منصوره نیکوگفتار عضو هیات علمی دانشگاه و روانشناس اجتماعی در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان،درباره تحلیل رفتار افراد در حراج بلک فرایدی و علت فاصله گرفتن حراج در ایران به معنای واقعی آن توضیحاتی داد.
بلک فرایدی چیست و اولین بار در کجا کلید خورده است؟
نیکوگفتار اظهار کرد: بلک فرایدی آخرین جمعه ماه نوامبر و شروع مراسم خرید برای کریسمس است که اولین بار در آمریکای شمالی پا گرفت و مانند بسیاری ازاتفاقاتی که در آمریکا کلید می‌خورد سایر کشور‌ها را نیز به تدریج تحت تاثیر قرار داد و در هر کشور نوعی از آن پیاده شد.
این روانشناس اجتماعی گفت: بلک فرایدی در آمریکا آن چنان محبوب است که فروشگاه‌ها از ساعت ۴ صبح کارشان رو شروع می‌کنند، مردم از نیمه شب پشت در فروشگاه‌ها صف‌های فشرده‌ای می‌بندند و حتی گاهی تراکم جمعیت باعث شکسته شدن در فروشگاه می‌شود.
وی ادامه داد: در بلک فرایدی مردم اجناس مورد نیازشان را تا حدود ۸۰ درصد زیر قیمت اصلی می‌خرند که باعث خالی شدن انبار فروشگاه‌ها البته با سودی کمتر می‌شود و آن چه موجب می‌شود بلک فرایدی در کشور‌های غربی جذاب و پرمخاطب باشد تخفیف‌های واقعی و حراج صادقه
است.
مصداق بلک فرایدی در کشور ما چیست و چرا حراج‌های ما معنی واقعی را ندارند؟
نیکوگفتار تصریح کرد: نسخه وطنی بلک فرایدی چندسالی است که در ایران اجرا می‌شود، اما مشاهدات میدانی نشان می‌دهد حراج‌ها ساختگی، جعلی بودن تخفیف و عرضه اجناس به اصطلاح بی کیفیتی است که روی دست فروشندگان مانده است.
این روانشناس اجتماعی افزود:از سویی چند هفته مانده به نوروز تقریبا مصداق بلک فرایدی در کشور ما است، زیرا خرید‌ها برای عید نوروز در این زمان شروع می‌شود، اما با این تفاوت که اجناس با بالاترین قیمت و کمترین کیفیت به دست مصرف کننده می‌رسد.
وی گفت: از موضاعاتی که حراج را در کشور ما خصوصا در سال‌های اخیر از معنای خود تهی کرده افزایش روحیه فرد گرایی در جامعه و حس ناامنی اجتماعی است.
نیکوگفتار بیان کرد: این باعث تمرکز بیش از حد افراد در صنف‌های مختلف روی خودشان شده به طوری که سعی می‌کنند تا حد ممکن به دنبال کسب نفع بیشتر بوده و زودتر به موفقیت‌های مادی رسیده و در رده‌های بالاتر اقتصای قرار گیرند.
آیا الگوی رفتار افراد در بلک فرایدی تغییر می‌کند؟
این روانشناس اجتماعی تصریح کرد: قطعا رفتار مصرف کننده تحت تاثیر عوامل زیادی قرار می‌گیرد. منظور از رفتار مصرف کننده گرایش خرید آن‌ها است که نه تنها به طور انفرادی صورت می‌گیرد بلکه می‌تواند تحت تاثیر افکار و تمایلات گروه نیز قرار گیرد. بلک فرادی مصداقی از یک خرید گروهی و لحظه ای است.
وی ادامه داد: عملکرد ما هنگامی که تنها خرید می‌کنیم نسبت به زمانی که با جمع دوستان یا خانواده به خرید می‌رویم، متفاوت است. با بررسی رفتار مصرف کننده می‌توان به جمع بندی دقیقی از بازار‌های هدف رسید و روند بازار در آینده را پیش بینی کرد. همین طور اعتماد سازی یکی از مولفه‌های کلیدی در یک بیزینس موفق است. چیزی نمی‌توان که در بازار‌های ایرانی خصوصا در سال‌های اخیر نشانی از آن پیدا کرد.
نیکوگفتار گفت:رفتار ما در گروه از یک ریخت شناسی متفاوتی برخوردار است. یعنی زمانی که در جمع هستیم در اثر همنوایی با دیگران رفتار آن‌ها را تقلید کرده و ترجیح می‌دهیم با جمع همراه شویم.
این روانشناس اجتماعی اظهار کرد: بخشی از پیامد‌های همنوایی با گروه می‌توان صورت آسیب زایی داشته باشد. برای مثال هنگام خرید گروهی انتخاب دیگران می‌تواند روی خرید ما تاثیر بگذارد و کالایی را تهیه کنیم که مورد نیازمان نبوده، در نتیجه بعدا از خرید آن پشیمان شویم.
وی گفت: در نمونه‌های وطنی و اورجینال بلک فرایی می‌شود همنوایی با گروه را مشاهده کرد به طوری که شاهد بروز رفتار‌های لحظه ای، خارج از اراده، کنترل و شناخت شخص متاثر از انتخاب دیگران هستیم.
