به گزارش گروه وب گردی خبرگزاری صدا و سيما، کاشت و پرورش گلپر، قرن‌هاست که انتخاب اصلی بسیاری از باغبانان است. این گیاه خوراکی زیبا، دارای عطر و طعم بی‌نظیری است و در بسیاری از غذا‌ها وجود مقدار کمی از آن می‌تواند به کلی قاعده بازی را عوض کند! برای پرورش و نگهداری گلپر یک خاک مرطوب و هوایی خنک، تنها چیزی است که لازم است و گلپر به آن نیاز دارد. کافی است چنین شرایطی فراهم باشد تا بتوانید به‌راحتی در خانه خود گلپر پرورش داده و در مدت کوتاهی، شاهد دسته‌های متراکم گلپر باشید! اگر یک گلدان گلپر در خانه داشته باشید، می‌توانید هر زمان به سراغ آن رفته و در آشپزی خود به وفور از این گیاه بهره ببرید. حتی اگر خیلی اهل آشپزی نیستید و فقط به دنبال گیاهی با عطر شیرین هستید نیز گلپر انتخابی عالی برای شماست. اگر بخشی در باغچه شما وجود دارد که به علت رطوبت بالا، هنوز نتوانسته‌اید گیاه مناسبی برای آنجا پیدا کنید، مشخصا آنجا محلی عالی برای پرورش گلپر است، پس فرصت را از دست نداده و سراغ پرورش گیاه گلپر بروید. برای یادگیری روش نگهداری این گیاه دوست داشتنی با این نوشتار همراه باشید.
مشخصات کلی گیاه گلپر
•نام رایج: گلپر
•خانواده: چتریان
•نوع گیاه: برگ ریز دوساله
•اندازه گیاه بالغ: ۹۰ الی ۱۸۰ سانتی متر
•نیاز‌های نوری: نور کامل خورشید در مناطق خنک، سایه نسبی در مناطق گرم
•نوع خاک: غنی، مرطوب و دارای زه کشی عالی
•زمان گلدهی: تابستان
•رنگ گل: سبز، سفید
•منطقه بومی: اروپا، سیبری مرکزی
مقدمه‌ای بر گیاه گلپر
گلپر جز گیاهان با روش نگهداری آسان است که اگر آن را در جای صحیح و مناسب بکارید، به‌خوبی رشد کرده و تقریبا بی‌نیاز از رسیدگی خواهد بود. پس از اینکه گیاه گلپر جوانه زد و به خوبی در خاک مستقر شد، حال باید منتظر دوره رشد دو ساله آن بمانید. این دوره دو ساله، مدت زمانی است که گلپر برای رسیدن به بلوغ و گلدهی آن را طی می‌کند. خوشبختانه، حتی در طول سال اول نیز می‌توانید برگ‌ها را برداشت کنید. اما برای برداشت گل‌ها، باید ۲ سال صبور باشید که البته ارزشش را دارد! پس از گذشت زمان و در دومین سال رشد گلپر شما با ظهور گل‌هایی زیبا همراه خواهد بود. این گل‌ها هرگز از بین نرفته و تا زمانی که شما بخواهید، میهمان شما هستند!
روش نگهداری گلپر
آبیاری
آبیاری صحیح، عامل مهمی در نگهداری از گلپر است. این گیاه نمی‌تواند خشکی را حتی برای دوره‌های کوتاه تحمل کند؛ بنابراین باید خاک گلپر را همواره مرطوب نگه دارید. فرمول آبیاری اغلب گیاهان دیگر این است که اجازه دهید خاک خشک شود و سپس آن گیاه را آبیاری کنید، اما در خصوص گلپر اینطور نیست و نباید هرگز اجازه بدهید که خاک گلپر در بین دفعات آبیاری خشک شود؛ به‌طوری‌که اگر در مناطق گرم و خشک زندگی می‌کنید، شاید لازم باشد در طول فصول رشد (بهار و تابستان) هفته‌ای ۲ الی ۳ بار این گیاه را آبیاری کنید. برای آبیاری گلپر آب را فقط روی خاک ریخته و از خیس کردن برگ‌ها و ساقه گیاه خودداری کنید؛ زیرا خیس شدن این بخش‌ها منجر به بروز بیماری‌های قارچی در گیاه خواهد شد.
