این جشنواره بزرگ که قدمتی بیش از یک‌دهه دارد، امسال با تکیه بر شعار «مشهدالرضا(ع) جهان‌شهر برکت و کرامت» به‌عنوان محور برنامه‌های مدیریت شهری مشهد تلاش می‌کند این موضوع را در میدان عمل پیاده‌سازی کند؛ اتفاقی که زمینه‌ساز حرکت جهانی این جشنواره هنری به‌ویژه بین کشورهای مختلف شده و حالا برای نخستین‌بار بخش بین‌الملل به این جشنواره هنری اضافه شده است تا گام‌هایی بلندتر از پیش برای رشد این درخت پربار در شهر برداشته شود و ایده‌های نو، خلاقانه و فراملی به میدان بیایند.
تکیه بر مفهوم برکت و کرامت درون‌مایه آثار جشنواره
بخش اصلی این جشنواره که فراخوانی بین‌المللی دارد، بر طراحی و اجرای فضاهای مفهومی کوچک‌مقیاس برای جانمایی در 14 نقطه پرتردد در فضای عمومی شهر تمرکز دارد و آثار ارسالی به این بخش باید با تکیه بر دو مفهوم «برکت» و «کرامت» باشد. شرکت‌کنندگان در بخش بین‌الملل باید پس از مراجعه به پایگاه اختصاصی این جشنواره باتوجه‌به اطلاعات تصویری و جغرافیایی 14 نقطه مشخص‌شده آثارشان را حول محور یکی از دو مفهوم برکت و کرامت در بستری روایت‌گونه از یک سوژه مشخص به این جشنواره ارائه دهند. براساس نگاه مدیریت شهری، بحث تعامل‌محوری المان‌های پیشنهادی در بخش اصلی جشنواره وجه تمایز آثار برگزیده خواهد بود؛ اما توجه به سه محور مشخصات فیزیکی و فنی، ویژگی‌های ظاهری و الزامات بهره‌برداری از دیگر نکاتی است که هنرمندان در ارائه ایده‌هایشان به جشنواره باید مدنظر قرار دهند.
لزوم توجه به سه محور در آثار ارسالی به جشنواره
توجه به مشخصات فیزیکی و فنی ایده‌ها از دغدغه‌های مهم برگزارکننده این جشنواره است و شرکت‌کنندگان باید ایده‌هایشان را در مساحت حداکثر 30 مترمربعی باتوجه‌به پیش‌ساختگی اجزا، قابلیت انتقال و نصب در حداقل زمان، استفاده از اتصال‌های حداقلی به بستر و استفاده از مصالح ماندگار ارائه دهند. در کنار این موضوعات، ایده‌هایی که شرایط جابه‌جایی آثار پس از دوره اکران اولیه را در طرح‌هایشان پیش‌بینی می‌کنند، از امتیاز ویژه‌ای برخوردار خواهند بود.
با اینکه توجه به مشخصات فیزیکی و فنی، کیفیت اجراشدن ایده‌ها را افزایش می‌دهد، تمرکز بر ویژگی‌های خاص محتوایی و ظاهری آثار می‌تواند ایده‌های ناب این حوزه را نسبت به دیگر آثار برجسته کنند و بی‌شک دست‌بالای ایده‌های برگزیده باشد. در این زمینه توجه به نمادها، عناصر و نشانه‌های اسلامی‌ایرانی در کنار جلوه مناسب بصری آثار و تأثیر آن در افزایش زیبایی شهری حائز اهمیت است. البته این موضوع که طرح‌های ارائه‌شده باید شرایط نورپردازی در شب و امکان بهره‌مندی شهروندان از این المان‌ها در برخی نقاط شهری به‌صورت تمام‌وقت را داشته باشند، موضوعی است که در آثار باید پیش‌بینی شود؛ اما شرکت‌کنندگانی که به‌دنبال امتیاز ویژه این بخش هستند، می‌توانند برای آسودگی خاطر بیشتر از برگزیده‌شدن ایده‌شان، برای منظرآرایی محیط پیرامون این المان‌ها هم خلاقیت به خرج دهند و از این فرصت به‌عنوان وجه‌تمایز ایده‌شان با دیگر آثار ارسالی استفاده کنند.
