شاید باورتان نشود اما بخش مهمی از گرمایش جهانی تقصیر گاوها است. البته انسان هایی که بیش از حد از گاوها استفاده می کنند، قطعا بیش از خود گاوها در گرمایش جهانی نقش دارند. آمارهای سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) نشان می دهد که دامداری ها عامل 14.5 درصد انتشار گازهای گلخانه ای در جهان هستند و 41 درصد از این مقدار نیز توسط دامداری هایی منتشر می شود که به تولید گوشت قرمز می پردازند. به همین دلیل می توان گفت دامداری هایی که در آن گوشت گاو، گوسفند، خوک و ... تولید می شود، عملا عامل 6 درصد گرمایش جهانی هستند. این مساله نشان می دهد که گاوها نقش مهمی در تغییرات اقلیمی و آثار مخرب این پدیده دارند و البته بیش از گاوها، شمایی که نمی توانید برای یک وعده از خوردن همبرگر یا حتی کباب کوبیده خودمان دست بکشید، در گرمایش جهانی مقصرید؛ پس گاوها را چندان مقصر ندانید.
به گزارش خبرنگار اجتماعی رکنا، گاوها بیش از آنچه که فکر می کنید در گرمایش جهانی، تغییرات اقلیمی و آثار سوء ناشی از نوسانات آب و هوایی از جمله تشدید بروز پدیده خشکسالی نقش دارند؛ چراکه دامداری ها به‌ویژه دامداری های صنعتی و بخصوص گاوداری ها تاثیر زیادی در انتشار گازهای گلخانه ای به عنوان مهمترین عامل گرم شدن کره زمین دارند.
آن طور که داده های سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) نشان می دهد، صنعت دامداری در سطح جهان عامل انتشار 14.5 درصد گازهای گلخانه ای موجود در جو زمین است و سهم تولید گوشت قرمز در انتشار گازهای گلخانه ای حدود 41 درصد از کل گازهای گلخانه ای است که توسط دامداری ها در کره زمین منتشر می شود. گاوداری ها همچنین نقش مهمی در مصرف آب در سطح جهان دارند و برای تولید یک کیلوگرم گوشت گاو حدود 15 هزار لیتر آب مصرف می شود.
ضمن این که تولید گوشت قرمز به جنگل زدایی، افت کیفیت زمین و از بین رفتن تنوع زیستی نیز دامن می زند؛ به نحوی که تبدیل زمین ها به چراگاه گاوها، یکی از علل اصلی از بین رفتن جنگل های آمازون و سایر جنگل های استوایی بوده است. آخرین آمارها نیز نشان می دهد که سالانه 2.71 میلیون هکتار از جنگل های استوایی آمریکای جنوبی بر اثر توسعه گاوداری ها از بین می روند.
در این میان باید توجه داشت که برخلاف صنایع، مهمترین گاز گلخانه ای که در گاوداری ها و سایر دامداری ها تولید می شود، دی اکسید کربن نیست، بلکه گاز متان است که یک مقدار مشابه از آن، 28 برابر دی اکسید کربن در گرمایش جهانی نقش دارد. در مجموع هم برآورد می شود که گاز متان حدود 9 درصد در گرمایش جهانی نقش داشته و این در حالی است که 51 درصد گاز متان موجود در جو، توسط دامداری های صنعتی ایجاد شده اند.
نکته مهم دیگری که باید به آن توجه داشت، این است که مصرف بی رویه گوشت قرمز در جهان از جمله مهمترین عواملی است که منجر به فعالیت هرچه بیشتر دامداری های صنعتی و در نتیجه، انتشار بیش از حد گاز متان و سایر گازهای گلخانه ای در این مراکز می شود.
به نحوی که آمارهای فائو نشان می دهد برای این که گرمایش زمین به ترازهای خطرناکی نرسد، مصرف گوشت گاو در کشورهای غربی باید 90 درصد کاهش یابد؛ چراکه بابت هر گرم پروتئین گوشت گاو، 20 برابر حبوباتی مثل لوبیا و عدس گاز گلخانه ای منتشر می شود.
در چنین شرایطی، طبیعتا محصولات وابسته به گوشت گاو نیز نقش مهمی در افزایش تولید این گوشت در سطح جهان و در نتیجه انتشار بیشتر گازهای گلخانه ای دارند. یکی از مهمترین این محصولات نیز ساندویچ هایی از جمله همبرگر هستند و این مساله به شما یادآوری می کند که هر وقت خواستید همبرگر بخورید، یادتان باشد که چه نقش سوئی در گرمایش جهانی بازی می کنید.
