هفتهنامۀ 26 سالۀ «امید جوان» در شمارۀ تازۀ خود تصویری از یک شخصیت مشهور و محبوب عروسکی (فامیلدور از مجموعۀ کلاه قرمزی) را بر صفحۀ اول دارد با این تیتر: یک پُست هم به «فامیل دور» بدهید!
به گزارش عصر ایران، این تیتر در انتقادی طعنه آمیز به انتصابات فامیلی و خویشاوندسالاری انتخاب شده و مقالۀ مفصل و پُرمثالی از خسرو معتضد – تاریخپژوه – هم در این شماره درج شده است که در آن نشان میدهد داستان فامیلبازی و خویشاوند سالاری در ایران قدمتی طولانی دارد و از زمان هخامنشیان، ایران درگیر آن بوده و در هر دوره به شکلی درآمده است.
مبتذلترین شکل فامیلبازی و سپردن امور به بستگان البته چنان که نویسنده آورده مربوط به دوران قاجار است به گونهای که یکی از فرزندان فتحعلیشاه که در دوران سلطنت او شیرخواره و در عهد ناصرالدینشاه کهن سال شده بود از پادشاه میخواهد شغل و منصبی به او بدهد و ناصرالدینشاه هم او را به «فیلبانی مخصوص» منصوب میکند. در حالی که دیگر فیلی در دستگاه سلطنتی نبوده ولی بابت همین شغل موهوم، حقوق و مزایا می گرفته است!
با این حال یک بار وقتی میهمان ثروتمندی از هند همراه فیل خود میآورد و حضور فیلبان مخصوص موضوعیت پیدا میکند منتها چون تا به حال فیلی ندیده بود مدام دور او می چرخیده و وقتی ناصرالدین شاه شگفتزده از او میپرسد: چرا دور فیل می چرخی؟ پاسخ میدهد: چون دو تا دُم دارد میخواهم بدانم سرش کدام است و تهش کدام! و از آن پس شکل اصلی جملۀ او دربارۀ کسانی که بیتخصص و مهارت عهده دار منصبی میشوند و در انجام امور فرومی مانند ضربالمثل شده است.
دراین مقاله آمده هر چند با اعزام دانشجو به خارج و بازگشت فارغالتحصیلان در دورۀ رضاشاه گماردن بستگان و خویشان در مناصب و ادارات دیگر به شیوۀ قاجار رایج نبود اما پس از چندی رضاشاه هم ناگزیر شد مناصبی به برخی بستگان دو همسر قاجاری خود ( ملکه تاجالملوک آیرملو و عصمت دولتشاهی) بدهد.
«فامیل دور» یکی از شخصیتهای عروسکی مجموعۀ کلاه قرمزی به کارگردانی و اجرای ایرج طهماسب و با صدا پیشگی بهادر مالکی است که به خاطر شباهت شخصیت و گفتار او با پارهای رفتارها و عادات ایرانیان و کار به دستان، بسیار مورد توجه قرار گرفت و حالا روی جلد یک نشریۀ جدیِ سیاسی - اجتماعی نشسته تا به طعنه بپرسد: چرا فقط دامادها و پسرخالهها؟ یک پست هم به «فامیل دور» بدهید!