محمد علوی تبار کارشناس محیط زیست در حوزه آلودگی هوا، در گفتگو با خبرنگار مهر، به تحلیل دلایل حل نشدن معضل آلودگی هوای کلانشهرها بخصوص آلودگی هوای تهران پرداخت.
وی با اشاره به شرایط توپو گرافیکی پایتخت، این شهر را مستعد بروز وارونگی هوا دانست و گفت: علت اصلی آلودگی هوای تهران مربوط به وارونگی هوای در این شهر است، هر چند غلظت آلاینده‌های هوا در این کلان شهر نسبت به دیگر شهرهای آلوده جهان بیشتر نیست اما وارونگی هوا در شرایط خاص تو پوگرافیکی‌اش باعث تجمع آلودگی‌ها می‌شود.
این کارشناس محیط زیست افزود: مشکل اصلی آلودگی هوا ذرات معلق زیر ۲.۵ میکرون هستند که بر خلاف دیگر آلاینده‌های هوا که ماهیت گازی دارند، این آلاینده جامد است.
سیاهه انتشار راه صحیح منشاءیابی نیست
علوی تبار با بیان اینکه در علم محیط زیست منشاءیابی اثرات از جمله مهمترین راه‌های رسیدن به راهکار صحیح برای مقابله با آلودگی است، اظهار داشت: گزارش سیاهه انتشار در حال حاضر به عنوان گزارش منشاء یابی مورد استناد قرار می‌گیرد در حالی که این گزارش منشاءیابی نیست گزارش تولید آلودگی است.
وی با تاکید بر اینکه به جای منشاءیابی به سیاهه انتشار استناد می‌شود بیان داشت: به همین دلیل می‌بینیم که تصمیم گیری های اشتباهی برای مقابله با این معضل صورت می‌گیرد.
این کارشناس محیط زیست اظهار داشت: مطالعات و گزارش‌های مختلف نشان می‌دهد که انتشار ۱۶ درصد ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون هوا از طریق خودروهای شخصی، ۱۱ درصد از موتورسیکلت‌ها و ۱۴ درصد از محل اتوبوس‌ها و مینی بوس‌های فرسوده و کامیون‌ها اتفاق می‌افتد، به همین دلیل هم امسال با وجود کاهش ترددها به دلیل محدودیت‌های کرونایی شاهد افزایش آلودگی هوا هستیم.
علوی تبار در ادامه توضیح داد: در این ایام تردد خودروهای سواری با توجه به ترس عمومی در استفاده از حمل و نقل عمومی و شیوع کرونا، و کاهش محدودیت‌های ترافیکی بیشتر شده با توجه به این مساله سهم تولید ذرات معلق هم در آلودگی هوا بیشتر شده است.
وی افزود: آمار ماشین گردی‌ها هم بر اساس آمار پلیس راهور بیشتر شده که ناشی از کمبود تفریح‌ها در این ایام است و بر شدت آلودگی‌ها افزوده است.
راهکارهای زرد مقابله با آلودگی هوا
این کارشناس آلودگی هوا اصرار بر اجرای معاینه فنی، طرح LEZ، نصب فیلتر دوده و گازسوز کردن خودروها و هر راهکار دیگری را برای حل این معضل راهکار زرد و دسته دوم دانست و گفت: تنها راه حل این معضل اسقاط خودروهای فرسوده است.
وی ادامه داد: ۱۰ درصد از ناوگان حمل و نقلی اعم از خودروهای سواری، کامیون‌ها، اتوبوس‌ها و موتورسیکلت‌ها عامل نیمی از آلودگی هوای کلانشهرها هستند اما سال به سال تعداد خودروهای فرسوده ما بیشتر می‌شود و اسقاط نزدیک به صفر رسیده است. در نتیجه هر سال با تعداد روزهای آلوده‌تری مواجهیم.
علوی تبار طرح مکرر راهکارهایی همچون نصب فیلتر دوده و یا جایگزین کردن موتورسیکلت‌ها برقی را با این توجیه که اسقاط نیازمند هزینه کرد دولت است، بهانه خواند و گفت: مگر جایگزین کردن موتورسیکلت‌های کاربراتوری با موتورسیکلت‌های برقی و فیلتر دوده پول نمی‌خواهد؟
وی با تاکید بر اینکه منشاءیابی غلط از طریق سیاهه انتشار باعث شده سهم کامیون‌ها و اتوبوس‌ها را بیشتر ببینیم و این مساله باعث شده به دنبال راهکار غلط برویم. اظهار داشت: دلیل دیگر این پیشنهادهای کم بازده این است که این راهکارهای جذاب و به روز دنیا هستند.
سودهای کلان از راهکارهای زرد
وی ادامه داد: اما این راهکارهای زرد و جذاب بدون ارزیابی هستند، و مشخص نیست، ارائه آن در کشور ما چه منفعتی برای چه افرادی دارد.
این کارشناس محیط زیست خاطرنشان کرد: افرادی در تمام بدنه‌های تصمیم‌گیری نفوذ کرده‌اند و به دنبال تامین سودهای کلان از طریق این راهکارها هستند که مساله نتیجه بخش نخواهد بود.
وی خاطرنشان کرد: در دنیا مساله تامین منابع مالی اسقاط حل شده و از راه حل‌هایی همچون مشارکت ذی نفعفان، تجارت آلودگی و حتی تهاتر برای حل کردن آلودگی هوا استفاده می‌شود.
علوی تبار، نبود متولی مشخص و مقتدر در این زمینه را هم دلیل دیگر حل نشدن و به نتیجه نرسیدن برنامه‌های آلودگی هوا در کشور برشمرد و گفت: کارگروه ملی آلودگی هوا هر ماه یک جلسه دوساعته با حضور، ۲۰ دستگاه تصمیم گیر برگزاری می‌کند و این حجم از دستگاه‌های درگیر نه تنها مشکلی را حل نمی‌کنند که مشکل‌ساز هم شده‌اند.
حل معضل آلودگی نیازمند نهاد تصمیم‌گیر مقتدر
وی با اشاره به اینکه برای حل این معضل نیازمند نهاد تصمیم‌گیر نهایی و قدرتمند هستیم، ادامه داد: این دستگاه باید هم متولی محسوب بشود و هم نظارت کند، سازمان محیط زیست برای مدیریت این مساله از لحاظ ساختاری بسیار ضعیف است و نمی‌توان انتظار داشت، وزارت نفت، صمت و حتی کشور قوانین و ضوابط توصیه شده این سازمان را مورد توجه قرار دهند.
