بسیاری از ناظران و کارشناسان آمریکایی معتقدند ایجاد فشار بیشتر بر روی ایران در قالب "گزینه بی" در صورت شکست مذاکرات احیای برجام در وین، بدون همکاری دولت چین و اقناع پکن به عدم خرید نفت ایران، امکان پذیر نیست.
به گزارش عصرایران، در همین راستا " رابرت فورد" دیپلمات سابق آمریکا (سفیر سابق آمریکا در سوریه و عراق و الجزایر) و محقق ارشد در موسسه خاورمیانه و موسسه امور جهانی جکسون از دانشگاه ییل، با نگارش مقاله ای اهمیت چین را در هرگونه گزینه اعمال فشار بیشتر بر ایران مورد بررسی قرار داده و تاکید کرده بدون همکاری چین، ایالات متحده آمریکا اهرم فشار موثری بر ایران نخواهد داشت.
این دیپلمات سابق آمریکا با نگارش مقاله ای که در وب سایت " جاست سکوریتی" منتشر شده، نوشته است:
" گفت‌وگوهای غیرمستقیم بین ایران و ایالات متحده درباره برنامه هسته‌ای ایران روز دوشنبه در شهر وین اتریش از سر گرفته شد، اما چشم‌انداز دستیابی به توافق ضعیف به نظر می‌رسد. "رابرت مالی" نماینده آمریکا در امور ایران با اشاره به مذاکرات بی‌نتیجه تا به امروز و تاکید بر نگرانی در مورد پیشرفت‌های فنی اخیر ایران، هشدار داده است که با ادامه این روند دستیابی به یک توافق ممکن نخواهد بود.
تحریم های یکجانبه ایالات متحده علیه ایران نتوانسته است اهرم چانه زنی کافی بر سر میز مذاکره ایجاد کند و دلیل این مساله تا حدودی به دلیل امتناع چین از توقف واردات نفت ایران به عنوان شاهرگ حیاتی اقتصاد ایران است.
دولت بایدن باید چین را تحت فشار بگذارد تا در صورت عدم موفقیت مذاکرات هسته ای، از حمایت از اقتصاد ایران دست بردارد؛ اما متقاعد کردن چین برای توقف واردات نفت ایران به چیزی بیش از تکان دادن انگشت نیاز دارد.
ایالات متحده باید در دیپلماسی چندجانبه با کشورهای عمده تولیدکننده نفت شرکت کند تا تضمین هایی را برای چین فراهم آورد که در صورت توقف واردات نفت از ایران، نیازهای انرژی پکن برآورده خواهد شد. در انجام این کار، ایالات متحده باید از منافع اقتصادی خود چین به عنوان ابزاری برای تضمین همکاری پکن در مورد ایران استفاده کند.
موقعیت چین
وزارت خارجه چین تاکنون با هدف ثبات منطقه ای و دسترسی به بازارهای انرژی، سیاست خروج یکجانبه آمریکا از برجام را محکوم کرده و خواستار لغو تحریم های آمریکا علیه ایران شده است. چین تحریم‌های یکجانبه ایالات متحده علیه ایران پس از خروج واشنگتن از برجام را غیرقانونی می داند.
در ماه آوریل، وزارت خارجه چین از ایالات متحده خواست تا تحریم‌های غیرقانونی علیه ایران را لغو کند و نسبت به اعمال تحریم های ثانویه آمریکا هشدار داد و تاکید کرد که این اقدام واشنگتن دخالت در روابط تجاری چین و ایران است. مذاکرات "وندی شرمن" معاون وزیر امور خارجه آمریکا با مقمامات پکن در ماه ژوئیه برای رسیدگی به این موضوع پیشرفت کمی داشته است.
مخالفت های شدید با تحریم های آمریکا علیه ایران در زمانی صورت می گیرد که پکن آماده گسترش روابط تجاری خود با تهران است. چین بزرگترین مصرف کننده انرژی در جهان است که تقریبا 10 میلیون بشکه نفت خام در روز وارد می کند. استراتژی انرژی چین تا حدی مبتنی بر تنوع بخشیدن به تامین کنندگان وارداتی است.
در حالی که ایران در میان تامین کنندگان برتر چین قرار ندارد، خرید نفت و فرآورده های سوختی ایران با تخفیف یکی از عناصر سیاست تنوع بخشی چین است. برآوردها حاکی از آن است که چین در سال جاری به طور متوسط روزانه 550 تا 600 هزار بشکه نفت خام از ایران وارد کرده است.
