اقتصاد آنلاین- محبوبه فکوری: اقتصاد ایران هنوز هم برای بسیاری از فعالان اقتصادی و تولیدکنندگانی که سالها تولید را با چنگ و دندان خود حفظ کردهاند، دالان تاریکی است و نقاط روشن آن به اندازه‌ای نیست که بتواند مسیر روشن و بدون تله‌ای را به تولیدکنندگان نشان دهد.
البته چند ماهی است که وقتی به عقب می‌نگرند، جاده طی شده برایشان هموارتر و چراغ‌هایی که پیش رویشان قرار گرفته بیشتر شده است؛ اما هنوز هم دست‌اندازها و چاله‌های بسیاری وجود دارد که هر خطایی می‌تواند آنها را در دامشان بیندازد.
اکنون نظرسنجی از فعالان اقتصادی و به خصوص تولیدکنندگان حکایت از آن دارد که آنها روزهای روشنی را پیش روی خود می‌بینند؛ اما همچنان ترس از دورانی دارند که ابعادش با توجه به ماندگاری تحریم‌ها و عقلانیت سیاستگذاری مشخص نیست؛ به خصوص اینکه طی دو سال گذشته و در دولت حسن روحانی، اوضاع برایشان آنقدر بد شده بود که برخی توانایی ادامه مسیر و برنامه‌ریزی میان مدت را هم از دست داده بودند؛ هر چند گاهی سختی‌ها آنقدر به اوج می‌رسید که بخشنامه‌ها و دستورالعمل‌های متناقض و متضاد، ادامه حرکت را هم برایشان تقریبا ناممکن می‌ساخت.
حالا گزارش‌های اعلامی از سوی پارلمان بخش‌خصوصی حکایت از آن دارد که در آبان ماه امسال، اوضاع حتی از مهرماه هم وخیم تر شده و رشد تولید در آبان، با نرخ پایین‌تری نسبت به ماه قبل از آن، حرکت کرده است؛ به خصوص اینکه موجودی انبار تولیدکنندگان به لحاظ مواد اولیه نیز کمتر شده و این خود زنگ خطری را برای کاهش تولید در ماههای آینده به صدا درخواهد آورد.
بر اساس گزارش‌های رسمی، شاخص مدیران خرید برای کل اقتصاد ایران در آبان ماه به 51.07 رسیده و تمامی شاخص‌ها به جز شاخص میزان سفارشات جدید مشتریان و موجودی مواد اولیه و لوازم خریداری شده، سایر مولفه‌های اصلی بالاتر از 50 ثبت شده است که دلیل اصلی آن هم به صنعت برمی‌گردد.
از سوی دیگر، شاخص میزان فعالیت‌های کسب و کار در آبان‌ماه هم، با رقم 53.8 رشد کمتری نسبت به مهر داشته و در عین حال، میزان رشد این شاخص در بخش خدمات و بخش ساختمان بسیار کمتر از سایر بخش‌ها بوده است.
همچنین شاخص میزان سفارشات جدید مشتریان با رقم ۴۷.۳۸ در آبان ماه به کمترین مقدار طی سه ماه اخیر رسیده و در عین حال، در آبان بخش‌های خدمات و کشاورزی و ساختمان با کاهش شدید تقاضا روبه‌رو بوده‌اند که بررسی‌ها حکایت از آن دارد که افزایش قیمت‌ها و کمبود شدید نقدینگی، باعث کاهش تقاضای مشتریان شده است.
در این میان، البته شاخص‌های دیگری هم مورد اندازه‌گیری قرار می‌گیرد که یکی از آنها، شاخص موجودی مواد اولیه و یا تجهیزات و ماشین‌آلات خریداری شده از سوی تولیدکنندگان است. بر این اساس، گزارش شامخ حکایت از آن دارد که شاخص موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری‌شده با رقم۴۴.۶۲ در آبان به کمترین مقدار ۷ ماه اخیر رسیده که البته باز هم همین مستندات نشان می‌دهند که این شاخص در همه بخش‌های اقتصادی با کاهش مواجه بوده است.
البته تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی برای این موضوع برخی دلایل را هم برمی‌شمرند اما مهمترین دلیلی که از سوی آنها مطرح می‌شود آن است که کاهش شاخص موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری شده، ناشی از افزایش قیمت‌ها، بالا رفتن نرخ ارز و کمبود شدید نقدینگی در دست صاحبان واحدهای تولیدی است.
