خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ؛ «Familiarization Trip» که به اختصار FAM Trip خوانده می‌شود گونه‌ای از سفر است که در آن فعالان حوزه گردشگری به مقصدی سفر می‌کنند تا جاذبه‌های گردشگری آن مقصد را معرفی کنند این سفر می‌تواند با هزینه بسیار کم توسط مجریان برگزاری آن اجرا شود و یا اینکه کلاً رایگان باشد. اما هر دو طرف یعنی هم برگزار کننده و هم شرکت کننده بدون اینکه اجباری و یا درخواستی به صورت جدی مطرح باشد از یکدیگر توقعاتی دارند. اجرا کننده می‌بایست بتواند بهترین کیفیت را در اجرا داشته باشد و شرکت کننده نیز می‌بایست بتواند بهترین محتوا را تولید کرده و یا اثرگذاری باشد.
در این تورها معمولاً از بلاگرها، مدیران آژانس، تورلیدرها، خبرنگاران و عکاسان و … دعوت می‌شود. در ایران نیز از چند سال پیش همیشه موضوع فم‌تورها مطرح بوده است و عده‌ای از خبرنگاران تخصصی میراث فرهنگی و یا گردشگری به همراه خبرنگاران برای تولید محتوا درباره آن مقصد به دعوت مجری برگزار کننده این تور دعوت می‌شدند از سال‌ها قبل تر هم این تورها برای آشنایی مدیران آژانس و تورلیدرها با زیرساختهای گردشگری و یا معرفی مناطق جدید و مسیرهای تازه برگزار می‌شد. در واقع زمانی که مقصد و یا مسیری به آژانسی معرفی می‌شود آن آژانس در زمان برنامه ریزی برای تورهای گردشگری خود فکر این را می‌کند که ممکن است بتواند برای آن مقصد نیز تور تعریف کند و یا اینکه راهنمای گردشگری با تمام شرایط حضور مسافر در آن منطقه آشنا شود.
در حقیقت برگزاری چنین برنامه‌ای یک نوع تبلیغ و بازاریابی برای آن مقصد و یا هدف گردشگری است. فعالان گردشگری در بخش خصوصی هم هر از گاهی چنین توری را برای فعالان و تاثیرگذاران گردشگری داخلی و خارجی برگزار می‌کنند زمانی این موضوع رنگ بیشتری به خود گرفت که یکی از بلاگرها سال گذشته چنین فم‌توری را برای عده‌ای بلاگر خارجی برگزار کرد و آنها توانستند در صفحات مجازی خود تصاویری زیبا از ایران منتشر کنند. هر چند که این پروژه بیشتر برای ایرانی‌ها جالب توجه بود و بازخورد آن در ایران بیشتر از خارج از کشور بود اما بار دیگر در سطحی گسترده موضوع برگزاری فم تور را برای همه بازگو کرد. چون سوال اساسی این بود که این افراد اصلاً چطور و برای چه منظوری به ایران آمده اند. اما آن فم تور تنها اختصاص به اینفلوئنسرهای اینستاگرام داشت و تصاویر تولیدشده توسط آنها تنها در اینستاگرام پخش می‌شد و نه سطحی گسترده‌تر.
اما حالا اینطور تصور می‌شود که باید در فم‌تورها حتماً اینفلوئنسرها نیز حضور داشته باشند و یا اصلاً هر کسی که فالوئر بیشتری داشته باشد حتماً فرد تاثیرگذارتری است!
چند وقت پیش در ایران موضوع برگزاری فم تور توسط وزارت میراث فرهنگی به همه اداره‌های کل میراث فرهنگی استان‌ها در کشور ابلاغ شد تا هر استانی بتواند بار دیگر جاذبه‌های گردشگری کشورش را به گردشگران ایرانی با تولید محتوای جدید معرفی کند.
