دکتر احمد فاطمی‌نژاد در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به اخباری که از مذاکرات وین در رسانه‌های داخلی و خارجی منتشر شده است، اظهار کرد: از اخبار رسانه‌های داخلی این طور برداشت می‌شود که ایران پیشنهادات و دیدگاه‌های خود را مطرح کرده و سندهایی را هم داده است و طرفین مقابل هم می‌خواهند پس از بررسی این سندها، مجددا مذاکرات از سر گرفته شود.
وی افزود: با توجه به این ۲ مدل اخباری که در مورد مذاکرات وین مطرح است، به نظر می‌رسد در دوره هفتم مذاکرات، احتمالا هیئت مذاکره‌کننده ایرانی تجدید نظرهایی نسبت به دوره‌های پیشین داشته و دیدگاه‌های متفاوتی را ارائه کرده است و می‌خواسته با موضع قدرتمندتری در مذاکرات حاضر شوند. حال باید منتظر بود و دید که واکنش طرفین مقابل به این موضع ایران چه خواهد بود و آیا آن را خواهند پذیرفت یا از ایران انتظار همراهی بیشتری خواهند داشت.
عضو هیات علمی گروه علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد ادامه داد: بنابراین من فکر می‌کنم در حال حاضر طرفین هنوز در حال ارزیابی مواضع یکدیگر هستند و می‌خواهند ببینند سیگنال‌هایی که تا کنون به سمت یکدیگر فرستاده‌اند، تا چه حد جدی گرفته می‌شود. لذا برای ارزیابی دقیق‌تر، باید منتظر برگزاری دوره‌های بعدی مذاکرات باشیم.
فاطمی‌نژاد ابراز عقیده کرد: با توجه به مسائلی که خود مذاکره‌کنندگان مطرح کرده‌اند، ممکن است دو سندی که ایران ارائه داده است، چندان مورد پذیرش طرفین مقابل قرار نگیرد، اما این طور هم نیست که تمام خواسته‌های ایران را کاملا رد کنند. من فکر می‌کنم واکنشی که ممکن است طرفین مقابل نسبت به درخواست‌های ایران داشته باشند، این خواهد بود که سعی کنند کماکان ایران را برای تداوم مذاکرات راضی نگه دارند، اما فراتر از برنامه‌ریزی‌های خود هم امتیازی به ایران ندهند.
وی با اشاره به اینکه مقصر اصلی مشکلات کنونی، آمریکا است و این ایالات متحده بود که از برجام خارج شد، بیان کرد: طبیعتا در حال حاضر رسانه‌های آمریکایی بدشان نمی‌آید فضا را تغییر دهند و ایران را به عنوان مقصر جلوه دهند و از این راه هم افکار عمومی را به سمت بی‌تقصیر بودن آمریکا سوق دهند و هم بتوانند کشورهایی مانند چین و روسیه که همراهی بیشتری با ایران داشته‌اند را قانع به زیاده‌خواه بودن ایران کنند. لذا احتمال دارد خبرهایی که از رسانه‌های غربی در مورد مذاکرات مطرح می‌شود نیز در راستای این هدف آنان باشد.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل با بیان اینکه ممکن است خواسته‌های ایران از نظر طرف مقابل غیر قابل انتظار باشد، عنوان کرد: در حال حاضر هر دو طرف نیازمند توافق هستند، چراکه ابزاری برای فشار به یکدیگر یا تغییر نگاه طرف مقابل خود ندارند. یعنی آمریکا در موقعیتی نیست که در صورت شکست مذاکرات بتواند از راه‌های دیگری برنامه هسته‌ای رو به پیشرفت ایران را محدود کند، بنابراین هیچ کدام از طرفین در مذاکرات وقت‌کشی نمی‌کنند.