چین با انگیزه ثبات قیمت و عرضه، یک مشارکت استراتژیک جامع (CSP) با ایران ایجاد کرده است که مسیری رو به جلو برای همکاری های اقتصادی و امنیتی ترسیم می کند. علاوه بر این، چین از طریق یک چارچوب توافق دوجانبه 25 ساله با ایران، متعهد شده است در ازای عرضه ثابت نفت، 400 میلیارد دلار در صنایع ایران سرمایه گذاری کند.
بزرگترین تامین کنندگان نفت پکن، عربستان سعودی و عراق هستند و چین به منظور خرید نفت از این 2 کشور و نیز امارات با آنها قراردادهای CSP امضا کرده است.
چین در تعاملات خود با ایران عملگرایی نشان داده است و ترجیح می دهد مستقیما با ایالات متحده دشمنی نکند. برای مثال، علیرغم درخواست‌های ایران، چین با عدم آزادسازی 20 میلیارد دلار از دارایی‌های مسدود شده ایران، از تحریم‌های آمریکا تبعیت کرده است.
با این حال، استراتژی متنوع‌سازی پکن و روابط گسترده‌تر با ایران نشان می‌دهد که بعید است چین به فشار ایالات متحده برای توقف واردات نفت ایران بپیوندد. در واقع، موقعیت جغرافیایی ایران، آن را به یک شریک استراتژیک با ارزش در آسیای مرکزی و غربی برای طرح "یک کمربند و یک جاده" چین تبدیل می‌کند که امکان ظهور پروژه‌های توسعه‌ای جدید و ابتکارات اقتصادی را فراهم می‌کند. تهران به نوبه خود به دنبال تقویت روابط اقتصادی خود با چین برای مقاومت در برابر فشارهای تحریمی ایالات متحده و بهبود موقعیت چانه زنی خود در مذاکرات برجام است.
راه پیش رو
هدف مشترک ایالات متحده و چین جلوگیری از دستیابی ایران به تسلیحات هسته ای است؛ اگرچه پکن موضوع هسته ای را اولویت پایین تری می داند.
در واقع پکن می‌خواهد مناقشه برنامه هسته‌ای ایران به گونه‌ای حل شود که از اقدام یکجانبه ایالات متحده علیه ایران یا علیه پروژه‌ها یا ابتکارات در حال انجام چین با ایران جلوگیری کند. اگر اقدامات یکجانبه ایالات متحده، مانند تحریم ها، روابط تجاری چین و ایران را به شدت مختل کند، پکن ممکن است تصمیم بگیرد حمایت خود از ایران را افزایش دهد.
چین به احتمال زیاد مستقیما تحریم‌های آمریکا را به چالش نمی‌کشد، اما احتمالا با خرید نفت ایران از طریق کشورهای ثالث به دور زدن این تحریم‌ها ادامه خواهد داد.
توسل آمریکا به تحریم‌های نفتی بیشتر علیه ایران، بدون ارایه هیچ هویجی برای رفع نگرانی‌های چین از ثبات واردات انرژی، می‌تواند نتیجه معکوس داشته باشد و چین را به ایران نزدیک‌تر کند.
ایالات متحده باید با تامین‌کنندگان بزرگ نفت چین، مانند عربستان سعودی، تعامل کند تا راه‌هایی را بیابد تا به چین اطمینان دهد که در صورت کنار گذاشتن ایران، به عرضه ثابت نفت دسترسی خواهد داشت.
علاوه بر این، ایالات متحده باید از روابط خود با تامین کنندگان نفت مانند کویت، برزیل، کلمبیا و نروژ برای تامین "هویج نفتی" چین استفاده کرده و به پکن در دستیابی به هدف متنوع سازی سبد خرید نفتی کمک کند.
واشنگتن همچنین می‌تواند معافیت‌هایی را به پکن برای برخی قراردادهای تجاری با تهران، به طور بالقوه در زمینه سرمایه‌گذاری چینی در معادن، نساجی، و تولید (صنایع هدف تحریم‌های 2020 دولت ترامپ) ارائه دهد یا به آزادسازی دارایی‌های مالی مسدود شده ایران در چین چراغ سبز نشان دهد.
شایان ذکر است که دولت ترامپ کاری مشابه برای ژاپن و کره جنوبی انجام داد.
در حالی که این اقدامات ممکن است امتیازاتی برای پکن به نظر برسد، واقعیت این است که همکاری با چین بهترین گزینه برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای است. اگر ایالات متحده می خواهد کمک چین را برای مهار برنامه هسته ای ایران جلب کند، ابتدا باید به منافع اقتصادی چین بپردازد.
