او زباله‌گردی را هر روز از هفت صبح شروع می‌کند و تا تاریکی هوا و حتی پاسی از شب در کوچه و پس کوچه‌های شهر در به در دنبال مواد قابل بازیافت است.
خبرنگار ایرنا دقایقی را کنار یکی از سطل‌های زباله در خیابان ۱۷ شهریور بیرجند با این مرد سپری کرد تا این بار او از واقعیت‌های زباله‌گردی بگوید.
۵۱ سال سن دارد که ۲۲ سال از جوانی‌اش را به دلیل حمل مواد مخدر در زندان سپری کرده و طی چهار سالی که از زندان آزاد شده به دلیل نداشتن شغل به زباله‌گردی روی آورده است.
کارتنی را روی زمین پهن کرد و ضمن عذرخواهی به دلیل کمر درد روی آن نشست؛ برخلاف تصور برخی افراد جامعه، رفتاری مودبانه داشت و با احترام در پاسخ به اولین سوالم که چرا به دنبال مواد بازیافتی در سطل‌های زباله است؟ گفت: سال ۷۴ به دلیل حمل مواد مخدر به زندان افتادم و سال ۹۶ از زندان آزاد شدم، به دلیل نداشتن شغل مجبورم برای تامین مایحتاج زندگی، زباله‌گردی کنم.
وی افزود: وقتی از زندان آزاد شدم به دلیل مشکلات روحی و روانی ناشی از نداشتن شغل و اینکه جامعه، اقوام و خویشاوندان امثال مرا نمی‌پذیرند به اعتیاد روی آوردم اما یک سالی هست که با حمایت خانواده، ترک کردم.
این مرد اظهار داشت: اگر زباله‌گردی نکنم باید زن و فرزندانم شب گرسنه بخوابند، الان به عنوان یک مرد و نان‌آور خانواده فقط هزار و ۵۰۰ تومان پول در جیب من است و این مشکل را به کی باید بگویم؟
وی گفت: روزی سه نوبت برای جمع‌آوری مواد بازیافتی از خانه خارج می‌شوم و در هر نوبت ۲۵ هزار تا ۳۰ هزار تومان درآمد دارم ولی با این درآمد کم نمی‌توانم مخارج خانواده پنج نفری را تامین کنم و هر ماه چهار و پنج روز را در کنار این کار، کارگری می‌کنم.
پرسیدم آیا زیر پوشش نهادهای حمایتی از جمله کمیته امداد و بهزیستی نیستید؟ که پاسخ داد: وقتی زندان بودم، خانواده و فرزندانم تحت پوشش کمیته امداد بودند اما به محض آزادی از حمایت خارج شدند و خودم برای حمایت دوباره سراغ کمیته امداد نرفتم البته به دلیل گم شدن شناسنامه و کارت ملی، کم کاری از خودم بوده است.
این زباله‌گرد گفت: مواد بازیافتی را که جمع‌آوری می‌کنم به ضایعاتی‌های همین خیابان که بیشتر افغانستانی هستند و مجوز حمل از شهرداری دارند، می‌فروشم یعنی به هزار سختی این مواد بازیافتی را از سطل‌های زباله جمع‌آوری می‌کنم اما سودش به جیب سایر افراد و دلالان می‌رود.
وی افزود: زحمت جمع‌آوری مواد بازیافتی با من است و سودش را سایر افراد به جیب می‌زنند چون توان مالی ندارم که مجوز حمل زباله از شهرداری بگیرم.
درباره نحوه برخورد ماموران شهری با زباله‌گردها سوال کردم که گفت: بارها ماموران شهرداری بیرجند به من تذکر دادند، حتی زد و خورد هم داشته‌ام و کلانتری مرا دستگیر کرده و یک شب بازداشتگاه بودم ولی صبح روز بعد آزاد شدم.
وی اظهار داشت: آنقدر با ماموران شهرداری بحث و جدل کردم که اگر در خیابان مرا ببینند، نادیده می‌گیرند.
از سطل‌های زباله تا محل ضایعاتی
وقتی آدرس محلی که مواد بازیافتی را تحویل می‌دهد از او پرسیدم، گفت: به‌صورت ذهنی می‌دانم اما دقیق نمی‌دانم ۱۷ شهریور چندم است؛ امشب کارم تمام است، همراه من بیایید تا به آنجا برویم.