این ابلاغیه به همراه یک بخشنامه درباره چگونگی برگزاری این فم تور بود و دلیل اصلی برگزاری آن هم وقفه‌ای چند ماهه برای انجام سفرها به دلیل شیوع ویروس کرونا بود. در واقع اکنون زمان آن رسیده که بار دیگر برای جاذبه‌های گردشگری تبلیغ شود تا مردم پس از فروکش کردن ویروس به سفر بروند.
پس از اینکه اجازه سفر با رعایت تمام پروتکل‌های بهداشتی برای برخی از استان‌های کشور داده شد؛ اداره‌های میراث فرهنگی نیز شروع به برگزاری این فم تورها کردند.
استان‌های کرمانشاه، مازندران، چهارمحال و بختیاری و آذربایجان غربی پیشگامان برگزاری این تورها در سال جدید بودند. اما برگزاری برخی از این برنامه‌ها چه در سال جدید و یا حتی قبل از آن نشان می‌دهد که هنوز در برگزاری این تورها با وجود ابلاغ بخشنامه و دستورالعمل به استان‌ها ضعف اساسی دیده می‌شود.
مشکل اول از مجری قراردادن اداره‌های میراث فرهنگی در استانهاست. این تورها باید توسط متخصصان برگزاری تور به بهترین شکل برگزار شود نه آنکه یک اداره‌ای برحسب وظیفه بودجه حدود ۲۰ میلیون تومانی که در اختیارش قرار گرفته را خرج کند. اگر اجرای این برنامه به دست بخش خصوصی و یا انجمن‌های راهنمایان و یا دفاتر مسافرتی گذاشته شود، با کیفیت بهتری اجرا خواهد شد نمونه آن هم اجرای فم‌تور توسط کانون راهنمایان استان کرمانشاه است.
ولی مشکل اساسی در انتخاب افراد برای حضور در این فم‌تورهاست. برای این منظور هر استانی اعلام می‌کند که متقاضیان در یک سایت ثبت نام کرده و مشخصات خود را وارد کنند.
زمانی که مجری برگزار کننده تصمیم به اجرای یک تور می‌کند فرم ثبت نامی را در اختیار متقاضیان قرارداده و نسبت به فراخوان عمومی اقدام می‌کند. متقاضیان نیز رزومه خود را در آن فرم نوشته تا مجری از میان تعداد زیاد ثبت نام کنندگان انتخاب کند.
اما این انتخاب‌ها چگونه انجام می‌گیرد؟ برخی از استان‌ها اصرار دارند تا از هر استانی حداقل یک نفر حضور داشته باشد تا به مرکز وزارتخانه اعلام کنند که تنوع از گردشگران شهرهای مختلف چه استان‌های هدف و چه دورتر وجود دارد.
از طرفی اعلام کنند که تنوع در انتخاب افراد نیز وجود دارد از جمله عکاس، تورلیدر، اینفلوئنسر، بلاگر و …. اما تجربه برگزاری چندین تور آشناسازی نشان داده که استان‌ها در انتخاب افراد چندان هم موفق نبوده اند بعضاً دیده شده افرادی در این تورها شرکت می‌کنند که یا تنها می‌خواهند سفر کنند و در صفحات مجازی تصویری از خود به جای بگذارند و یا اینکه سفری رفته باشند.
اما اگر مجریان برگزاری این برنامه‌ها از شرکت کنندگان تولید محتوای ارائه شده و یا فعالیت‌های دیگرشان را طلب کنند و یا به بررسی آن بپردازند به طور حتم در تورهای آشناسازی بعدی روند بهتری در انتخاب افراد اصلح‌تر پیش خواهند گرفت. این افراد می‌توانند تاثیرگذارترین افراد در گردشگری آن استان و شهر باشند. به عنوان مثال گاهی یک عکس از یک عکاس می‌تواند نظرات را درباره گردشگری یک شهر تغییر دهد و یا حتی یک پست مجازی.
