به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، با توجه به تحریم‌های ظالمانه علیه کشور به ویژه تحریم صادرات نفت و میعانات گازی، می‌توان بخشی از ظرفیت صادراتی نفت خام را جهت توسعه صنعت پتروپالایشگاهی و پالایشگاهی صرف کرد.
طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس با عنوان «بررسی رویکردهای مختلف به توسعه صنعت پتروپالایشگاهی در کشور»، در حالت کلی 3 رویکرد اصلی برای توسعه صنعت پتروپالایشگاهی و پالایشگاهی در کشور مطرح است:
احداث واحدهای جدید پالایشگاهی با رویکرد تولید و صادرات سوخت
*احداث پالایشگاه سیراف با رویکرد تولید سوخت چقدر آب می‌خورد؟
با توجه به گسترش خودروهای با سوخت جایگزین جدید و خودروهای برقی تا افق 2045 میلادی در دنیا، حجم بازارهای صادراتی بنزین و گازوئیل رشد قابل توجهی نخواهد داشت و مسئله بازار محصولات سوختی یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در رویکرد احداث واحدهای جدید پالایشگاهی با هدف تولید و صادرات سوخت خواهد بود.
همچنین کنترل مصرف سوخت در کشور با توجه به رشد مصرف سوخت در 3 دهه اخیر کاملا حیاتی است، زیرا در غیر این صورت پالایشگاه جدید صرفا نیاز سوخت داخل کشور را تأمین خواهند کرد.
در این قسمت مطالعات امکان‌سنجی احداث پالایشگاه سیراف به عنوان یکی از پالایشگاه‌های در دست ساخت کشور با خوراک میعانات گازی مورد بررسی قرار می‌گیرد. ظرفیت ورودی این پالایشگاه 480 هزار بشکه در روز میعانات گازی است که با در نظر گرفتن سرمایه در گردش 1.2 میلیارد دلاری و هزینه سرمایه‌گذاری 3.3 میلیارد دلاری و هزینه بهره 390 میلیون دلاری، در فاز اول این پروژه کل سرمایه مورد نیاز حدود 4.9 میلیارد دلار برآورد می‌شود.
خوراک ورودی میعانات گازی این پالایشگاه سالانه (معادل 350 روز کاری) حدود 19.6 میلیون تن (480 هزار بشکه در روز) میعانات گازی و خروجی این پالایشگاه سالانه 466.3 هزار تن گاز مایع، 4.45 میلیون تن نفتای سبک، 6.9 میلیون تن نفتای سنگین، 3.54 میلیون تن کروسن (سوخت جت)، 3.98 میلیون تن گازوئیل، 78 هزار تن مواد باقیمانده پایین برج و 70 هزار تن گوگرد خواهد بود.
مطابق تصویر 1، در صورت احداث واحد بنزین‌سازی با استفاده از خوراک نفتای سبک و سنگین تولیدی در فاز دوم پروژه، به ازای هر 120 هزار بشکه در روز خوراک ورودی به پالایشگاه حدود 2750 هزار تن در سال بنزین تولید خواهد شد و نیاز به حدود 300 میلیون دلار هزینه سرمایه‌گذاری است.
تصویر 1-ساختار فرایندی پالایشگاه (Refinery)
بنابراین هزینه سرمایه‌گذاری برای واحد بنزین‌سازی پالایشگاه میعانات گازی با خوراک ورودی 480 هزار بشکه در روز میعانات گازی حدود 1.2 میلیارد دلار است. لذا کل هزینه سرمایه‌گذاری احداث پالایشگاه به همراه واحد بنزین‌سازی حدود 6.1 میلیارد دلار خواهد شد.
*بررسی سناریوی اقتصادی احداث طرح سیراف به صورت پتروپالایشگاه
ساخت پتروپالایشگاه‌ها رویکرد دیگری است که جهت خنثی‌سازی و دور زدن تحریم‌های مرتبط با فروش نفت و میعانات گازی پیش‌روی کشور قرار دارد. در این رویکرد علاوه بر تولید سوخت، تولید محصولات شیمیایی نظیر آروماتیک‌ها و الفین‌ها نیز بخش قابل توجهی از مواد خروجی از پتروپالایشگاه‌ها را در بر خواهد گرفت.
مطابق تصویر 2 و مطالعات امکان‌سنجی انجام شده جهت احداث پالایشگاه سیراف، می‌توان از خروجی نفتای سبک و سنگین پالایشگاه سیراف به عنوان: 1-خوراک واحد پتروشیمی آروماتیک با هدف تولید بنزن-تولوئن-زایلن‌ها یا 2- پتروشیمی کراکر بخار با هدف تولید پلی‌الفین‌ها (پلی اتیلن و پلی پروپیلن) استفاده کرد و یک واحد پتروپالایشگاهی را پیکربندی کرد.
تصویر 2- پتروپالایشگاه (پالایشگاه + پتروشیمی کراکر بخار + پتروشیمی آروماتیک)
در صورت احداث واحد پتروشیمی آروماتیک با خوراک نفتای سنگین در فاز دوم پروژه پالایشگاه سیراف، به ازای هر 120 هزار بشکه در روز خوراک ورودی به پالایشگاه حدود 690 هزار تن در سال بنزن-تولوئن-زایلن‌ها تولید خواهد شد و نیاز به حدود 770 میلیون دلار هزینه سرمایه‌گذاری است.
