به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، یوشا رودریگس و جیان ایکس یو محققان دانشگاه دیکین استرالیا در مقاله‌ای که به تازگی در مجله علمی میا (رسانه بین‌المللی استرالیا) منتشر شده به موضوع شایعات کرونایی در دو کشور چین و هند پرداخته و نوشته‌اند: دولت‌ها در سراسر جهان راهبردهای متعددی را برای مدیریت همه‌گیری کرونا اجرا کرده‌اند؛ از جمله صدور توصیه‌های عمومی، کارزارهای تبلیغاتی، برگزاری کنفرانس‌های مطبوعاتی و وضع مقررات تنبیهی برای مبارزه با توزیع اطلاعات نادرست و گمراه‌کننده. ما واکنش دولت دو کشور پرجمعیت چین و هند به بلای اخبار جعلی در دوران بحران کرونا را بررسی می‌کنیم.
طی شیوع اخیر ویروس کرونا، نگرانی در مورد گسترش اطلاعات گمراه‌کننده، شایعات و افسانه‌ها باعث شد تا دولت‌ها اقدامات مداخله‌جویانه مختلفی را برای جلوگیری از جریان آنها انجام دهند. هر دولت باید بین دوگانگی آزادی بیان و حق مردم برای مصون ماندن از تأثیر نامطلوب اطلاعات نادرست تعادل برقرار می‌کرد. راهبردهای متعدد دولت‌ها شامل صدور توصیه‌های عمومی، کارزارهای تبلیغاتی، برگزاری کنفرانس‌های مطبوعاتی و وضع مقررات تنبیهی برای مبارزه با توزیع اطلاعات نادرست و گمراه‌کننده.
اخیراً ۱۱۲ میلیون پست شبکه‌های اجتماعی مرتبط با بیماری کرونا تجزیه و مشخص شده ۴۰ درصد از منابع غیرمعتمد و ۴۲ درصد مطالب توسط ربات‌ها منتشر شده است. سازمان ملل متحد از دولت‌ها در سراسر جهان خواست برای رهبری مبارزه علیه موج فزاینده اطلاعات نادرست، تحریک‌کننده و گمراه‌کننده که تهدیدی برای افزایش تأثیرات مخرب ویروس کروناست، قدم بردارند. در این نوشته دو کشور پرجمعیت چین و هند و اقدامات دولت‌های آنها برای جلوگیری از جریان اخبار جعلی، به ویژه در پلتفرم (بستر) رسانه های اجتماعی بررسی شده است.
اکثر مردم چین بدون دسترسی به پلتفرم‌های اشتراک‌گذاری اخبار جهان، مانند یوتیوب، فیس‌بوک، واتساپ و توییتر اطلاعات خبری را از رسانه‌های دولتی و اینترانت دریافت می‌کنند.
رسانه‌های پرمخاطب چینی شامل سه رسانه دولتی تلویزیون مرکزی چین، خبرگزاری شین هوا، روزنامه پیپلز دیلی، دو سایت محبوب رسانه های اجتماعی ویبو و وی چت و یک موتور جست‌وجو (بایدو) است. این کشور در فهرست جهانی آزادی مطبوعات در رتبه ۱۷۷ از ۱۸۰ کشور جهان قرار دارد.
از زمانی که رئیس جمهور، شی جین پینگ اواخر سال ۲۰۱۲ به قدرت رسید، دولت چین مجموعه ای از کارزارها را برای مبارزه آنلاین با شایعات راه اندازی کرده است.
تکذیب ۶۰۰ شایعه کرونایی در چین
غول های اینترنتی چینی، از جمله ویب‌دو، وی‌چت و بایدو تحت رهبری اداره فضای مجازی چین (CAC)، نیروهای خود را علیه شایعات آنلاین توسعه داده و این شایعات را گزارش و رد کرده‌اند. کرونا فرصتی حیاتی برای دولت چین محسوب می‌شد که قابلیت سیستم و ساختار ضد شایعه آنلاین را آزمایش کند. پلتفرم‌های محلی رد شایعات در پکن ۶۰۰ شایعه را در مورد ویروس کرونا پیدا کرده و حقیقت را برای تمام اطلاعات نادرست توضیح دادند.
رسانه های اجتماعی محبوب چین مانند وی چت و دویین اواخر ژانویه ۲۰۲۰، (دی ماه ۱۳۹۸) کارزارهای اصلاحی ویژه ای را علیه شایعات مرتبط با کووید ۱۹ آغاز کردند. در نتیجه این کمپین اخبار جعلی به سرعت حذف و حساب‌هایی که اطلاعات نادرست منتشر می‌کردند بسته شدند.
بازداشت شایعه سازان چینی
شایعه سازانی که اخبار جعلی را در شبکه های اجتماعی منتشر می‌کردند، توسط پلیس محلی مطابق با قانون مجازات امنیتی (سینا) بازداشت شدند. خبر مجازات شایعه سازان در شبکه های اجتماعی دست به دست می شود. بنرهای تبلیغاتی از تولید، انتشار و باور به شایعات خودداری کنید و قانونمند باشید در سراسر شهرها و روستاها نصب شده است. دولت های مرکزی ومحلی چین همراه با رسانه های دولتی، با ارائه اطلاعات به موقع و معتبر رسمی، فعالانه از رسانه های اجتماعی برای تغذیه مردم استفاده می کنند.
