دکتر یاسر تهمتنی مجری طرح «تولید شبه اندام های پانکراسی به منظور پیوند در مدل بیماری دیابت» در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: طی چند سال اخیر تلاش‌های فراوانی برای تولید شبه اندام یا اورگانوئید پانکراسی از منبع سلولهای بنیادی در شرایط آزمایشگاهی صورت گرفته است.
رئیس مرکز تحقیقات سلامت متابولیک پژوهشگاه رویان با بیان اینکه از این شبه اندام ها می‌توان به عنوان مدلی برای شناخت بیماری‌ها یا ابزاری برای سلول‌درمانی بیماری‌هایی مانند دیابت استفاده کرد، گفت: برای رسیدن به این هدف نگاهی دقیق‌تر به انواع سلول‌هایی که در تکوین طبیعی پانکراس در بدن انسان نقش ایفا می کنند داشتیم. بنابراین در این پروژه فناوری سلولهای بنیادی پرتوان و کشت سه‌بعدی چندین نوع سلول در تولید ریز بافت پانکراسی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است.
وی با بیان اینکه رویکردهای مختلفی برای درمان دیابت در سطح جهان وجود دارد، گفت: پروژه ای که انجام داده ایم در حوزه سلول درمانی دیابت است و امید است در آینده برای افرادی به کار رود که راهی برای کنترل قند خون آنها وجود ندارد.
تهمتنی با اشاره به این پروژه گفت: این پروژه با استفاده از سلول بنیادی و تبدیل آنها به سلولهای تولید کننده انسولین با بهرگیری از فناوری تولید شبه اندام یا ارگانوئید به انجام رسیده است.
به گفته عضو هیات علمی پژوهشگاه رویان، در این پروژه موفق شدیم سلول ترشح کننده انسولین را در محیط ازمایشگاهی تولید کنیم و این تولید را بهبود بدهیم.
وی ادامه داد: ما مطالعات اولیه حیوانی - آزمایشگاهی یا مطالعات پیش بالینی را انجام دادیم که با تکمیل این مطالعات می توانیم در صورت تامین هزینه ها وارد فاز تولید انبوه و سپس انجام کارازمایی های بالینی شویم.
رئیس مرکز تحقیقات سلامت متابولیک پژوهشگاه رویان گفت: کشورهای محدودی نظیر امریکا و رژیم صهیونیستی مطالعات بالینی فاز یک و دو خود را در سال ۲۰۲۰ آغاز کرده اند ولی هنوز به پروسه درمان نرسیده اند.
وی با تاکید بر اینکه پس از تکمیل مطالعات پیش بالینی آمادگی داریم با وجود زیرساختها وارد مراحل تولید در مقیاس بالینی و انجام کارآزمایی بالینی شویم، گفت: این موضوع نیاز به سرمایه گذاری دارد که میتوانیم در صورت تامین اعتبار، ۵-۳ سال دیگر کارآزمایی بالینی را آغاز و در صورت موفقیت، دو سال بعد از آن وارد پروسه درمان شویم.
وی با بیان اینکه این سلول درمانی در حال حاضر برای افراد دیابت نوع یک با روشهای معمول که قند خون انها تنظیم نمی شود به کار می رود، گفت: ولی امیدواریم که با پیشرفت تکنولوژیکی بایومدیکال و مهندسی بافت بتوانیم این سلولها را داخل کپسول قرار داده و به این نوع بیماران پیوند بزنیم.
وی اضافه کرد: بدین واسطه می توانیم کپسول حاوی شبه اندامهای ترشح کننده انسولین را به زیرپوست دیابتی ها پیوند دهیم تا در این راستا استفاده از داروهای سرکوب گر ایمنی کاهش یابد یا از بین برود.
رئیس مرکز تحقیقات سلامت متابولیک پژوهشگاه رویان تاکید کرد: این فناوری که دانش آن بدست آمده همچنین میتواند علاوه بر پروسه سلول درمانی، برای کشف داروهای درمان دیابت نیز مورد استفاده قرار بگیرد.
تهمتنی اضافه کرد: بافتن چگونگی تولید این سلول در ابعاد درمانی و پیوند زدن آن با روشهای مهندسی از سرفصل های پژوهش ما خواهد بود.
نتایج این پروژه به تازگی در دو ژورنال بین‌المللی و معتبر Stem Cell Reviews and Reports و Cellular and Molecular Life Sciences به چاپ رسیده است.
همچنین این طرح با همکاری اساتید و محققان برجسته ملی از مرکز تحقیقات سلول درمانی و پزشکی بازساختی پژوهشگاه غدد و متابولیسم دانشگاه علوم پزشکی تهران و بین المللی از مرکز تحقیقات DanStem کشور دانمارک و پژوهشگاه رویان به انجام رسید.