برای آبیاری گلپر درنظر داشته باشید که اعتدال بهترین روش و کلید آبیاری صحیح گلپر است؛ درواقع همان‌طور که خشکی برای این گیاه قابل پذیرش نیست و به گیاه آسیب می‌زند، آبیاری بیش‌ازحد نیز می‌تواند آسیب‌های فراوانی به آن وارد کند؛ بنابراین هرگز اجازه ندهید که خاک در آب غرق شده و کاملا خیس شود. یادتان باشد هدف اصلی در آبیاری گلپر این است که گلپر در خاکی “مرطوب” زندگی کند، نه غرقاب یا خشک! در این باره باید زهکشی خاک و گلدان نیز عالی باشد تا پس از آبیاری آب اضافی داخل خاک و گلدان نماند و تخلیه شود، چراکه ریشه‌های گلپر حساس‌اند و در صورت غرقاب شدن خاک، سریعا دچار پوسیدگی خواهند شد.
اگر قصد نگهداری از گلپر در باغچه را دارید، نقطه‌ای را برای آن انتخاب کنید که بتواند به‌راحتی آب باران را دریافت کند. اگر بارندگی به‌قدری نبود که خاک را همواره مرطوب نگه دارد، باید خودتان دست به کار شده و گلپر را آبیاری کنید. خاک باید هنگام لمس، مرطوب و کمی خنک باشد. برای حفظ بیشتر رطوبت، می‌توانید اطراف ریشه گلپر را با یک لایه مالچ بپوشانید.
نور مورد نیاز برای نگهداری از گلپر
نیاز‌های نوری گلپر، بسته به منطقه آب و هوایی که در آن کاشته شده است فرق می‌کند. این گیاه بومی مناطق سردتر بوده و در واقع به‌همین‌علت است که خاک مرطوب و خنک را ترجیح می‌دهد؛ بنابراین اگر در منطقه‌ای زندگی می‌کنید که هوا در آنجا همواره گرم است، بهتر است گلپر را در نقطه‌ای قرار دهید که کمی سایه نیز دریافت کند، اما اگر در منطقه‌ای خنک و سرد هستید، می‌توانید آن را زیر نور کامل خورشید قرار دهید.
خاک مناسب برای نگهداری از گلپر
گلپر باید در خاکی متخلخل و دارای زهکشی عالی کاشته شود. از آنجایی که این گیاه تحمل خشکی را نداشته و همواره باید در خاکی مرطوب زندگی کند، مناسب بودن زهکشی خاک برای گلپر یک عامل حیاتی به‌شمار می‌رود. اگر این گیاه را در گلدان پرورش می‌دهید، می‌توانید از خاک گلدان چندمنظوره استفاده کرده یا با ترکیب کردن یک واحد پرلیت با دو واحد خاک معمولی، به ترکیبی ایده‌آل برسید.
علاوه‌بر موارد یاد شده عمق خاک محل نگهداری گلپر نیز باید حداقل ۳۰ سانتی‌متر باشد تا ریشه به‌خوبی در آن مستقر شود. اگر خاک محل یا گلدانی که قرار است گلپر را در آن بکارید رسی است، درنظر داشته باشید که خاک‌های رسی برای بهبود زهکشی و جریان پیدا کردن بهتر هوا در آن‌ها، نیاز به تقویت شدن دارند. ترکیب کردن پرلیت یا زغال سنگ با چنین خاک‌هایی می‌تواند تخلخل آن را بالا برده و نتیجه بهتری را حاصل کند. بااین‌حال خیلی در خاک وسواس به‌خرج نداده و پس از رسیدن به یک ترکیب خوب گیاه را بکارید، زیرا تطبیق پذیری این گیاه فوق‌العاده بالاست و مادامی که خاک را مرطوب نگه دارید، خیلی به مشکل نخواهد خورد.
آخرین مورد درباره خاک مناسب برای نگهداری گلپر خاک آن است. PH خاک باید در محدوده عادی باشد؛ یعنی اگر خاک شما خنثی یا کمی اسیدی است، نیازی نیست آن را تغییر دهید. اگر برای تشخیص PH خاک از کیت تشخیص PH استفاده می‌کنید، عدد آن باید بین ۶ الی ۷.۲ باشد.
