به گزارش ایرنا اهمیت و ارزش آب در دنیای امروز و ضرورت مدیریت مصرف و حفظ منابع آبی و نقش آب در توسعه بر کسی پوشیده نیست، کمبود آب یکی از عوامل محدود کننده اصلی توسعه فعالیت های اقتصادی در دهه های اخیر و آینده به شمار می رود، کشور ایران در یکی از خشک ترین مناطق جهان قرار گرفته است و استان سیستان و بلوچستان نیز به عنوان پهناورترین استان کشور با مساحتی بیش از ۱۸۸ هزار و ۲۲۲ کیلومتر مربع با متوسط بارش سالیانه ۱۰۳ میلی متر و دارا بودن ۴۰۰ هزار هکتار اراضی با قابلیت کشت از نظر اقلیمی در گروه خشک و فراخشک قرار دارد.
سیستان و بلوچستان دارای ویژگی های اقلیمی خاص از جمله دارا بودن بیشترین میزان تبخیر سالانه کشور، بارندگی اندک، پراکنش نامناسب زمانی و مکانی بارندگی ها، دامنه زیاد تغییرات دما در شبانه روز، وزش بادهای موسمی و فصلی با شدت و تداوم زیاد از جمله بادهای ۱۲۰ روزه سیستان است که در بخش های وسیعی دچار کم آبی بوده و تداوم کم آبی ها به صورت دوره ای منجر به وقوع خشکسالی های سهمگین شده به طوری که علاوه بر تخریب زیر ساخت های بخش کشاورزی منجر به نابودی اکوسیستم طبیعی و نیز محیط زیست انسانی منطقه شده است.
از آنجایی که کشاورزی شغل و معیشت قالب مردم ساکن در این استان محسوب می شود، استفاده صحیح و بهینه از منابع پایه آب و خاک ضرورت انکارناپذیر است به همین سبب در برنامه ریزی ها اعم از ذخیره، انتقال، توزیع و مصرف آب در بخش کشاورزی باید کاملا هوشمندانه عمل شود.
از منظر کارشناسان؛ حفاظت از منابع آبی و اعمال مدیریت صحیح در بهره برداری از منابع در بخش کشاورزی استان از اهمیت ویژه ای برخوردار است به طوری که در چنین شرایطی تنها راهکار حل این مشکل بهره گیری موثر و بهینه از منابع محدود آب و بهبود بهره وری در این بخش خواهد بود.
در این میان طرح ۴۶ هزار هکتاری آبیاری نوین به دشت سیستان در سفر سال ۹۳ رییس جمهوری و اعضای هیات دولت به سیستان و بلوچستان تصویب و اعتبارات آن به دستور رهبر معظم انقلاب از منابع صندوق توسعه ملی تامین شد.
این طرح در قالب ۲۰پروژه و ۱۶ ناحیه عمرانی و ۲ ایستگاه پمپاژ اصلی و۲ خط انتقال اصلی در محدوده پنج شهرستان حوزه سیستان با چهار هزار کیلومتر اجرایی شد و شور و نشاط دوباره بر لبان کشاورزان سیستان نشاند.
بهره برداری کامل از این طرح نه تنها باعث عمران و آبادانی و سرسبزی منطقه و جلوگیری از مهاجرت روستاییان می شود بلکه مهاجرت معکوس را بدنبال خواهد داشت و تغییر الگوی کشت نیز از دیگر برکات این طرح خواهد بود که در کنار فعالیت های اقتصادی با تاسیس منطقه آزاد سیستان و تبادل کالا با کشورهای همسایه سبب اشتغالزایی گسترده و جنب و جوش دوباره در این منطقه می شود.
تحویل ۱۱۰ میلیون مترمکعب آب به کشاورزان؛ حرکت نخست طرح
مجری طرح آبرسانی سیستان گفت: امسال از محل طرح بزرگ آبرسانی ۴۶ هزار هکتاری دشت سیستان ١١٠ میلیون مترمکعب آب از طریق حوضچه‌های پنج هکتاری تعبیه شده در داخل مزارع، تحویل کشاورزان سیستان شده است.
محمدعلی نیکبخت اظهارداشت: جاری شدن آب در شبکه های طرح عظیم آبرسانی ۴۶ هزار هکتاری دشت سیستان امید را برای احیای دوباره کشاورزی شمال سیستان و بلوچستان ایجاد کرده است.
وی افزود: در مرحله نخست به ازای هر هکتار زمین کشاورزی ٢ هزار و ۳۰۰ مترمکعب آب در محل حوضچه های پنج هکتاری برای کشت پاییزه رهاسازی شده است.