ایجاد وحشت در هند جرم شد
دولت نارندرا مودی، نخست وزیر هند، در سال ۲۰۱۴ پس از به قدرت رسیدن، ابتکار هند دیجیتال را در این کشور راه اندازی کرد. از آن زمان خدمات موبایل مقرون به صرفه و تعداد افرادی که به اینترنت و رسانه های اجتماعی در شهرها و روستاهای هند دسترسی دارند، شاهد رشد چشمگیری بوده است.
بخش قابل توجهی از اشتراک‌گذاری پیام‌ها در هند در واتساپ است. این اتفاق در دیگر پیامرسانها هم رخ می‌دهد که در آنها مثل واتساپ ردیابی و منبع یابی پیام‌ها غیر ممکن است.
پس از شیوع کرونا، دولت هند از قانون مدیریت بحران مربوط به سال ۲۰۰۵ استفاده کرد. بر اساس این قانون قرنطینه سراسری ۳ هفته ای اعمال شد. قانون مدیریت بحران ایجاد وحشت توسط افراد را جرم جنایی فرض می‌کند. دولت همچنین به قانون سال ۱۸۹۷ میلادی در زمان شیوع بیماری های همه گیر دوران استعمار استناد کرد که بر اساس آن رسانه گمراه کننده باید مجازات می‌شد.
وزارت الکترونیک و فناوری اطلاعات هند به شرکت‌های رسانه های اجتماعی همچون فیس بوک، توییتر، واتس آپ و غیره توصیه هایی کرد. این مشاوره و توصیه از آنها می‌خواست غیرفعال کردن کاربران شایعه‌ساز یا حذف هر گونه اخبار نادرست منتشر شده توسط رسانه‌شان را در اولویت قرار دهند.
همچنین این وزارتخانه پیشنهاد می‌کرد، برای جلوگیری از انتشار هرگونه اطلاعات نادرست، کارزار آگاهی کاربران آغاز شود تا کاربران را از انتشاراطلاعات نادرست یا نادرست در مورد کرونا بازدارد.
رباتی که اطلاعات درست کرونایی می‌داد
دولت هند یک ربات چت در واتس‌آپ راه‌اندازی کرد که اطلاعات درست مربوط به ویروس کرونا را به کاربران ارائه می‌داد. اطلاعات این ربات توسط وزارت بهداشت هند ارائه می‌شد.
نخست وزیر هند شش ساعت قبل از اعلام قرنطینه سراسری، از ۲۰ سردبیر رسانه‌های خبری خواست در مورد ویروس کرونا اخبار مثبت منتشر کنند. در یک حرکت ناامید کننده برای رسانه‌های خبری اصلی، دولت هند همچنین به بالاترین مقام قضایی در این کشور یعنی دیوان عالی مراجعه کرد و از این نهاد خواست جلوی انتشار هر خبر بدون مجوزی را در مورد کرونا بگیرد. استدلال دولت این بود که گزارش های جعلی یا نادرست می تواند باعث ایجاد وحشت در کشور شود. دیوان عالی این درخواست را رد کرد، اما به خبرگزاری‌ها دستور داد از اطلاعات رسمی دولت هند مربوط به بیماری کرونا استفاده کنند. این دستور قضایی باعث نگرانی خبرنگارانی شد که در گذشته مجبور به استفاده از اطلاعات رسمی در گزارش های خبری خود نشده بودند.
منطق چین و دستور هند
نظام چین در دوره بحران کرونا، بر مسئولیت اجتماعی، امنیت عمومی و نظم اجتماعی به عنوان منطقی برای سانسور اطلاعات در رسانه های اجتماعی تأکید کرد.
برخی استدلال می‌کنند دولت هند زمانی که از دیوان عالی درخواست کرد تا به رسانه‌های خبری اصلی دستور دهد هیچ‌یک از اخبار مرتبط با کرونا را بدون مجوز منتشر نکنند، از مرز اقتدارگرایی عبور کرد. اما این درخواست توسط دادگاه عالی رد شد و از حقوق اساسی شهروندان هندی برای آزادی بیان حمایت کرد. در این شرایط دولت‌های مرکزی و ایالتی هند به استراتژی قطع اینترنت در بخش‌های مختلف کشور در طول بحران کرونا برای کنترل جریان اطلاعات ادامه داده‌اند که برخی معتقدند این امر بیشتر مربوط به کنترل مخالفان سیاسی و اعتراضات مدنی است
قوانین دولت‌ها و نگرانی آزادیخواهان مدنی
دولت‌ها در کشورهای مختلف بین نیاز به حفظ آزادی بیان شهروندان و محدود کردن گردش اخبار جعلی سرگردان باقی می‌مانند. هر دولتی به شیوه خود به تهدید اخبار جعلی در سیستم‌های سیاسی و رسانه ای خود پاسخ می‌دهد. برخی دولت‌ها با همکاری شرکت‌های رسانه‌های اجتماعی از آنها می‌خواهند به تبلیغات سیاسی برچسب بزنند و پست‌های گمراه‌کننده و نادرست را حذف کنند. در حالی که دولت‌های دیگر یک گروه کاری برای مقابله با اخبار جعلی و حمایت از کمپین‌های سواد رسانه‌ای تعیین می‌کنند.
برخی دولت‌ها قوانینی را پیشنهاد کرده یا به تصویب رسانده‌اند که ایجاد و انتشار شایعات در سایت‌ها و اپلیکیشن‌های (نرم‌افزارها) رسانه‌های اجتماعی را جرم انگاری می‌کند. این قوانین نگرانی آزادیخواهان مدنی را در مورد سوء استفاده از چنین مقرراتی توسط مقامات و زندانی کردن روزنامه نگاران و بدخواهان به بهانه تنظیم اخبار جعلی در رسانه های اجتماعی افزایش داده است.
