به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، کتاب کتاب سمفونی‌ها و کنسرتوهای دمیتری شستاکویچ نوشته دیوید هرویتز و امیرحسین رمضانی، با استقبال علاقه مندان موسیقی کلاسیک و سخنرانی تعدادی از نوازندگان و آهنگسازان از جمله نادر مشایخی، محمدرضا تفضلی، آرمان نوروزی در تالار رودکی رونمایی شد.
نادرمشایخی آهنگساز و رهبرارکستر با بیان اینکه از ۴۸ سال پیش تاکنون منتظر انتشار چنین کتابی در ایران بوده، توضیح داد: وقتی در هنرستان موسیقی حضور داشتیم گروهی را تشکیل دادیم که همگی شوستاکوویچ را می شناختیم و سعی می کردیم روی آثارش تمرکز بیشتری داشته باشیم. جالب تر اینکه وقتی فهمیدیم او از دنیا رفته با خودمان روبان سیاهی بستیم که خیلی ها در هنرستان به ما می خندیدند. اما این برای ما افتخار بزرگی بود که درهنرستان ما را به واسطه نام شوستاکوویچ می شناسند.
وی در این مراسم که شامگاه جمعه (۲۸ آبان) برگزار شد، افزود: ما از همان دوره یک کمبود داشتیم که بتوانیم درباره محتوای موسیقایی شستاکوویچ تمرکز بیشتری داشته باشیم و امروز که این کتاب در ایران منتشر شده بسیار خوشحالم. به اعتقاد من این کتاب از لحاظ تکنیکی می تواند ما را با ابعاد گسترده تری از شخصیت هنری شوستاکوویچ آشنا کند و تلاش کرده از نظر سیاسی و اجتماعی هم شخصیت جالب توجه شوستاکوویچ را واکاوی کند. موضوعاتی که می تواند با مطالعه این کتاب ما را وارد دریچه های جدیدی از ویژگی های مختلف او کند.
مشایخی با اشاره به دیگر خصوصیات علمی و فنی آثار شستاکویچ بیان کرد: دمیتری شوستاکوویچ از معدود هنرمندانی است که جرات شکست خوردن را داشت، او در بسیاری مقاطع فعالیت هایش در عرصه موسیقی تا جایی پیش می رود که خودش را هم نقض می کند.
این یعنی جرات و شهامتی که در کمتر کسی می‌توان آن را یافت. او از جمله هنرمندانی بود که بسیار کم حرف می زد. حتی در موسیقی نیز کمتر حرف می زند چه برسد به اینکه درباره مسائل سیاسی به بیان نقطه نظری بپردازد. تمام زندگی او فقط موسیقی بود. خصوصیتی که اکنون در موسیقی مان احتیاج داریم. گرچه شخصیت شستاکوویچ در فرم و محتوا از پیچیدگی هایی برخوردار است، برای خود جالب است.
وی افزود: این کتاب مشخصاتی دارد که حتی برای ناآشنایان با شخصیت شوستاکوویچ، دربرگیرنده نکات جالبی است. مطالعه آن را به هنرجویان و دانشجویان موسیقی پیشنهاد می کنم. چون به قدری زحمت زیادی کشیده که خودم با علاقه مشغول مطالعه آن هستم.
وقتی موسیقی مرزها را پشت سر می گذارد
قرائت متنی از دیدیود هرویتز استاد دانشگاه و یکی از نویسندگان این اثر بخش بعدی این مراسم بود.
در بخشی از این متن آمده بود: امروز حسی دوگانه دارم. هم خوشحالم و هم اندوهگین؛ خوشحال از برگزاری مراسمی که به مناسبت رونمایی کتاب سمفونی ها و کنسرتوهای دمیتری شوستاکویچ در حال برگزاری است و غمگین به علت حضور نداشتن من در میان شما عزیزان در کشور زیبای ایران. کشوری که همیشه مرا مجذوب خود کرده و برای فرهنگ و مردمش بیشترین احترام را قائل هستم.
دمیتری شوستاکویچ یکی از آهنگسازان محبوب نزد ایرانیان است. موسیقی همین است؛ مرزها را پشتِ سر می گذارد و چه چیزی زیباتر از این! در اینجا از دقتِ نظر و تلاش ایشان قدردانی می کنم. کاری که در کتاب شستاکویچ انجام شده نشان می دهد چگونه دوستی ها می تواند مرزها را جابه جا کند و فاصله ها را از میان بردارد. جهان چه زیبا می تواند باشد! نوید این را می دهم که در آینده نه چندان دور این کتاب در اینجا منتشر خواهد شد. شاید از نظر جغرافیایی از شما دور باشم اما قلبم پیش شماست. امیدوارم روزی فرصت این را پیدا کنم تا شما را از نزدیک ببینم و فرهنگ شما را بیشتر بشناسم، اما می دانم که اگر هم این اتفاق نیفتد، موسیقی همه ما را متحد خواهد کرد.
زمانی فقط دو کاست از شستاکوویچ داشتیم
محمد رضا تفضلی آهنگساز و عضو هیات علمی دانشگاه تهران نیز در این مراسم گفت: اولین مواجهه من با شوستاکوویچ در دوران هنرستان موسیقی رقم خورد. آن زمان دانش آموزانی نسبت به موسیقی کلاسیک کنجکاو بودند و علاقه مندی های خود را به اشتراک می گذاشتند. البته آن زمان اینترنتی وجود نداشت و ما در فقر امکانات به سر می بردیم. در این شرایط فقط دو نوارکاست از شستاکوویچ وجود داشت که ما موفق به شنیدن این کارها می شدیم.