در تورهای آشناسازی قرار نیست شرکت کنندگان را اجبار به تولید محتوا و یا فعالیت در زمینه جذب گردشگر کرد اما نمی‌توان گفت که از آنها هیچ توقعی برای فعالیت هم وجود ندارد به هر حال حتی اگر وزارت میراث فرهنگی کمک هزینه‌ای برای اجرای این برنامه‌ها کند اما هتل‌ها و یا مراکز دیگر نیز برای پشتیبانی از این تور بالاخره متحمل هزینه می‌شوند بنابراین باید این هزینه‌کردها فایده‌ای داشته باشد. نه آنکه هر بار از افرادی برای تورها دعوت شود که هیچ خروجی ندارند.
می‌توان برای اینکه افراد انگیزه بیشتری برای تولید محتوا داشته باشند و یا اینکه خروجی بیشتری از آنها دریافت کردٰ مسابقه‌ای و یا رقابتی میان شرکت کنندگان ایجاد کرد.
همچنین اجرای این تورها را به نهادها و یا انجمن‌هایی سپرد که در این زمینه تخصص دارند مانند راهنمایان گردشگری و یا دفاتر مسافرتی. نه آنکه اداره‌های میراث فرهنگی تنها بر حسب انجام وظیفه یک تور را برگزار کنند.
یکی از نکاتی که می‌بایست هنگام انتخاب افراد مورد توجه قرار گیرد میزان اثرگذاری و عمر طولانی تولید محتوای آنهاست. این اتفاق بهتری نسبت به یک فضاسازی برای صفحات مجازی تنها برای چند روز است.
از سویی اکنون که گویا تنها هدف از برگزاری تورهای آشناسازی، تبلیغ و تولید محتواست چه بهتر که بخش خصوصی و یا دولتی اجرا کننده، تولیدات شرکت کنندگان را جمع آوری و حداقل در سایت‌های اداره کل میراث فرهنگی آن استان بارگزاری کنند تا دیگران نیز از نتیجه سفر این افراد و تولید محتوای انجام شده آگاهی پیدا کرده و در اختیارشان قرار گیرد آن هم با رعایت حق کپی رایت و تمام مسائل مربوط به این حوزه.
نپرداختن به غذاهای محلی یکی از مشکلات تورهای گردشگری از جمله تورهای آشناسازی است اگر قرار است افراد حاضر در این تورها با ظرفیت‌ها و جاذبه‌ها آشنا شوند بنابراین برای پذیرایی از آنها نیز باید از غذاهای محلی استفاده کرد اما متأسفانه برخی از مجریان تصور می‌کنند که غذای محلی شاید به مذاق گردشگران خوش نیاید به همین دلیل از همان جوجه کباب و کوبیده معمولی که در همه شهرها یافت می‌شود از مهمانان خود پذیرایی می‌کنند.
کم اهمیت جلوه دادن صنایع دستی نیز از اقدامات دیگر است در برخی از تورها آشنایی با جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی بیشتر مد نظر است و به همین دلیل معرفی کارگاه‌ها و صنایع دستی و هنرهای سنتی در درجه بی اهمیت ترین موضوعات قرار داده می‌شود.
معمولاً در این سفرها مقصد جدید مطرح نیست و همیشه حتی اگر ده بار دیگر این برنامه‌ها اجرا شود، باز هم به سراغ سایت‌های گردشگری و یا تاریخی تکراری خواهند رفت درحالی که می‌بایست حتی اگر قرار است برای چندمین بار تخت جمشید معرفی شود این بار نگاه دیگری به آن داشته باشیم یا بخش جدیدی از آن روایت شود.
دفتر بازاریابی و تبلیغات گردشگری هنوز نیاز دارد تا یک کمیته مشورتی برای برگزاری این برنامه‌ها داشته باشد
اکنون برخی از استان‌ها امکان برگزاری تورهای آشناسازی را تا اطلاع ثانوی نخواهند داشت چون این استان‌ها در وضعیت قرمز به لحاظ شیوع ویروس هستند و برای آنها چنین اقدامی جایز نیست.