نکته حائز اهمیت در این میان آن است که شاخص قیمت خرید مواد اولیه یا لوازم خریداری شده با رقم ۸۳.۱۳ همچنان مانند ماه قبل با شدت زیاد در حال افزایش است.
بر این اساس تولیدکنندگان بر این باورند که افزایش دائمی قیمت مواد اولیه بر روی قیمت محصولات و هزینه‌های تولید تأثیرگذار بوده و شاخص قیمت محصولات تولیدشده یا خدمات ارائه شده، متأثر از افزایش هزینه‌های تولید همچنان در مقادیر بالای خود قرار دارد.
از سوی دیگر، شاخص صادرات کالا یا خدمات نیز که رقم ۴۸.۳۸ را نشان می‌دهد، همچنان در آبان ماه نیز کمتر از ۵۰ است هرچند که میزان آن از مهرماه بیشتر شده است.
در عین حال، علیرغم اینکه دولت طی هفته‌های گذشته تمرکز بالایی بر روی قیمت حامل‌های انرژی داشته و برخی زمزمه‌ها از بالا رفتن قیمت در ماههای آینده خبر می‌دهد؛ اما همین گزارش شامخ که برای آبان ماه منتشر شده، حکایت از آن دارد که شاخص مصرف حامل‌های انرژی که رقم۶۴.۲۶ را نشان می‌دهد، طی ۵ ماه اخیر به بیشترین مقدار خود رسیده است.
اما این همه ماجرا نیست؛ بلکه هم‌زمان با افزایش مصرف به دلیل تغییر فصل، بسیاری از فعالان اقتصادی با افزایش بالای قیمت سوخت روبه‌رو بوده‌اند.
به هر حال اکنون تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی در مسیر سختی گام نهاده‌اند که تداوم آن علیرغم تحریم‌های کنونی، سیاستهای کنترلی توزیع ارز و کاهش درآمدهای ارزی کار بسیار سخت‌تری است؛ اما به هر حال برخی تولیدکنندگان خوشبینی‌هایی نسبت به برخی از اقدامات دولت دارند و معتقدند که اگر با به سرانجام رسیدن مذاکرات، بتوان فضای بهتری را به لحاظ نقل و انتقالات مالی، تکنولوژیکی و تسهیل تامین مواد اولیه با منابع ارزی فراخ‌تری که در اختیار دولت قرار می‌گیرد، برای تولید ایجاد کرد، حتما تولید و اقتصاد ایران از این فضای خفقان‌آور خلاص خواهد شد.
بر همین اساس است که شاخص انتظارات برای ماه آینده هم با رقم ۵۹.۷۴ ااگرچه، همچنان انتظارات مثبت نسبت به ادامه فعالیت‌ها را نشان می‌دهد اما میزان آن طی ۴ ماه اخیر به کمترین مقدار خود رسیده است و درصد کمتری از فعالان اقتصادی در مقایسه با ماه قبل انتظارات خوش‌بینانه برای آذر دارند، البته این کاهش بیشتر ناشی از رکود در بخش ساختمان است.
در نهایت می‌توان به این نکته اشاره کرد که بر اساس نظرسنجی انجام شده از فعالان اقتصادی در آبان 1400، در میان همه زیرشاخص‌های شامخ کل اقتصاد مؤلفه‌های میزان سفارشات جدید مشتریان، موجودی مواد اولیه یا لوازم خریداری‌شده، موجودی محصول نهایی در انبار یا کارهای معوق و میزان صادرات کالا یا خدمات روند کاهشی داشته‌اند.
آنگونه که فعالان اقتصادی می‌گویند، همچنان افزایش شدید در نرخ ارز و طیف وسیعی از قیمت‌های مواد اولیه و لوازم موردنیاز در این ماه چالشی بزرگ در انجام فعالیت اقتصادی کسب‌وکارها است؛ به خصوص اینکه علاوه بر موارد مذکور، کمبود نقدینگی باعث کاهش در تقاضای مشتریان شده است.
در عین حال، افزایش شدید بار هزینه‌ها هم در تولیدکنندگان و هم در ارائه‌دهندگان خدمات منجر به افزایش قیمت فروش شده زیرا شرکت‌ها ناچار به انتقال هزینه‌های خود به مشتریان بوده‌اند.