با ترس و دلهره همراه شدم و از وی خواستم که از خیابان اصلی به محل مورد نظر برویم؛ در طول مسیر هم به تعدادی از سطل‌های زباله سرک کشید و مقدار محدودی شاید یک کیلوگرم و کمی بیشتر مواد بازیافتی گیرش آمد.
بالاخره برای فروش مواد بازیافتی با هم وارد خیابان فرعی در ۱۷ شهریور شدیم و در انتهای کوچه به خانه قدیمی رسیدیم که جلوی آن وانت پیکانی پارک شده و روی در آن عنوان «تحت نظارت مدیریت پسماند شهرداری بیرجند» حک شده بود.
چهار نفر زباله‌گرد با گونی‌های چرکین پر از مواد بازیافتی جلوی در نشسته و منتظر بودند که دسترنج چندین ساعته خود را به فروش برسانند، بعد از ۱۰ دقیقه‌ای انتظار خریدار اصلی مواد بازیافتی با ترازوی دستی از همان خانه بیرون آمد.
چند دقیقه‌ای صبر کردم که همه زباله‌گردها مواد بازیافتی خودشان را بفروشند و آن شب آنان بین ۳۰ هزار تا ۵۰ هزار تومان درآمد داشتند.
فرصت را مغتنم شمردم و در جمع این زباله‌گردها چند دقیقه‌ای را سپری کردم؛ یکی از آنان که چند سالی به دلیل خشکسالی و نبود شغل از یک روستای مرزی شهرستان سربیشه به بیرجند مهاجرت کرده، از ماموران شهری گلایه‌مند است.
او گفت: مدام مواد بازیافتی را از من می‌گیرند و وقتی اعتراض می‌کنم، می‌گویند مجوز بگیر و من هم هزینه دریافت مجوز را ندارم.
دیگری زن سرپرست خانوار است که همسرش را بر اثر تصادف از دست داده و گلایه‌مند است با مستمری اندکی که کمیته امداد پرداخت می‌کند، نمی‌تواند مخارج خانواده پنج نفری را تامین کند پس مجبور به جمع‌آوری مواد بازیافتی است.
مردی ۷۰ ساله که ۵۰ سال در زمینه بافت فرش دستباف فعالیت داشته نیز اینجا حضور دارد و به گفته خودش با توجه به ضعیف شدن چشمانش و کسادی بازار فرش مجبور به زباله‌گردی شده است که با روزی حدود هشت ساعت فعالیت، ۵۰ هزار تومان درآمد دارد.
مواد بازیافتی را تحویل کارخانه می‌دهیم
حالا سراغ خریدار مواد بازیافتی که تبعه افغانستان است، می‌روم و ابتدا حاضر به مصاحبه نشد ولی وقتی قول دادم که نامی از او منتشر نخواهد شد، همکاری کرد.
وی گفت: ضایعاتی را که از زباله‌گردها خریداری می‌کنم تحویل یکی از کارخانه‌های بازیافت زباله در شهرک صنعتی بیرجند می‌دهم و در همین کارخانه کار جداسازی انواع مواد بازیافتی هم انجام می‌شود.
خریدار ضایعات افزود: به خاطر اینکه شهرداری بیرجند مجوز حمل و جمع‌آوری زباله را برای ما صادر کرده هر ۶ ماه، یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان به شهرداری عوارض پرداخت می‌کنیم ولی در برابر این عوارض هیچ خدمتی به ما ارائه نمی‌کند.
وی با اشاره به اینکه تبعه افغان و مهاجر است گفت: هر کیلوگرم مواد بازیافتی را چهار هزار و ۵۰۰ تومان به‌صورت کلی به کارخانه مواد بازیافتی در شهرک صنعتی می‌فروشم و از زباله‌گردها کیلویی سه هزار تا سه هزار و ۵۰۰ تومان خریداری می‌کنم.
مسئول محل جمع‌آوری ضایعات گفت: ابتدای شیوع کرونا حدود ۶ ماه شهرداری بیرجند مجوز حمل زباله را برای ما صادر نمی‌کرد ولی بیش از یک سال است که مجددا برای حمل و جمع‌آوری زباله مجوز صادر می‌کند.