در نهایت شرکت‌کنندگان باید الزامات بهره‌برداری شامل تأمین شرایط مناسب در فضای داخلی برای ارائه محتوا، قابلیت کنترل تردد با اپراتور، توجه به اقلیم مشهد در زمان بهره‌برداری آثار در بهار 1401 و ارائه شیوه‌نامه بهره‌برداری، تردد و بازدید مخاطب را برای ارائه ایده‌ها به جشنواره در دستورکار قرار دهند.
سوم دی‌ماه آخرین مهلت ارسال آثار
مدیریت شهری مشهد تلاش کرده است فرصت مناسبی برای پرورش ایده‌های هنرمندان در نظر بگیرد. در این راستا، شرکت‌کنندگان در این دوره از جشنواره تا سوم دی‌ماه برای ارسال آثارشان مهلت دارند و پس از آن جمع‌آوری طرح‌ها، فرایند داوری و اعلام آثار برگزیده تا دهم دی‌ماه ادامه خواهد داشت. با مشخص‌شدن 14 اثر برگزیده در بخش اصلی جشنواره، کارشناسی و توافق و سفارش اجرا تا پنجم بهمن‌ماه نهایی می‌شود. پس از آن، هنرمندان تهیه یا تولید محتوا و تحویل برای بازبینی و کسب مجوز اکران را در بازه پنجم تا سی‌ام بهمن‌ماه دریافت می‌کنند و سپس فرایند ساخت و نصب آثار در اماکن مشخص‌شده در شهر تا 25 اسفندماه اجرا می‌شود. براساس برنامه مدیریت شهری، این المان‌ها از 27 اسفند 1400 تا 31 فروردین 1401 رونمایی و اکران می‌شود و در نهایت با تکمیل مرحله داوری نهایی این آثار، مراسم اختتامیه و اهدای جوایز به برگزیدگان جشنواره بین‌المللی هنرهای شهری مشهد در 21 خرداد 1401 هم‌زمان با ولادت امام‌رضا(ع) برگزار می‌شود.
اهمیت بخش نوروزگان در تقارن سه اتفاق مبارک در بهار 1401
«نوروزگان» بخش دیگر جشنواره هنرهای شهری مشهد است که تلاش می‌کند با مشارکت و گردهمایی جمعی از هنرمندان داخلی در چهار حوزه دیوارنگاری، هنرهای نمایشی، یادمان‌های نوروزی و آذین‌های نوروزی، فضای شهر را در بهار 1401 متحول کند. اهمیت زیباسازی شهر و ایجاد شادابی و نشاط در محیط شهری برای بهره‌مندی زائران و مجاوران امام‌رضا(ع) در این نوروز خاص که هم‌زمانی میمون و مبارکی با میلاد حضرت حجت(عج) و آغاز ماه مبارک رمضان دارد، بلوغ و خلاقیت آثار برگزیده در بخش نوروزگان جشنواره را دوچندان کرده است.
اتکا به سوژه و آثار تعاملی، برگ برنده جشنواره هنرهای شهری مشهد
دبیر جشنواره بین‌المللی هنرهای شهری مشهد با بیان اینکه نگاه هویتی رویکرد اصلی در اجرای المان‌های شهری در نوروزهای گذشته نبوده است، گفت: امسال دو وجه اتکا به سوژه به‌جای موضوع و تعاملی‌بودن آثار می‌تواند وجه‌تمایز آثار برگزیده در مقایسه با دیگر آثار باشد. مهدی یک‌پسر افزود: امسال با هدف دقیق‌ترشدن مصداق‌ها، به‌جای سوژه‌های تک‌عبارتی، قصه یا داستانهایی را برای جهت‌دهی به هنرمندان انتخاب کرده‌ایم که نتیجه محوری آثار برای شهروندان را افزایش می‌دهد. وی ادامه داد: تلاش می‌کنیم با تأکید بر تعاملی‌بودن آثار، آن‌ها را از سطح تماشایی به سطح ارتباطی برسانیم؛ موضوعی که شرایط متفاوتی برای زائران و مجاوران حضرت‌رضا(ع) در بهار پیش‌رو فراهم می‌کند.
