به گزارش اقتصادی رکنا، سرمایه گذاری خطرپذیر یکی از راه‌های دریافت پول برای شروع و یا رشد کسب و کارهای کوچک می‌باشد. بیشتر سرمایه گذاری خطرپذیر همانطور که از عنوان آن‌ها پیداست، در معرض خطر بالایی قرار دارند. سرمایه گذار ریسک پذیر با مدیریت فعالانه و برنامه‌ریزی در توسعه مدل‌های راهبردی، در کسب‌وکار هدف و ارزش افزوده و افزایش قیمت سهام این شرکت‌ها نقش مهمی ایفا می‌کند. رونق و توسعه فعالیت‌‌های سرمایه گذاری ریسک پذیر موتور محرکه و محور اصلی رشد محصولات جدید و نوآوری در عرصه فناوری است.
سرمایه گذاری خطرپذیر VC یا Venture capital که یکی از انواع قراردادهای مشارکت در سرمایه گذاری است در واقع سرمایه‌ای است که از گروه‌های سرمایه‌گذاری‌ای دریافت می‌کنید که با استارتاپ‌ها و کسب و کارهای کوچک کار می‌کنند. این گروه‌ها بر سرمایه سرمایه‌گذارانی که می‌خواهند در شرکت‌هایی با پتانسیل رشد قوی در ازای دریافت سهام سرمایه‌گذاری کنند، نظارت می‌کنند.
سرمایه‌گذاران در هنگام انتخاب سرمایه‌گذاری VC خود به اندازه شرکت، دارایی‌ها و خطوط توسعه محصول نگاه می‌کنند. در مقایسه با انواع سرمایه‌گذاری‌های دیگر وجوه سرمایه گذاری خطرپذیر تنها بر سرمایه گذاری در مراحل اولیه تمرکز می‌کند. تغییرات در دنیای سرمایه گذاری، این نوع از سرمایه گذاری را در میان انبوهی از سرمایه گذاران مشروع قابل دسترس‌تر و امکان‌پذیرتر کرده است. بنگاه‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر عموما نقش فعالی را در سرمایه‌گذاری خود ایفا می‌کنند و در مقابل نیز معمولا خواهان جایگاه در هیئت مدیره نیز هستند بنابراین به این شکل می‌توان از تجربیات و راهنمایی‌های آن‌ها نیز بهره گرفت.
بیشترین سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر از سوی گروه‌های سرمایه گذاران ثروتمند، بانک‌های سرمایه‌گذاری و سایر موسسات مالی صورت می‌گیرد که این سرمایه‌ها را در اختیار دارند. این نوع تأمین مالی و افزایش سرمایه در میان شرکت‌های جدیدی که سابقه عملیاتی محدودی دارند و نمی‌توانند سرمایه را به همراه بدهی و یا پیشنهاد سهام عرضه کنند، محبوب است.
نمونه قرارداد سرمایه گذاری خطرپذیر به منظور تأمین مالی برای کسب و کارهای جدید منعقد می‌شود. در این نوع قرارداد سرمایه‌گذاری با استفاده از پول نقد و اختصاص سرمایه به شرکت‌های نوپا و کوچک با پتانسیل رشد بلندمدت، ارتباطی شکل می‌گیرد. این مورد، منبع بسیار مهمی از تأمین مالی برای افراد و بنگاه‌هایی است که دسترسی به سرمایه‌های دیگر ندارند و معمولا نیز به جذب سرمایه منجر می‌شود.
بسته به اینکه کسب و کار هنگام سرمایه گذاری تا چه میزان بالغ شده باشد، سرمایه گذاری خطرپذیر به سه دسته تقسیم می‌شود:
– بودجه اولیه
– سرمایه مراحل اولیه
– سرمایه مرحله پیشرفت
برای یک صندوق VC این امر بهتر است که مقادیر کمتری از پول را در تعداد زیادی از کسب و کارهای جدید سرمایه گذاری کند با این امید که حداقل تعداد کمی از شرکت‌ها به شرکت‌های بزرگ و سودآور تبدیل شوند.
فرقی ندارد که کسب و کار در کدام یک از این مراحل قرار داشته باشد زیرا در هر سه مورد به یک شکل عمل می‌شود:
– صندوق‌های سرمایه گذاری خطرپذیر قبل از انجام هرگونه سرمایه‌گذاری ابتدا اقدام به جمع آوری مبالغ مالی می‌نمایند. این صندوق یک سرفصل را برای سرمایه گذاران بالقوه ارسال می‌کند که پس از آن تصمیم می‌گیرند که آیا می‌خواهند پول را به صندوق اضافه کنند یا خیر. اجراکنندگان این بودجه از هر سرمایه‌گذاری‌ای حفاظت می‌کنند.