وی ادامه داد: روزی ۱۵۰ تا ۲۰۰ کیلوگرم مواد بازیافتی را از زباله‌گردها خریداری کرده و تحویل کارخانه مواد بازیافتی در شهرک صنعتی بیرجند می‌دهیم.
خیابان ۱۷ شهریور یکی از محله‌هایی است که در اغلب ساعات شبانه‌روز، زباله‌گردهایی مشاهده می‌شوند که درون سطل‌های زباله به دنبال مواد بازیافتی هستند یا برای فروش زباله‌هایی که از سایر نقاط شهر جمع‌آوری کردند، به این محل می‌آیند.
شب سرد پاییزی در یکی دیگر از خیابان‌های بیرجند جوانی حدود ۳۰ ساله پلاستیک بزرگی را از سطح زباله بیرون کشیده با پاره کردن آن به دنبال مواد بازیافتی است، چند دقیقه‌ای از پشت سر و فاصله چند متری که متوجه نشود، نظاره‌گر فعالیت‌اش شدم و صبر کردم تا کارش تمام شود.
اسمش عبدالقادر است و ۲ سال پیش از شهرستان مجاور بیرجند به دلیل خشکسالی و کاهش درآمد بدون خانواده به مرکز استان مهاجرت کرده و روزانه هفت تا ۱۰ ساعت را در این شرایط کرونایی بدون ماسک صرف جمع‌آوری مواد بازیافتی می‌کند.
کاغذ و کتاب، ظرف نوشابه و کارتن عمده وسایل داخل کیسه او است و به قول خودش کوچه به کوچه می‌گردد تا نان زن و بچه‌اش را در زباله‌های مردم پیدا کند.
وی در خیابان شهدا بیرجند به خبرنگار ایرنا گفت: جمع‌آوری زباله برایم درآمد زیادی ندارد ولی به دلیل نبود شغل این کار را از روی ناچاری انجام می‌دهم، اگر شغلی با درآمد ماهانه حداقل ۲ تا سه میلیون تومان باشد، واقعا زباله‌گردی را کنار می‌گذارم.
این مرد جوان افزود: حتی حاضرم شماره تماس خودم را در اختیار شما بگذارم و اگر شغلی مناسبی سراغ داشتید با من تماس بگیرید؛ واقعا خودم از زباله‌گردی و این همه کثیفی خسته شده‌ام!
وی در پاسخ به این سوال که مواد بازیافتی را پس از جمع‌آوری کجا و با چه قیمتی می‌فروشد؟ گفت: افرادی که از شهرداری بیرجند مجوز حمل زباله را دارند، هر کیلوگرم مواد بازیافتی را به صورت کلی از من سه هزار تومان می‌خرند.
وی ادامه داد: ماهانه بستگی به حجم مواد بازیافتی که جمع‌آوری می‌کنم، میانگین یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان تا ۲ میلیون تومان از این محل درآمد دارم، البته این مبلغ با توجه به سختی کار و تعداد ساعتی که مشغولم، مبلغ کمی است و کفاف مخارج زندگی را نمی‌دهد.
با نگاهی گذرا به زباله‌هایی که از سطح شهر جمع‌آوری کرده بود، یک تشک کهنه کودک به چشم خورد، از وی پرسیدم آیا این تشک را هم از شما می‌خرند؟ که پاسخ داد: بله این تشک‌ها را تحویل افراد لحاف و تشک دوز می‌دهم و از پرز داخل آن مجددا استفاده می‌کنند.
شهروندان: زباله‌گردها بیشتر شدند
به گفته شهروندان محله ۱۷ شهریور، حضور این افراد در یک سال گذشته افزایش چشمگیری داشته است، البته در سایر محلات شهر بیرجند هم افرادی هستند که تا کمر داخل سطل‌های زباله خم می‌شوند و باقیمانده غذا و مواد بازیافتی را از درون زباله‌های تر و خشک بیرون می‌کشند؛ کاری که بسیاری از ما حتی حاضر به فکر کردن درباره آن نیستیم!
با گذری در خیابان‌های شهر بیرجند از کودکان ۹ و ۱۰ ساله گرفته تا پیرمردهای هفتاد و هشتاد ساله از پسران جوان تا گروه‌های خانوادگی دو سه نفره و حتی زنان، از صاحبان وانت‌بارها، پیکان و پراید تا موتوردارها، چرخ دستی دارها، نان‌خشکی‌ها و پیاده‌های کیسه به دست را در میان زباله‌گردها مشاهده می‌کنیم.