به‌عنوان نکته آخر در مورد این بخش نیز گفتنی است که اگر گلپر خود را در باغچه و در کنار سایر گیاهان دیگر کاشته‌اید، مالچ پاشی می‌تواند ضمن حفظ بیشتر رطوبت در خاک، از رشد علف‌های هرز در آن نیز جلوگیری کند.
دما و رطوبت مورد نیاز برای نگهداری از گلپر
بهتر است گلپر در تمام طول سال، در محیطی خنک و دور از دستگاه‌های گرمایشی قرار بگیرد. اگر قصد نگهداری از گلپر در داخل خانه را دارید، رطوبت فضای عادی منازل برای این گیاه مناسب است و مشکلی برای آن ایجاد نخواهد شد.
کوددهی
با اینکه گلپر اندازه خیلی بزرگی نداشته و تا سال دوم حیات خود نیز گلدهی را آغاز نخواهد کرد، اما با این وجود هنوز هم برای زنده ماندن و داشتن رشدی سالم، به دریافت مقدار زیادی از عناصر ضروری و مغذی نیازمند است. استفاده از کود‌های شیمیایی ضرورتی نداشته و تنها استفاده از کمپوست‌های مناسب می‌تواند به‌خوبی تمامی نیاز‌های گیاه را برطرف کند.
در طول نگهداری از گلپر برای کوددهی به آن قدم اول این است که گیاه را در خاکی غنی بکارید، خاک‌هایی که به صورت بسته‌بندی و استریل شده از فروشگاه‌ها خریداری می‌کنید، عموما دارای مقادیر قابل قبولی از عناصر مغذی هستند؛ بااین‌حال اگر از خاک دیگری استفاده کرده یا فکر می‌کنید باید خاک را بیشتر تقویت کنید، می‌توانید با اضافه کردن مواد طبیعی، کمپوست یا کود‌های با رهایش آرام به هدف خود برسید.
پس از استقرار گیاه در خاک، می‌توانید به دلخواه خود به سراغ کود‌های باغبانی بروید. کمپوست چای و قارچ نیز برای گلپر مفید است. در طول فصول رشد نیز هر ۳-۲ هفته یکبار به گلپر کود ارگانیک بدهید. بهتر است اگر خاک گیاه را تقویت کرده‌اید در اولین سال کاشت گلپر از کوددهی صرف نظر کرده و این کار را از سال دوم آغاز کنید.
آفات و بیماری‌ها در طول نگهداری از گلپر
مینوز برگ و شته، اصلی‌ترین آفاتی هستند که ممکن است در مسیر نگهداری از گلپر با آن‌ها روبرو شوید. راحت شدن از شر این موجودات تقریبا آسان است و به این منظور باید به محض اینکه حشراتی ریز در سطح برگ‌ها و ساقه مشاهده کرده یا متوجه ظهور حفراتی ریز در گیاه شدید، سریعا دست به کار شوید. اگر میزان درگیری پایین بود، می‌توانید به کمک یک گوش پاک کن آغشته به الکل، بخش‌های بیمار را تمیز کرده و مشکل را برطرف کنید؛ اما اگر سطح درگیری وسیع بود باید به سراغ اسپری روغن چریش بروید.
از آفات گذشته خوشبختانه گلپر در برابر ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها مقاوم است و شما باید تنها مواظب “پوسیدگی طوقه” باشید. این بیماری، یک عفونت قارچی است و از بخش پایینی (پایه) گیاه آغاز شده و در برگ‌ها و ساقه‌ها پخش می‌شود؛ بنابراین اگر ساقه‌ها پژمرده شده و برگ‌ها زرد شده‌اند، گیاه شما دچار پوسیدگی طوقه شده است. این بیماری به‌دلیل آبیاری بیش‌ازحد حاصل می‌شود و برای درمان آن باید تمامی بخش‌های آسیب دیده را از گیاه جدا کرده و آبیاری را کاهش دهید. همچنین، خاک را با الیاف طبیعی و پرلیت ترکیب کنید تا زهکشی آن بهبود پیدا کند.
روش تکثیر و کاشت گلپر
با اینکه تکثیر گلپر از طریق سایر روش‌ها نیز ممکن است، اما از آنجایی که این گیاه دارای ریشه‌های سطحی بسیار ظریفی است که سریعا آسیب می‌بینند، پیشنهاد ما تکثیر آن از طریق کاشت دانه است. برخلاف بسیاری از گیاهان دیگر، تکثیر گلپر از طریق دانه بسیار سریع و البته آسان خواهد بود.