– صندوق VC به دنبال سرمایه‌گذاری‌های سهام خصوصی است که می‌تواند منجر به بازدهی مثبت شود. این پروسه هم زمان زیادی را می‌گیرد و هم نیازمند جستجو از میان انبوهی از برنامه کسب و کارها برای یافتن شرکتی که بالاترین میزان رشد را دارد، می‌باشد. مدیر بودجه سرمایه گذاری خطرپذیر آخرین تصمیم را براساس اینکه انتظارات سرمایه گذاران چیست اتخاذ می‌کند.
– هنگامی که موضوع سرمایه گذاری نهایی می‌شود، اکثر منابع مالی هزینه سالانه‌ای را که حدودا ۲ درصد است، می‌پردازند که این هزینه عموما در پرداخت حقوق مدیران شرکت و سایر هزینه‌های عملیاتی کمک می‌کند.
– هنگامی که شرکت از صندوق خارج می‌شود، بازده مالی به سرمایه‌گذاران صندوق VC داده می‌شود.
– هنگامی که یک شرکت از صندوق سرمایه گذاری خارج می‌شود، این صندوق بخشی از سود را که معمولا حدود ۲۰ درصد است، حفظ می‌کند. میزان بازدهی بر اساس وضعیت اقتصادی و نوع شرکت‌ها انتظار می رود که متفاوت باشد، با این حال بیشتر وجوه صندوق برای درآمد ناخالص حدود ۳۰ درصد است.
بسیاری از دستگاه‌ها، برنامه‌ها و خدمات که مردم به صورت روزانه از آن‌ها استفاده می‌کنند، با سرمایه گذاری خطرپذیر به وجود آمده‌اند. کمی بعدتر استارتاپ‌ها هم شروع به جذب سرمایه خطرپذیر کردند. البته نمی‌توان گفت که همه استارتاپ‌ها از سرمایه خطرپذیر استفاده می‌کنند.
جذب سرمایه خطرپذیر و استفاده درست از این سرمایه نه تنها موجب می‌شود که یک کسب و کار بر مبنای درستی تشکیل شود، بلکه در راستای به دست آوردن شرکای قوی و بودجه کمک شایانی خواهد کرد. حتی توجه کردن به تکنولوژی‌هایی که سرمایه گذاری خطرپذیر روی آن‌ها سرمایه‌گذاری می‌کند می‌تواند به شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران در شناخت بهتر گرایش‌های جدید تکنولوژی کمک شایانی کند.
سرمایه گذاری خطرپذیر مراحلی دارد از جمله:
اولین مرحله از سرمایه گذاری خطرپذیر بودجه اولیه می‌باشد. این مرحله اولین و مقدماتی‌ترین مرحله شروع یک کسب و کار است. سرمایه‌ای که در این مرحله جذب می‌شود، بیشتر برای تحقیق و توسعه اهداف کسب و کار کاربرد دارد. این امر بدین معناست که در این مرحله کارآفرینان یک کسب و کار در حال گسترش یک ایده بوده و فعلا وارد مرحله توزیع محصول محسوسی نشده‌اند. معمولا این بودجه برای بیشتر کردن اعضای تیم و انجام تحقیقاتی پیرامون بازاریابی محصول به کار می‌رود.
در دومین مرحله، استارتاپ حاضر است به ازای سرمایه بیشتر مقداری از سهام خود را واگذار کند زیرا در این مرحله، استارتاپ رشد به‌انداز خود را نموده و توان جذب سرمایه بیشتری پیدا کرده است درنتیجه امکان رشدپذیری و موفقیت خود را تا حدی ثابت کرده است.
سومین مرحله جایی است که استارتاپ بسیار رشد کرده است و دیگر یک شرکت نوپا محسوب نمی‌شود. این مرحله با قدم به مشارکت گذاشتن سرمایه‌گذاران بزرگتر ادامه پیدا خواهد کرد و حتی ممکن است این سرمایه‌گذاران به شکل مشارکتی قدم در کسب و کار استارتاپ گذاشته و یا حتی توسط شرکت‌های بزرگتر خریداری شود.