یکی از اهالی خیابان ۱۷ شهریور گفت: تعداد زباله‌گردها در این محله به دلیل اینکه یکی از محلات آسیب‌پذیر شهر بیرجند است، نسبت به سایر مناطق شهر زیاد است و روزانه ۱۰ تا ۱۵ زباله‌گرد را در این خیابان مشاهد می‌کنیم.
دیانی ادامه داد: فعالیت‌های زباله‌گردها در عصرها و ساعات پایانی شب بیشتر است، البته بسیاری از زباله‌گردها از سایر مناطق شهر برای فروش مواد بازیافتی خود به این خیابان مراجعه می‌کنند.
وی گفت: به نظرم این افراد از روی ناچاری مجبور به زباله‌گردی شده‌اند و گرنه هیچ فردی حاضر نیست پسماند غذایی را که دیگران در کنار سطل زباله می‌گذارند، استفاده کند و من این موارد را بارها دیده‌ام.
این شهروند اظهار داشت: زباله‌گردها مواد بازیافتی و خشک را از زباله‌های دیگر جدا می‌کنند و باقیمانده زباله از داخل کیسه پلاستیکی پاره شده، همه جا پخش و پراکنده می‌شود که علاوه بر ایجاد آلودگی محیط، باعث نازیبایی شهر و گله‌مندی شهروندان شده است.
وی گفت: از مسوولان شهری بپرسید چه برنامه‌ای برای مدیریت زباله‌ها و ساماندهی زباله‌گردها دارند؟ سوالی که در ادامه این گزارش میدانی ما را به مسوولان ذیربط رساند.
مدیریت پسماندها برای جلوگیری از مخاطرات زیست محیطی سال‌ها پیش در کشور مطرح شد و این موضوع شامل همه پسماندها اعم از پزشکی، صنعتی و کشاورزی می‌شود و از همه مهمتر اینکه تنوع زباله‌ها این روزها ضرورت پیگیری این مساله را در شهر بیرجند و حتی استان بیشتر می‌کند.
مهر سال گذشته طرح جامع مدیریت پسماند بیرجند در کارگروه مدیریت پسماند استان مطرح شد و مورد تصویب قرار گرفت ولی هنوز اجرایی نشده است.
معاون شهردار: زباله‌گردی را نمی‌توان حذف کرد
معاون خدمات شهری شهرداری بیرجند در این باره معتقد است که نمی‌توان پدیده زباله‌گردی را به‌طور کامل حذف کرد بلکه باید زباله‌گردها در سطح شهر ساماندهی شوند و این افراد در طرح‌های تفکیک زباله در مبدا یا طرح تفکیک در مقصد به‌صورت ساماندهی شده فعالیت داشته باشند.
محمد محمدزاده در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: طرح تفکیک زباله در مبدا و مقصد در دستور کار شهرداری بیرجند قرار دارد، در طرح تفکیک زباله در مبدا با مجوزی که قبلا از شورای شهر گرفتیم، شرکت‌هایی ثبت‌نام کردند که مورد ارزیابی قرار می‌گیرند، ۲ مورد از شرکت‌های دارای امتیاز بالا انتخاب می‌شوند و شهر به ۲ منطقه تقسیم و به پیمانکاران انتخاب شده واگذار خواهد شد.
وی گفت: در این طرح، زباله‌گردهایی که با روش‌های مختلف اقدام به جمع‌آوری ضایعات می‌کنند، زیرمجموعه این شرکت‌ها ساماندهی خواهند شد.
معاون شهردار بیرجند اظهار داشت: طرح آزمایشی را برای ساماندهی زباله‌گردها در ۲ بازه زمانی ۶ ماه و یک سال داشته‌ایم که در این مدت به زباله‌گردهایی که گاری دستی دارند، اجازه داده شد تا نسبت به جمع‌آوری و تفکیک اولیه زباله در مبدا اقدام کنند.
وی گفت: بعد از اتمام دوره آزمایشی به این نتیجه رسیدیم که ساماندهی زباله‌گردهای شهر را به شرکت خصوصی واگذار کنیم تا از این افراد استفاده کنند و کار تفکیک در مبدا توسط این شرکت‌ها انجام شود که یکی از الزامات بخش خصوصی برای ادامه کارشان همین ساماندهی زباله‌گردها است.
