برجام و موضع شیخ‌نشین‌های خلیج فارس: هرچه آمریکا بگوید

به گزارش «پارسینه»، کشور‌های حاشیه خلیج فارس که در تغییر سیاست‌های خود با تغییر دولت آمریکا تبحر خاصی دارند، این بار نیز از موضع هماهنگ خود با دولت ترامپ در مخالفت با برجام برگشته و خواهان احیای توافق میان ایران و ۶ قدرت جهان شده اند.

توافق هسته‌ای ایران در ژوئیه ۲۰۱۵ توسط باراک اوباما، و همتایان او در دیگر کشور‌های طرف قرارداد امضا شد. دونالد ترامپ در ماه مه ۲۰۱۸ به طور یکجانبه ایالات متحده را از این توافق خارج کرد و مورد تشویق کشور‌های حاشیه خلیج فارس قرار گرفت، اما جو بایدن بار دیگر در تلاش است تا این توافق را احیا کند.

به گزارش «فوربس»، بایدن از زمان روی کار آمدن خود متعهد شده است که این توافق را احیا کند و چندین دور مذاکره هم در وین، پایتخت اتریش، صور گرفته و قرار است در اواخر ماه جاری میلادی دور تازه گفتگو‌ها از سر گرفته شود. در آستانه مذاکرات غیرمستقیم تهران و واشنگتن، مقامات آمریکایی هفته گذشته با همتایان خود در کشور‌های عضو شورای همکاری خلیج فارس (GCC) در ریاض دیدار کردند تا درباره ایران و سایر موضوعات گفتگو کنند.

در بیانیه مشترک «کارگروه ایران» نشست آمریکا و شورای همکاری خلیج فارس که در ۱۷ نوامبر صادر شد، به اشاعه و استفاده از موشک‌های بالستیک و پهپاد‌های ایرانی اشاره شده و گفته شده است که برنامه هسته‌ای ایران «مایه نگرانی جدی» است. در بخش دیگر این بیانیه، آمریکا و شرکایش در منطقه خواستار «بازگشت فوری دوجانبه به تعهدات کامل برجامی» شدند.

این خواسته نشان‌دهنده تغییر عقیده دست‌کم برخی از اعضای شورای همکاری است. در حالی که در زمان امضای اولیه توافق حمایت محتاطانه‌ای از طرف شیخ نشین‌ها ابراز شد، با خروج ترامپ از برجام چندین کشور شورای همکاری خلیج فارس به سرعت توافق مذکور را محکوم کردند.

در ژوئیه ۲۰۱۵ و در پی نهایی شدن توافق، ملک سلمان، پادشاه عربستان سعودی به اوباما، رئیس جمهور وقت آمریکا، گفت که ریاض «از هر ترتیباتی که جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای را تضمین کند و در عین حال شامل سازوکار بازرسی از تمام اماکن باشد، حمایت می‌کند.»

شیخ خلیفه بن زاید آل نهیان، رئیس امارات متحده عربی هم با ارسال پیامی به حسن روحانی، رئیس جمهور سابق ایران، توافق هسته‌ای را به وی تبریک گفت و ابراز امیدواری کرد که این توافق به امنیت و ثبات منطقه کمک کند. پیام‌های مشابهی هم توسط ولیعهد ابوظبی، شیخ محمد بن زاید آل نهیان و حاکم دبی، شیخ محمد بن راشد آل مکتوم ارسال شد.

دبیر کل شورای همکاری خلیج فارس در آن زمان، عبداللطیف بن رشید الزیانی (که هم اکنون وزیر امور خارجه بحرین است)، پس از یک جلسه توجیهی با وزیر خارجه آمریکا جان کری، گفت که وزرای خارجه شورای همکاری خلیج فارس «ابراز امیدواری کردند که این توافق به منظور حفظ امنیت و ثبات در منطقه و جلوگیری از ایجاد مسابقه تسلیحاتی هسته ای، به رفع نگرانی‌ها در مورد برنامه هسته‌ای ایران منجر شود.»

علی رغم ابراز حمایت اولیه، تا ماه مه ۲۰۱۸، بسیاری از این حمایت‌ها از بین رفته بود، چرا که کشور‌های کلیدی حاشیه خلیج فارس پشت تصمیم ترامپ ایستادند. انور قرقاش، وزیر امور خارجه وقت امارات متحده عربی و مشاور دیپلماتیک فعلی شیخ خلیفه، در توییتی نوشت که برجام «یک توافق ناقص» بوده و «تصمیم رئیس جمهور ترامپ تصمیم درستی است.» او دقایقی بعد در دومین توئیت خود افزود: «با اعتماد اندکی که به نیات ایران وجود دارد، برجام به یک مسابقه هسته‌ای منطقه‌ای منجر خواهد شد. زمان بازنگری و یک طرح منطقه‌ای موثر جدید رسیده است.»

در همان روز، شاهزاده خالد بن سلمان، سفیر وقت عربستان در ایالات متحده و معاون فعلی وزیر دفاع، در توییتی نوشت که عربستان سعودی «به طور کامل از اقدامات اتخاذ شده توسط رئیس جمهور آمریکا در رابطه با برجام حمایت می‌کند. ما همیشه در مورد بند‌های غروب، برنامه موشک‌های بالستیک و حمایت ایران از تروریسم در منطقه ملاحظاتی داشتیم.» او ادامه داد: «این توافق درآمد بادآورده‌ای به ایران داد که از آن برای ادامه درگیری‌های فرقه‌ای/آشوب در منطقه استفاده کرد.»

برخی از کشور‌های شورای همکاری خلیج فارس می‌خواستند در مذاکرات اولیه با ایران در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ مشارکت داشته باشند و امسال هم دوباره فشار آوردند تا جایی در مذاکرات داشته بلکه بتوانند به موضوعات فراتر از برنامه هسته‌ای ایران بپردازند. با این حال، آن‌ها هر بار کنار گذاشته شده اند. اینکه آیا این مسائل در نسخه دوم توافق مورد توجه قرار خواهد گرفت یا نه را باید منتظر ماند و دید که چه می‌شود، اما حداقل در حال حاضر، به نظر می‌رسد کشور‌های حاشیه خلیج فارس یک بار دیگر موضع خود را در حمایت از واشنگتن تغییر داده اند.