در حوزه کتاب ماجرا اسف بار از آثار صوتی بود. در این دوران فقط چند کتاب محدود در این زمینه وجود داشت که من آن را روزی در کنار بساط یکی از کتابفروشان خیابان انقلاب پیدا کردم. عنوان آن شستاکوویچ آهنگساز مردم به نویسندگی احمد ضابطی جهرمی بود. کتابی که عنوانش به خودی خود باعث جذب ما برای مطالعه آن می شد.
شوستاکوویچ، معنای انضباط فرم در نوشتار بود
آرمان نوروزی مدرس دانشگاه و موسیقیدان هم در صحبت هایی ضمن مثبت ارزیابی کردن انتشار چنین کتاب هایی گفت: من هم مانند آقای مشایخی و آقای تفضلی می خواهم درباره مواجهه خودم با شوستاکوویچ در نوجوانی و جوانی بگویم، چون او از جمله هنرمندانی است که در نوجوانی همه ما را هیجان زده کرده است. ما درروزگار و دوره ای زندگی می کردیم که خریدن یک آلبوم موسیقی در قالب نوار کاست برای ما مهم و ارزشمند محسوب می شد. مهم ترین مواجهه ما با این آثار هم به گونه ای بود که برخی از این نوار کاست ها توضیح داشت و من به عنوان نوجوانی که افتخار هنرستانی بودن را نداشتم، خیلی از اصطلاحات این توضیحات را متوجه نمی شدم. اما توفیق این را داشتم که در همان سال ها شاگرد آقای (فرهاد) فخرالدینی شدم و از ایشان درباره برخی واژه هایی که معنی آنها را نمی فهمیدم سئوال می کردم.
وی در ادامه با ارائه خرده روایت هایی از نحوه آشنایی او و هم نسلانش با آثار شوستاکوویچ به انتشار کتاب سمفونی‌ها و کنسرتوهای دمیتری شستاکویچ اشاره کرد و گفت: این کتاب از دسته آثار تالیفی است که از ذکر مصیبت بیرون آمده و تبدیل به یک اثر فنی می شوند. کتاب از این جهت خوب است که منجر به بیشتر شدن مخاطبان جدی موسیقی می شود. چون دربرگیرنده ساختار متفاوتی است که آن را با دیگر کتاب های منتشر شده درباره شستاکوویچ متمایز می کند. موسیقی شستاکوویچ در این کتاب ابعادی جدی تر از زندگی شخصی اش گرفته و این مقوله کمک می کند ما مخاطبان جدی تری را در موسیقی داشته باشیم که بتواند سالن های کنسرت های ما را با موسیقی جدی تر پر کند.
نوروزی اضافه کرد: دلیل دیگر انضباط در فرم نوشتار است. ما می توانیم شاهد یک چارچوب مشخص باشیم که خواندن کتاب را برای مطالعه کننده راحت و آسان می کند. در نهایت این کتاب یک اثر مخاطب سازی است که اگر آن را بخریم و هدیه بدهیم می توانیم به افزایش مخاطبان جدی موسیقی ایران به عنوان یکی از معضلات موسیقی امروز کشور کمک کنیم. این کتاب ما را به لایه های دیگری از زیبایی شناسی موسیقی هدایت می کند که بدانیم ما از چه چیز موسیقی داریم لذت می بریم.
شوستاکوویچ هنرمندی کهنسال با هنری جوان
امیرحسین رمضانی مدرس دانشگاه، آهنگساز و پژوهشگر یکی از نویسندگان کتاب سمفونی‌ها و کنسرتوهای دمیتری شستاکویچ هم ضمن قدردانی از حضور پرتعداد مخاطبان در این برنامه اظهار داشت: طی دوران حضورم در هنرستان موسیقی قرار شد کارهای تحقیقاتی را درباره شستاکوویچ انجام دهیم. تمرکز روی سمفونی شماره یک به من افتاده بود و خیلی برایم جالب بود یک آهنگساز در ۱۸ سالگی چنین اثری خلق کرده و من هم توهمی درذهنم شکل گرفته بود که آیا من هم می توانم در ۱۸ سالگی دست به خلق چنین اثری بزنم که نشد. این اولین مواجهه من با شستا کوویچ بود.
رمضانی که این کتاب را به محمدرضا تفضلی تقدیم کرده، با اشاره به دیگر جزئیات این اثر تالیفی و مقایسه آن با نسخه نوشته شده توسط دیوید هرویتز تاکید کرد: همراه این کتاب فایل صوتی و حتی پارتیتور هم تهیه شده که تمام نسخه های تدوین شده در کتاب به آن ضمیمه شده اند. این کتاب بسط یافته تفکر نویسنده اصلی است. کتابی که از ۲۰۰ صفحه تبدیل به ۶۵۲ صفحه شده و با استناد منابع متعدد و معتبر زبان انگلیسی و به اضافه یافته های علمی ام در حوزه موسیقی توسط انتشارات نای و نی منتشر شده است.
در پایان مراسم که به‌صورت زنده از صفحه اینستاگرام رسانه هفدانگ با اجرای سید عباس سجادی پخش می شد با حضور نادرمشایخی، محمدرضا تفضلی، آرمان نوروزی، بهزاد عبدی، جاوید مجلسی و تعدادی دیگر از هنرمندان از کتاب سمفونی‌ها و کنسرتوهای دمیتری شستاکویچ رونمایی شد.