برای سرمایه گذاری خطرپذیر که در ایران رایج است می‌توانیم ۳ مدل قراردادی را نام ببریم که هرکدام شرایط خاص خود را دارد. قراردادهای سهامی، قراردادهای قرض قابل تبدیل به سهام و قرارداد رویالتی یا حق‌الامتیازی.
این قرارداد از رایج‌ترین نمونه قراردادهای سرمایه گذاری خطرپذیر هست. در این مدل، یک استارتاپ سرمایه‌ای را از شرکت سرمایه‌گذار می‌گیرد و ما به ازای آن، سهامی را به سرمایه گذار واگذار می‌کند. به عنوان مثال در مقابل مبلغ ۲۰۰ میلیون سرمایه، برای ۶ ماه می‌توان ۲۰ درصد از سهام را به سرمایه گذار واگذار کرد.
وام قابل تبدیل به سهام یک بدهی کوتاه مدت است که به سهام تبدیل می‌شود. در سرمایه‌گذاری اولیه بر روی استارتاپ‌ها این بدهی به طور معمول و اتوماتیک به سهام ممتاز تبدیل می‌شود. در واقع سرمایه‌گذار مبلغی را به صورت وام به آن‌ها واگذار می‌کند و در مقابل به جای پس گرفتن این پول به همراه سود آن، بخشی از سهام آن کسب و کار را بسته به شرایط موجود در این قرارداد در قالب سهام ممتاز در اختیار می‌گیرد.
این مدل قرارداد برای استارتاپ‌هایی کاربرد دارد که در زمان کوتاه و سریعی به فروش برسد،در این روش قرارداد به این صورت است که سرمایه‌گذار، مابه‌ازای پول را سهام می‌گیرد و این حق را دارد که از فروش محصول برداشت کند و ما به ازای آن سهام را با قیمتی از پیش تعیین‌شده که نرخ مورد انتظار سرمایه گذار از سود را برآورده کند، به استارتاپ بازگرداند.
۱- مشارکت در مدیریت شرکت‌ها
سرمایه گذارانی که در این قالب‌ها قرار می‌گیرند عموما دارای تجربه و شم اقتصادی بالا هستند و با تکیه بر این دو در مدیریت شرکت‌های سرمایه پذیر نوپا وارد شده و برای آن‌ها ایجاد ارزش افزوده می‌کنند.
۲- ارزیابی همه جانبه
معمولا این سرمایه به شرکت دانش بنیانی تزریق می‌شود که پیش‌بینی می‌شود در آینده رشد سریعی خواهد داشت. اما در این میان باید همه جوانب را از جمله وضعیت اقتصادی، وضعیت بازار و .. در نظر گرفت.
۳- خطرپذیری
یکی از اساسی‌ترین ویژگی‌های این صندوق‌ها خطرپذیری آن‌ها می‌باشد.
۴- مشارکت در مالکیت شرکت‌ها
زمانی که صندوق‌های سرمایه گذاری در مالکیت شرکت‌ها سهیم می‌شوند از هر ابزاری برای کمک به موفقیت این شرکت‌ها بهره می‌برند. این امر منجر به تلفیق دانش کارآفرینان و تجربه صاحبان این سرمایه خواهد شد.
۵- دیدگاه بلندمدت
خطرپذیری برای کسب سود با دیدگاه کوتاه مدت امکان‌پذیر نمی‌باشد. با دیدگاه کوتاه مدت این صندوق‌ها از اهداف اصلی‌شان دور می‌شوند. لذا داشتن دیدگاه بلندمدت برای کسب سود یکی از مهم‌ترین ویژگی این صندوق‌ها می‌باشد.
در این مطلب با قرارداد مشارکت در سرمایه گذاری یا سرمایه گذاری خطرپذیر که یکی از انواع قراردادهای مشارکت در سرمایه گذاری می‌باشد آشنا شدیم.
نکته قابل توجه این است که برای دریافت سرمایه یا سرمایه‌گذاری لازم است که قراردادی با مضامین روشن و واضح میان طرفین منعقد شود تا از هر گونه اختلافات بعدی در روند کار جلوگیری به عمل بیاید. بدین منظور شما می‌توانید قرارداد سرمایه گذاری و یا قرارداد وام قابل تبدیل به سهام را از بانک قراردادهای وینداد دریافت نمایید. همچنین اگر نیاز به راهنمایی در این خصوص داشتید می‌توانید از مشاوره حقوقی تخصصی کارشناسان ما بهره‌مند شوید.