محمدزاده افزود: شهرداری بیرجند برای مدیریت پسماند در مبدا طرح موفقی را هنوز اجرایی نکرده است اما خط ۱۵۰ تنی تفکیک زباله طی یک ماه آینده به بهره‌برداری خواهد رسید که نقش موثری در مدیریت پسماند در مقصد خواهد داشت.
وی اظهار داشت: شهرداری درخصوص تفکیک زباله در مقصد خط صنعتی ۱۵۰ تنی را در سایت پسماند در دست اجرا دارد که تا یک ماه آینده با اعتبار هفت میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان به بهره‌برداری خواهد رسید و در سایت مدیریت پسماند هم زباله‌هایی که توسط خودروهای شهرداری جمع‌آوری می‌شود، بازیافت خواهد شد.
معاون خدمات شهری شهرداری بیرجند گفت: اگر مردم زباله‌های‌تر و خشک خود را تفکیک کرده و با مراکزی که شهرداری برای جمع‌آوری زباله‌های خشک مشخص می‌کند، تماس بگیرند دیگر زباله‌گردی نخواهیم داشت.
وی افزود: عملی شدن تفکیک زباله در منازل نیاز به فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی دارد تا مردم آگاه شوند که بهترین راه برای کم شدن زباله‌گردها همین تفکیک زباله‌هایشان در منزل است.
شناسایی ۲۹۲ زباله‌گرد در بیرجند
محمدزاده در عین حال از رشد زباله‌گردی در شهر بیرجند طی ۲ سال اخیر خبر داد و گفت: برخی زباله‌گردها مهاجر شهرستانی هستند.
وی اظهار داشت: تاکنون ۲۹۲ زباله‌گرد در بیرجند شناسایی شده‌اند و شهرداری برای ساماندهی آنان در قالب واگذاری به بخش خصوصی برنامه‌هایی را در دست اقدام دارد.
معاون شهردار بیرجند افزود: البته به این معنا نیست که در سطح شهر بیرجند همین تعداد زباله‌گرد را داشته باشیم بلکه افراد دیگری هستند ولی هنوز شناسایی نشده یا از شهرداری مجوز نگرفته‌اند، شیوع ویروس کرونا و بیکاری تعدادی از افراد نیز بر افزایش پدیده زباله‌گردی در مرکز استان تاثیر جدی داشته است.
وی بیان کرد: شهرداری بیرجند به دنبال این است که در یکی از خیابان‌های شهر به‌صورت آزمایشی سطل‌های زباله‌ای را جاگذاری کند که فقط شهروندان زباله‌های خودشان را داخل سطل‌ها بیندارند ولی امکان برداشت زباله از داخل سطح‌ها وجود نداشته باشد.
محمدزاده گفت: تعداد سطل‌های مورد نیاز آماده شده و به‌زودی جانمایی خواهد شد که اگر این طرح بازخورد خوبی داشته باشد، از آن در دیگر خیابان‌های شهر هم استفاده خواهد شد.
وی افزود: با هماهنگی شبکه بهداشت، نیروی انتظامی و محیط زیست به مراکز خرید و فروش زباله‌ها در بیرجند ورود کردیم و در مرحله اول ۱۰۸ واحد پلمب شد ولی در بررسی‌های بعدی برای ۳۸ مورد مجوز صادر شده است.
معاون خدمات شهری شهرداری بیرجند گفت: همچنین ۴۴ مرکز که مشکل بهداشتی یا زیست محیطی داشتند به خارج از محدوده خدماتی شهر هدایت شدند.
افزایش زباله‌گردی در خراسان جنوبی
مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری خراسان جنوبی هم گفت: نه تنها در بیرجند بلکه در شهرستان‌های خراسان جنوبی شاهد افزایش پدیده زباله‌گردی هستیم به گونه‌ای که قبلا زباله‌گردی منحصر به مرکز استان بود ولی امروز به دیگر شهرهای استان هم کشیده شده است.
عباسعلی بهاری افزود: در گذشته تعدادی از زباله‌گردهای شناسایی شده در بیرجند، مهاجر شهرستان‌های دیگر بودند.