فاطمی‌نژاد اظهار کرد: در حال حاضر مسئله اصلی این است که هیچ کدام از دو طرف نمی‌توانند یکدیگر را اقناع کنند. همه مواردی که ایران مطرح می‌کند، منطقی و عقلانی است. این کاملا منطقی است که آمریکا به دلیل خروج از برجام و خساراتی که به کشورمان وارد کرده است، باید جبران ضرر کند و حتی چون ایالات متحده به تعهدات خود عمل نکرده است، ایران این حق را دارد که از عمل به تعهدات خود دست بکشد، اما در محیط بین‌الملل الزاما منطق درست‌تر پیروز نمی‌شود و ایران باید با توجه به این مسئله مذاکرات را به پیش ببرد.
وی در پاسخ به این پرسش که با توجه به اینکه آمریکا معافیت عراق از تحریم‌های ایران در حوزه فروش انرژی را تمدید کرده است، آیا می‌توان در این موقعیت زمانی این کار آمریکا را به عنوان یک اقدام عملی برای نشان دادن حسن نیت در مذاکرات تلقی کرد، گفت: خیر، این کار آمریکا بیشتر از اینکه امتیاز به ایران باشد، امتیاز به عراق است. ما در همان اوج فشارهای حداکثری زمان ترامپ نیز به تعدادی از کشورها مانند عراق و افغانستان برخی از کالاها را صادر می‌کردیم. این موارد استثناء اصلا دادن امتیاز به ایران محسوب نمی‌شود و امتیاز به عراق است و این امتیازات طوری هم داده می‌شود که عملا برای ما آورده‌ای ندارد. یعنی ما از طرفی می‌بینیم که آمریکا اجازه فروش انرژی ایران به عراق را می‌دهد، اما مجوز پرداخت پول این خرید را به عراق نمی‌دهد و همین باعث شده است که عراق یکی از بزرگترین بدهکاران به ایران باشد و به همین دلیل هم هست که ایران طی ماه‌های اخیر صادرات برق و گاز خود را کاهش داده است، چون می‌بیند عملا نفعی برایش ندارد.
این استاد دانشگاه در مورد صحبت‌های اولیانوف، نماینده روسیه در مذاکرات وین، مبنی بر اینکه تا بر سر همه چیز توافق نشود، هیچ توافقی حاصل نخواهد شد، بیان کرد: البته این مسئله از ابتدا مطرح بود که مذاکرات از قاعده همه یا هیچ پیروی می‌کند و صرفا از سمت اولیانوف نیست، بلکه ایران هم این بحث را مطرح می‌کند که یا بر سر همه مسائل باید توافق شود، یا هیچ توافقی شکل نخواهد گرفت.
وی با بیان اینکه حداکثر خواسته‌ای که طرفین مقابل می‌توانند از ایران داشته باشند، اقدام در چهارچوب برجام است، ادامه داد: اما مسئله‌ای که وجود دارد این است که شرایط الآن با شرایط سال ۲۰۱۵ متفاوت است و پس از خروج آمریکا از برجام، تحریم‌های بسیاری علیه ایران وضع شده است، لذا ایران نمی‌تواند تمام خواسته خود را صرفا به بازگشتن همه طرفین به برجام محدود کند و باید برای تمامی تحریم‌هایی که پس از خروج آمریکا از برجام وضع شده بود نیز فکری شود.
این تحلیلگر مسائل بین‌الملل با بیان اینکه در شرایطی که مذاکرات به دشواری به پیش می‌رود و طرفین امکان اقناع یکدیگر را ندارند، استفاده از رویکرد توافق گام به گام می‌تواند موثر باشد، گفت: یعنی در مورد یک مسئله‌ای توافقی انجام می‌شود و سپس در مورد سایر مسائل نیز توافقات گام به گام شکل می‌گیرد و کم‌کم طرف مقابل قانع می‌شود و کار برای دست‌یابی به توافق نهایی راحت‌تر می‌شود. این نیز یک راهکار عملیاتی است که در شرایط فعلی برای گریز از به بن‌بست کشیده شدن مذاکرات می‌توان از آن استفاده کرد.
انتهای پیام