دبیر جشنواره بین‌المللی هنرهای شهری مشهد با اشاره به برگزاری کارگاه‌های خلق اثر در قالب این جشنواره، اظهار کرد: این کارگاه برای کمک به هنرمندانی است که تصمیم دارند در بحث تزیینات شهری فعال شوند و آثارشان را به محتوایی که در جشنواره مدنظر قرار گرفته است، نزدیک‌تر کنند. وی موضوع کسب تجربه و تمرین را در افزایش سطح کیفی آثار مهم دانست و اضافه کرد: زمانی که هنرمندان در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند، علاوه بر اینکه حضور استادان می‌تواند به پیشبرد طرح‌ها کمک کند، این هم‌افزایی بین شرکت‌کنندگان می‌تواند به افزایش سطح کیفی آثار ختم شود.
یک‌پسر با بیان اینکه وجه‌تمایز آثار ارسالی در بخش نوروزگان موضوع و محتوای پشت آن‌هاست، گفت: تقارنی که بین میلاد حضرت‌حجت(عج)، بهار طبیعت و بهار قرآن است، به‌صورت ذاتی ظرفیت و موقعیت ویژه‌ای برای تزیینات شهری به وجود می‌آورد تا از یک‌سو نگاهی به بهار طبیعت و زیبایی‌های این فصل و مصادق آن در چارچوب دین بیندازیم و از سوی دیگر به کیفیت‌بخشی به شهر از مسیر رفع نازیبایی‌ها توجه کنیم و آن را در اولویت برنامه تزیینات شهری قرار دهیم. وی تصریح کرد: در بخش تزیینات شهری نگاهمان فقط به زیبایی بصری محصولات نیست و انتظار داریم که هنرمندان با راهکارهای خلاقانه بتوانند نازیبایی‌های شهر را به منظرهای دل‌پذیر تبدیل کنند.
گردهمایی هنرمندان شهری در قالب کارگاه‌های متنوع
رئیس اداره هنری سازمان اجتماعی و فرهنگی شهرداری مشهد گفت: جشنواره بین‌المللی «هنرهای شهری مشهد» در امتداد 13 سال گذشته و جشنواره «استقبال از بهار» و «خانه بهار» مشهد برگزار و با هدف آماده‌سازی شهر برای نوروز برنامه‌ریزی شده است. بهزاد چوپان‌کاره افزود: باتوجه‌به هم‌زمانی میلاد حضرت‌مهدی(عج) در 27 اسفندماه و به‌نوعی بهار مهدوی در نوروز و همچنین آغاز ماه مبارک رمضان در پایان نوروز، تلاش کردیم گام جدیدی در این حوزه برداریم و بتوانیم در فضاهای مختلف با ایجاد کارگاه‌های متنوع علاوه بر تفهیم خط مشی جشنواره به هنرمندان، فضایی را نیز برای گسترش گپ‌وگفت بهتر با هنرمندان فراهم کنیم. وی با اشاره به ایجاد فضاهای کارگاهی برای هنرمندان شهر ادامه داد: هنرمندان در دو گروه هفده‌نفره و در قالب این کارگاه‌ها از محلات، خیابان‌ها، معابر و بخش‌های مختلف شهر بازدید کردند و نکاتی مانند نازیبایی‌ها، استفاده از لایه‌های شهری و بخش‌هایی را که می‌توان روی آن‌ها کار کرد، به این هنرمندان معرفی شد.
چوپان‌کاره با اشاره به لزوم ایجاد پاتوق‌های مختلف برای گپ‌وگفت و انتقال تجربه بین هنرمندان در شهر مشهد و فراهم‌کردن فضای ارتباطی بین هنرمندان، مدیریت شهری و مردم، تصریح کرد: این موضوع علاوه بر آشنایی مردم با هنر باعث می‌شود آن‌ها پیشرفت سلیقه داشته باشند و پیشنهادها و نظرهایشان را به مدیریت شهری ارائه دهند و به بهبود فضای شهری کمک کنند.
رئیس اداره هنری سازمان اجتماعی و فرهنگی شهرداری مشهد با بیان اینکه این افراد در کارگاهی به شناخت متریال مختلف برای استفاده در آذین‌های شهری آشنا شدند، اضافه کرد: همچنین، هنرمندان در کارگاهی دوروزه با حضور استادان این حوزه علاوه بر رشد کیفی آثار و پرورش ایده‌هایشان، با خط مشی ما در این جشنواره آشنا شدند.