وی بیان کرد: شهرداری‌های استان به‌ویژه شهرداری بیرجند باید بیش از گذشته بر پدیده زباله‌گردی و ساماندهی زباله‌گردها تمرکز کنند.
مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری خراسان جنوبی با تاکید بر اینکه مدیریت پسماند باید از مبدا مدنظر قرار گیرد گفت: در این زمینه نیازمند فرهنگ‌سازی و آموزش خانواده‌ها و همکاری بین بخشی دستگاه‌ها هستیم از طرفی ساماندهی زباله‌گردها صرفا به معنای شناسایی و اختصاص کد به وسایل نقلیه آنها توسط مدیریت پسماند شهرداری نیست.
وی ادامه داد: باتوجه به اینکه اغلب زباله‌گردها از قشرهای ضعیف جامعه هستند و فقر پنهان دارند، انتظار می‌رود شهرداری‌های استان ضمن شناسایی این افراد با نگاه حمایتی اقدام به خرید زباله‌های جمع‌آوری شده و ساماندهی آنها کنند.
بهاری گفت: حتی می‌توان زباله‌ها را با قیمت بیشتر از قیمتی که آنان به دلالان می‌فروشند، خریداری کرد تا ضمن کوتاه شدن دست واسطه‌ها و سودجویان از این حوزه، شناسایی و ساماندهی زباله‌گردها شتاب بیشتری بگیرد.
وی تصریح کرد: ضایعات ارزشمندی که در سطل‌های زباله ریخته می‌شود، می‌تواند منبع درآمد برای برخی افراد و عامل انگیزشی برای ورود آنان به حرفه بازیافت باشد.
مدیرکل دفتر امور اجتماعی و فرهنگی استانداری خراسان جنوبی افزود: بیکاری، گرانی، اعتیاد و فقر پنهان اقتصادی از جمله عواملی است که باعث شده برخی افراد به زباله‌گردی روی بیاورند.
وی اظهار داشت: ساماندهی زباله‌گردها در این شرایط مساله‌ای است که باید مورد توجه متولیان قرار گیرد در غیر این صورت ممکن است اتفاقاتی رخ دهد که جبران آن سخت باشد ضمن اینکه ساماندهی زباله‌گردها علاوه بر سلامت آنها مانع از انتقال ویروس کرونا هم می‌شود.
بهاری گفت: زباله‌گردی به عنوان پدیده اجتماعی از نظر ریشه‌ها و علل قابل بررسی است و مقابله با آن نیز زمان‌بر و نیازمند اقدامات جامع، ریشه‌ای و کار کارشناسی همراه با هم‌افزایی همه دستگاه‌های مسوول است.
یکی از بهترین راهکارهایی که در جوامع مختلف به کار رفته، «تفکیک زباله در مبدا و جداسازی زباله‌های قابل بازیافت از زباله‌های تَر» است و در جامعه ما نیز باید هرچه زودتر از طریق آگاه‌سازی جامعه و ایجاد زیرساخت‌های لازم به این سمت حرکت کرد.
اکنون در سطل‌های زباله شهر بیرجند نشانه‌ای از تفکیک زباله نیست و یک سطل زباله فلزی برای پسماند شهری در نظر گرفته شده که در کنار تفکیک زباله در مبدا، تعیین محل مناسب برای زباله‌های قابل بازیافت نیز وظیفه‌ای است که شهرداری‌ها برای کاهش زحمت خود و پاکیزگی شهر از زباله باید انجام دهند.
طرح جامع مدیریت پسماند بیرجند مهر سال گذشته تصویب شد و باید این طرح به گونه‌ای اجرایی شود که همه پسماندها به‌صورت تفکیک شده در مبدا جمع‌آوری شود.
همچنین زباله‌گردها را باید به عنوان واقعیت انکارناپذیر امروز جامعه پذیرفت اما شرایط باید به گونه‌ای فراهم شود که در مسیر ساماندهی و حفظ سلامت آنها و عموم جامعه حرکت کرد.
روزانه ۹۵ تن زباله در شهر بیرجند تولید می‌شود که با توجه به شیوع ویروس کرونا تولید زباله روزانه به ازای هر نفر از نیم کیلوگرم به ۷۵۰ گرم افزایش یافته است.
