هنگامی که چرخه تولید خودرو سالم و بدون دخالت عوامل خارجی مشغول است، قیمتگذاری خودرو با توجه هزینه ساخت خودرو، مواد اولیه و به صورت رقابتی انجام میشود. اما در کشور ما متاسفانه به علت ورود دستگاههای مختلف در پروسه قیمتگذاری و نبود بازار رقابتی و محدودیت عرضه، تفاوت قیمت خودرو در بازار آزاد و درب کارخانه مبلغ هنگفتی خواهد بود. تا جایی که این مقدار به رقمی برابر با دو برابر قیمت اعلامی کارخانه رسیده است. همچنین محدودیت مدلهای تولید شده و توقف عرضه برخی دیگر از خودروها مزید بر علت شده و مایه ایجاد حباب در قیمت خودرو میشود. البته برخی مدلهای خودروسازان مطرح دنیا مانند دوج چلنجر دیمون نیز همچین اتفاقی میافتد، که البته جزء مدلهای اصلی این خودروساز نبوده و دوج چلنجر معمولی با همان قیمت کارخانه و یا حتی پایینتر قابل ارائه است.
عوامل موثر بر تولید زیادند، از جمله قیمت مواد اولیه، دستمزد و حتی شرایط غیرقابل پیشبینی مانند همهگیری بیماری کرونا. در برخی کشورها با توجه به محدودیتهای رفت و آمد اعمال شده در ابتدای این بیماری قیمت کلی خودرو تقریباً کاهش یافت و حتی بسیاری به علت مشکلات مالی ایجاد شده اقدام به فروش خودروی خود کردند. اما حالا بعد از کمرنگ شدن اثرات همهگیری درخواستها برای خرید خودرو به حدی بالا رفته که در برخی نمایندگیهای خودروسازان خودروهایی که به صورت فوری قابل ارائه هستند گرانتر فروخته میشوند. اما در ایران قیمت خودرو از ابتدای همهگیری تاکنون صعودی بوده و هیچگونه اقدامی برای تنطیم این بازار تاکنون اثر مثبتی نگذاشته است. نمیتوان متصور شد تا افزایش تولید و اعطای مجوز به خودروسازان برای افزایش قیمت مصوب فروش محصولات شاهد تک نرخی شدن قیمت خودرو باشیم.
شاید برخی سوال کنند که با توجه به طرحهای فروش فوری ایران خودرو و سایپا چطور میتوان گفت عرضه خودرو با مشکل روبروست. به صورت کلی شیوه توزیع خودرو به شکل قرعهکشی و طرحهای تحویل یک ساله تنها تعداد خودرو در بازار را اندکی افزایش میدهد و پاسخگوی نیاز مصرفکنندگان نیست. قطعا وقتی شما نیاز به خرید خودرو دارید در قرعهکشی شرکت خواهید کرد، اما وقتی به طور متوسط شانس برنده شدن شما در قرعه کمتر از یک صدم درصد است، شما خرید گرانقیمت از بازار آزاد را هم در نظر خواهید داشت. از سوی دیگر حتی در شرایطی که خودرویی نیاز نداشته باشید، اگر اندکی نقدینگی در دسترس داشته باشید بعید است از امتحان شانس خود برای خرید یک خودرو به قیمت کارخانه و فروش آن در بازار آزاد با دو برابر قیمت بگذرید و اینجا جایی است که حضور واسطهها در بازار خودرو دیگر محدود به فعالان قدیمی بازار خودرو نمیشود و مردم عادی نیز در آن حضور دارند، که این مساله منتهی به ایجاد حباب خودرو و قیمتگذاری سلیقهای میشود.
برخی از محصولات قدیمی و پردوام خودروسازان مانند خانواده تندر 90 هنگام عرضه توسط خودروسازان تفاوت قیمتی چندانی با محصولاتی مثل پژو 206 و بقیه نداشتند. اما با توقف تولید این محصولات، آتش گرانی دامن نمونههای صفرشان را گرفت تا جایی که مالکین این خودروها ترجیح دادند به جای استفاده، این خودروها را در پارکینگ حفظ کنند و امروز شاهد آن هستیم که نمونههای صفری از سال 97 با قیمتهایی سرسامآور به فروش میرسند. علت توقف تولید بسیاری از مدلها معذوریت شرکای خارجی خودروسازان ایرانی در ادامه همکاری به علت تحریمها بود و نمیتوان قاطعانه نظر داد که با رفع تحریمها بتوانیم شاید بازگشت این مدلها به خط تولید باشیم.
با تمامی مسائل ذکر شده میتوان نتیجه گرفت در شرایط کنونی که بحرانی خواندن آن دور از انصاف نیست، هرگونه خبر یا اطلاعیهای میتواند بر بازار خودرو موثر باشد. گاها به هر نحوی هم که شده برخی فروشندگان اخبار مختلف را به قیمت خودرویشان مرتبط میدانند و آن را بهانهای برای گرانتر فروختن میکنند. به هر صورت در حال حاضر که خودرو بیشتر از آنکه کالای مصرفی باشد سرمایه محسوب میشود، نمیتوان بر آنها نیز خردهای گرفت.