حتی شما می‌توانید خودتان دانه‌های آن را داشته باشید؛ برای اين منظور کافی است یک پلاستیک زیر گیاه خود قرار داده و کمی آن را تکان دهید تا دانه‌های آن روی پلاستیک بریزند، یا اینکه مستقیما به برداشت دانه‌ها از روی بوته گلپر بپردازید. ضمن اینکه می‌توانید دانه را به‌صورت آماده نیز از فروشگاه‌ها تهیه کنید، فقط باید دقت کنید که حتما تازه باشند، درغیر این صورت جوانه نخواهند زد.
اما برویم سراغ روش تکثیر گلپر، برای تکثیر گلپر باید در فصل پاییز دانه‌های خود را آماده کنید. برای این منظور خاک باغچه را کمی شخم زده و تمامی علف‌های هرز را خارج کنید. سپس محیط را مرطوب کرده و دانه‌ها را روی خاک بریزید. روی آن‌ها را با خاک نپوشانید، بلکه در خاک فشار دهید تا در مکان خود مستقر شده و در صورت وزش باد پخش نشوند. گلپر قبل از جوانه زنی، به سپری کردن یک دوره سرما نیاز دارد. پس اجازه دهید زمستان را به همین نحو سپری کند. با فرا رسیدن بهار، مرطوب کردن پیوسته خاک را فراموش نکنید. با افزایش دما، شرایط برای جوانه زنی مهیا شده و به زودی شاهد گلپر‌های جوان و زیبای خود خواهید بود!
برای انجام این کار در گلدان، مسیر مشابه خواهد بود. برای زمستان گذرانی دانه‌ها نیز دو روش پیش روی شماست. می‌توانید دانه را در پلاستیک و در بستری از پیت و ماسه مرطوب قرار داده و آن را به مدت ۲۱ الی ۶۰ روز در یخچال قرار دهید یا دانه را در فصل پاییز در گلدان کاشته و آن را در طول زمستان بدون هیچ‌گونه پوششی در خارج از خانه قرار دهید. فقط یادتان باشد که خاک گلدان مخصوص نگهداری از گلپر باید از پیت ماس، پرلیت و شن و ماسه تشکیل شده باشد.
به‌عنوان نکته آخر این بخش نیز باید بگوییم که هنگام کاشت گلپر در باغچه، به وزش باد نیز دقت کنید. چراکه باد‌های سنگین می‌توانند به کلی این گیاه را نابود کنند!
زمان‌های مختلفی برای برداشت محصول گیاه گلپر وجود دارد؛ در واقع زمان مناسب برداشت به بخش مورد نظر شما بستگی دارد. اگر می‌خواهید برگ‌ها را برداشت کنید، این کار را باید در فصل بهار و در طول دو سال نخست کاشت گلپر انجام دهید. فقط یادتان باشد تمامی برگ‌ها را نچینید، زیرا به گیاه آسیب وارد خواهد شد.
برای برداشت ریشه، اما باید تا اوایل بهار صبر کرده و حین خفتگی گیاه آن را برداشت کنید. به این منظور حداکثر یک سوم از توپ ریشه را بردارید و از برداشت بیشتر خودداری کنید، چراکه برداشت بیش‌ازحد ریشه می‌تواند به مرگ گیاه منجر شده یا رشد آن را متوقف کند.
برای جمع کردن ساقه‌ها نیز روی جوانه‌های جدیدی که در سال دوم نمایان می‌شوند تمرکز کنید. این بخش‌ها به قدر کافی برای استفاده در غذا نرم و مناسب هستند. در برداشت ساقه‌ها نیز برای حفظ سلامت و ظاهر کلی گیاه، تنها به برداشت یک سوم ساقه‌ها بپردازید.
اگر هیچ یک از مواردی که گفتیم مد نظر شما نیست و می‌خواهید دانه گلپر را جمع کنید، باید تا هنگام زرد یا بژ شدن رنگ غلاف صبر کنید و سراغ برداشت دانه‌های گلپر بروید. برای برداشت دانه‌ها توصیه می‌کنیم یک پارچه زیر گیاه پهن کنید تا دانه‌های بالغ روی آن افتاده و به‌راحتی بتوانید آن‌ها را جمع کنید.