از طرف دیگر در صورت احداث واحد پتروشیمی کراکر بخار از خوراک نفتا به همراه واحدهای پلیمریزاسیون با هدف تولید پلی‌الفین‌ها (پلی اتیلن و پلی پروپیلن)، به ازای هر 120 هزار بشکه در روز خوراک ورودی به پالایشگاه حدود 800 هزار تن در سال پلی اتیلن و 400 هزار تن در سال پلی پروپیلن تولید خواهد شد و نیاز به حدود 2.6 میلیارد دلار هزینه سرمایه‌گذاری است.
بنابراین برای ساخت پتروپالایشگاه سیراف با ظرفیت 480 هزار بشکه در روز خوراک میعانات گازی با دو نوع پیکربندی پتروشیمی آروماتیک و پتروشیمی کراکر بخار به همراه واحدهای پلیمریزاسیون به ترتیب حدود 8 و 15.4 میلیارد دلار هزینه سرمایه‌گذاری نیاز است. در جدول 1 هزینه سرمایه‌گذاری در سناریوهای مختلف پیکربندی پالایشگاه سیراف، به طور خلاصه نشان داده شده است.
جدول 1- هزینه سرمایه‌گذاری در سناریوهای مختلف پالایشگاه سیراف
*برای جلوگیری از خام فروشی چه میزان سرمایه‌گذاری در هر رویکرد لازم است؟
برآورد هزینه سرمایه‌گذاری در دو رویکرد توسعه پالایشگاه و پتروپالایشگاه در جدول 4 نشان داده شده است. با فرض شرایط غیرتحریمی، کشور ما قادر است، تا تقریباً حدود 2 میلیون بشکه در روز نفت خام و میعانات گازی صادر کند.
جهت مصرف در داخل این حجم صادراتی مواد خام در پالایشگاه و پتروپالایشگاه‌ها، هزینه‌های هنگفت سرمایه‌گذاری نیاز است. در صورت مصرف 2 میلیون بشکه در روز نفت خام یا میعانات گازی در پالایشگاه‌های جدید نیاز به سرمایه‌گذاری حدود 20 تا 30 میلیارد دلاری است و در صورت احداث واحدهای پتروپالایشگاهی بسته به نوع فرایند مورد استفاده، حجم سرمایه‌گذاری بین بازه 33 تا 63 میلیارد دلار خواهد بود.
جدول 4- برآورد هزینه سرمایه‌گذاری در دو رویکرد توسعه پالایشگاه و پتروپالایشگاه
پس از تصویب آیین‌نامه قانون «حمایت از توسعه صنایع پایین‌دستی نفت و میعانات گازی با استفاده از سرمایه‌گذاری مردمی» در هیئت وزیران و فراخوان عمومی وزارت نفت و بررسی طرح‌های پیشنهادی برای احداث واحدهای پالایشی و پتروپالایشی، در نهایت 7 طرح احداث پالایشگاه شامل 4 طرح احداث پالایشگاه نفت خام به ظرفیت 1020 هزار بشکه در روز با هزینه سرمایه‌گذاری 9.19 میلیارد دلار، 3 طرح پالایشگاه میعانات گازی به ظرفیت 240 هزار بشکه در روز با هزینه سرمایه‌گذاری 1.5 میلیارد دلار، 1 طرح احداث پتروپالایشگاه با خوراک نفت خام به ظرفیت 200 هزار بشکه با هزینه سرمایه‌گذاری 5.9 میلیارد دلار و 12 طرح ارتقای بهینه‌سازی پالایشگاه‌های موجود با هزینه سرمایه‌گذاری 6.6 میلیارد دلار مورد تایید وزارت نفت قرار گرفته است که عمده این طرح‌ها متمرکز بر رویکرد تولید مواد اولیه پالایشگاهی و سوخت جهت صادرات هستند.
از ابتدا پیدایش صنعت پتروشیمی در ایران از سال 1343 تا پایان سال 1399 حدود 79 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در صنعت پتروشیمی انجام شده است که تقریباً هر سال حدود 1.3 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری صورت پذیرفته است و ظرفیت اسمی تولید این صنعت نیز تا انتهای سال 1399 برابر 83.5 میلیون تن بوده است. اما در سال‌های اخیر از سال 1389 تا 1399، در صنعت پتروشیمی 29 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری انجام شده است که سالیانه متوسط 2.6 میلیارد دلار هزینه شده است.
بنابراین مطابق جدول 4، برای مصرف کامل نفت خام و میعانات گازی صادراتی در داخل کشور (2 میلیون بشکه در روز) در صنعت پتروپالایشگاه و پالایشگاه نیاز به سرمایه‌گذاری بیش از 25 میلیارد دلاری است و این حجم سرمایه‌گذاری با میزان پول ورودی به این صنعت در سال‌های اخیر تناسب ندارد و انجام کامل طرح‌ها نیازمند سرمایه‌گذاری خارجی است.
انتهای پیام/ب
