحلیل و نقد اندیشه ها و آثار معماری را نیز داشته باشند. هم آثار خودشان و هم دیگران را خوب و عمیق و بر اساس معیارهای اسلامی ارزیابی کنند و از خوب و بد آنها عبرت بگیرند و در آثار خود بهره برداری نمایند.
در بخشی از کتاب می خوانیم:
در جهت تحقق تمدن نوین اسلامی، که بدون آن فرهنگ اسلامی در ایران تثبیت و پایدار نخواهد شد، نیاز مبرم به نقشه راه و ارائه مدل هایی است با ساختار و مراحل کامل، منسجم و منطقی که مبتنی بر فرهنگ اسلامی، شالوده نظری اسلام، منابع و مبانی آن، بتواند راهبردهای مفهومی، راهکارهای عملی و راه حل های اجرایی و اجتهادی را در موضوعات مختلف تبیین و تشریح نماید.
بعد از پیروزی انقلاب اسلامی اصول کلی و عمومی این تمدن تاریخ ساز در قانون اساسی و در رهنمودهای حضرت امام خمینی(ره) و در بیانات و راهبردهای تأیید شده توسط مقام معظم رهبری بارها تکرار و توصیه شده است. آنچه توسط شورای تشخیص مصلحت نظام در برنامه های مقطعی و چشم اندازها ارائه شده است و در نهایت توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی در حوزه معماری و شهرسازی با نام سند ملی معماری و شهرسازی اسلامی _ ایرانی ویرایش هفدهم در دی ماه ۱۳۹۵ به تصویب رسیده است تا حدودی سیاست ها، ضوابط و اقدامات اساسی و کلی را بیان می نماید.
سند فوق فاقد ساختاری است که مراحل، موضوعات و مبانی هر مرحله را تفکیک و رابطه آنها را مشخص نموده باشد تا بتوان ازطریق مُدلی جامع و مانع، فرایندهای فردی و اجتماعی انسان ها را در ذیل مشیت حکیمانه، مدبرانه و ازلی و ابدی الهی مورد ارزیابی و نقد قرار داد. آنچه را که در دانشگاه ها بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ابتدا با ترجمه و تقلید برنامه های آموزشی از کشورهای غربی و سپس تحولات آن مبتنی بر رویکرد غیردینی (سکولاریسم و ضد دینی، لائیسم و آتئیسم) در حوزه سرفصل و محتوای دروس و آموزشها و پژوهش ها اتفاق افتاده است و هنوز با وجود تشکیل کارگروه های تحول و ارتقاء علوم انسانی در شورای عالی انقلاب فرهنگی، به خصوص در گروه هنر و معماری و شهرسازی استمرار دارد، حدیث تأسف‌باری است که جداگانه به آن باید پرداخت. رویکردی که در مراکز اجرایی نظیر وزارت راه و شهرسازی و شورای عالی معماری و شهرسازی و شهرداری ها به‌خصوص در کلان شهرها ادامه یافته است، حدیث تأسفبارتری است که با داده های این رساله می توان به نقد و ارزیابی آنها پرداخت.
داده های این نظریه مبتنی بر فرهنگ اسلامی و تحقق هویت (اسلامی‌ایرانی) در حوزه تمدن سازی برای پنج مرحله از فرایندهای انسانی نظیر آثار هنری و معماری و شهرسازی اصولی را به ترتیب و به شرح ذیل ارائه کرده است:
۱. اصول راهبردی‌مفهومی در حوزه مباحث نظری و زیبایی شناسی
۲. راهکارهای عملی‌کاربردی در حوزه مباحث عملی و فلسفه و حکمت هنر
۳. راه حل های اجتهادی‌تخصصی در حوزه روش و سبک هنر و معماری
۴. ارائه جداولی در جهت ارزیابی کمی و کیفی آثار از ابعاد مهندسی و هنری
۵. اصول حاکم بر تأثیرات کمی و کیفی آثار بر مخاطبین تأثیرات جبری و اختیاری
چاپ نخست کتاب حکمت اسلامی در خلق آثار هنری معماری و شهرسازی نوشته عبدالحمید نقره‌کار (مدیر قطب علمی معماری اسلامی) در ۵۸۴ صفحه توسط انتشارات سروش روانه بازار نشر شد.