مدیر طرح ۴۶ هزار هکتاری دشت سیستان ادامه داد: آبرسانی به مزارع در ماه های آبان و آذر در ٢٠ سال گذشته سیستان بی سابقه بوده واین مهم به برکت این طرح بزرگ عملی شده است.
رییس سازمان جهادکشاورزی سیستان و بلوچستان عدالت در توزیع آب را از مهمترین ویژگی‌های این طرح برشمرد و گفت: مرحله نخست اجرای طرح انتقال آب بالوله به ۴۶ هزار هکتار از اراضی دشت سیستان بزودی به اتمام می‌رسد.
وی با اشاره به اهمیت کشت اقتصادی و استفاده بهینه از آب تاکید کرد: مدیریت و توزیع آب باید توسط بهره برداران انجام گیرد تا همه کشاورزان بدون دغدغه به کشت وکار بپردازند.
نیکبخت ادامه داد: فاز دوم آبرسانی به اراضی کشاورزان نیز در حال اجراست و همچنان ادامه خواهد داشت.
وی افزود: در فاز دوم آب بالوله از محل حوضچه های پنج هکتاری به مزارع کشاورزان منتقل می شود و این امر در تسریع آبیاری مزارع نقش بسزایی خواهد داشت.
مدیر اجتماعی طرح ۴۶ هزار هکتار آبیاری نوین به دشت سیستان نیز گفت: مدیریت اجتماعی این طرح آبیاری نوین به ۶۵ هزار بهره‌بردار کشاورز دشت سیستان خدمت‌رسانی می‌کند.
حسن نوذری افزود: تعیین حق آبه، رفع معارضات، هماهنگی داخل گروههای هم آب، ایجاد ساختارهای بهره برداری میان کشاورزان و هماهنگی میان مردم و مجریان از جمله وظایف مدیریت اجتماعی طرح ۴۶ هزار هکتاری آبیاری نوین به دشت سیستان است.
وی اظهارداشت: برای نخستین بار در ۲ دهه اخیر با تلاش مجریان از طریق طرح ۴۶ هزار هکتار آبیاری نوین دشت سیستان از ۲۰ مهرماه تا اوایل دیماه ۱۱۰ میلیون مترمکعب آب برای زمین های کشاورزی تحت پوشش این طرح رها شده است.
مدیر اجتماعی طرح تصریح کرد: آب از ایستگاههای ۱۶ گانه و دو ایستگاه محوری در داخل خطوط اصلی فلزی و جی آر پی پمپاژ می شود و پس از طی پنج هزار و ۴۰۰ کیلومتر انواع لوله با حدود ۱۵ هزار حوضچه های ۲۰ هکتاری، ۵ هکتاری و تنظیم هوا آب وارد زمین های کشاورزی می شود.
وی گفت: برای هر هکتار در سال هشت هزار و ۷۰۰ مترمکعب آب در نظر گرفته شده است به طوری که ۷۰ درصد اراضی در فصل پاییز و ۳۰ درصد در فصل بهار کشت می شود.
نوذری ادامه داد: از این میزان ۲ هزار و ۳۰۰ متر مکعب برای هر هکتار در مرحله نخست رها سازی آب در نظر گرفته شده و در اختیار کشاورزان قرار گرفته است.
وی اظهارداشت: در محدوده هر روستا با توجه به وسعت آن سه تا ۵ گروه هم آب تشکیل و زیر مجموعه ۲۰ هکتاری قرار می گیرند به طوری که هر حوضچه ۲۰ هکتاری تا ۶ حوضچه ۵ هکتاری زیرپوشش قرار می گیرد.
مدیر اجتماعی طرح ۴۶ هزار هکتار آبیاری نوین دشت سیستان از کشاورزان منطقه خواست تا با رعایت نظم آبدهی همانند گذشته و ساعت اعلام شده از سوی گروههای هم‌آب، آب را در زمین کشاورزی رها سازی کنند.
وی با بیان اینکه در ابتدای پروژه براساس برنامه ریزی‌ها آب از ایستگاههای پمپاژ در ورودی روستا طراحی شده است گفت: با پیگیری در فازهای بعدی این پروژه به حوضچه های ۲۰ هکتاری و پس از آن به حوضچه های ۵ هکتاری توسعه پیدا کرده است.
نوذری افزود: در فاز جدید این پروژه که توسط واحد آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی استان اجرا می شود آب از حوضچه های ۵ هکتاری به سر مزرعه هر کشاورز انتقال می یابد.
سیستان با پنج شهرستان زابل، هیرمند، زهک، هامون و نیمروز در شمال زاهدان مرکز استان سیستان و بلوچستان و همسایگی کشور افغانستان قرار دارد.