در این میان براساس برخی آمارها، شرکت مک دونالد با امپراتوری گسترده ای متشکل از 39 هزار رستوران در 119 کشور جهان، بیش از هر رستوران زنجیره ای دیگری در سطح زمین گوشت گاو سرو می کند و فروش صدها همبرگر در هر ثانیه، این غول فست فود را به یکی از عوامل مهم گرمایش جهانی تبدیل کرده است.
همچنین آن طور که محققان دانشگاه ادینبرو اسکاتلند مطرح کرده اند، برای تولید صد گرم پروتئین موجود در گوشت گاو، حدود 50 کیلوگرم از انواع گازهای گلخانه ای در جو زمین منتشر می شود؛ به نحوی که این میزان، چهار برابر مقدار انتشار گازهای گلخانه ای در تولید لبنیات و حدود 17 برابر میزان انتشار گازهای گلخانه ای در تولید گندم است.
علی امیرابراهیمی، کارشناس محیط زیست در گفت و گو با رکنا در توضیح بیشتر درباره این که مصرف گوشت گاو در سطح جهان دقیقا چه تاثیری بر گرمایش جهانی دارد، عنوان کرد: گاوها بعد از گوارش کامل علوفه از باد شکم خود، گاز متان آزاد می کنند و این گاز چندین برابر دی اکسید کربن خاصیت گلخانه ای دارد. به همین دلیل، دامپروری ها و بخصوص گاوداری ها از جمله مهمترین صنایعی محسوب می شوند که در تشدید پدیده گرمایش جهانی نقش دارند.
وی افزود: گرمایش جهانی منجر به آن می شود که یخچال های قطبی و سایر یخچال های طبیعی بزرگ دیگر موجود در جهان آب شوند و هرچقدر آب شدن صفحات یخی بیشتر اتفاق بیفتد، آب تیره اقیانوس ها بیشتر در معرض نور خورشید قرار می گیرد و این مساله به تشدید روند گرم شدن آب دریاها و تمام جو زمین دامن می زند. یعنی گرمایش جهانی یک سیکل است که اگر ما از مبدا آن یعنی محل های انتشار گازهای گلخانه ای توسط بشر جلوگیری نکنیم، سال به سال بیشتر به صورت تصاعدی ادامه خواهد یافت.
این کارشناس محیط زیست تاکید کرد: پرورش بی رویه دام های مختلف به شیوه صنعتی نه تنها منجر به انتشار بیش از حد گازهای گلخانه ای می شود، بلکه در رشد بیابان زایی، افزایش بی رویه مصرف آب و تخریب منابع طبیعی نیز به شدت تاثیر دارد؛ به نحوی که اساسا برای تولید یک کیلوگرم بافت جانوری مورد نیاز انسان شامل گوشت گاو، گوسفند، خوک و ... حدود 16 کیلوگرم بافت گیاهی، علوفه، غلات و حبوبات مصرف می شود.
امیرابراهیمی با تاکید بر مصرف بی رویه منابع طبیعی توسط دامداری های صنعتی و سنتی گفت: در دامداری های صنعتی، دام ها در یک محدوده مشخصی نگهداری می شوند و امکان چرای آزاد آنها وجود ندارد، اما بازهم برای تهیه علوفه دام های تحت پرورش در دامداری های صنعتی، چندین هکتار از اراضی زراعی باید زیر کشت علوفه دامی برود.
همچنین به گفته این کارشناس محیط زیست، برای پرورش دام در دامداری های صنعتی، چه دام هایی که برای تامین گوشت پرورش داده می شوند و چه دام هایی که برای تامین لبنیات پرورش می یابند، نیاز به استفاده از منابع پروتئینی وجود دارد که در حال حاضر این منابع از یونجه و سویای تراریخته تامین می شود تا با استفاده از آن بتوان علوفه مورد نیاز برای پرواربندی گاوها و دام های دیگر را تهیه کرد.
وی در ادامه تاکید کرد: دامداری صنعتی که هم اکنون برای تامین نیاز بی رویه انسان ها به گوشت قرمز به شدت در سطح جهان توسعه یافته است، منجر به مصرف شدید منابع مختلف از جمله آب، خاک، کودهای حیوانی و شیمیایی و انواع سموم می شود و طبیعتا هرچقدر انسان ها از گوشت قرمز بیشتری استفاده کنند، مصرف این منابع نیز به صورت تصاعدی افزایش می یابد.
امیرابراهیمی با بیان این که کشورهای پیشرفته بیشترین نقش را در گرمایش جهانی ناشی از انتشار گازهای گلخانه ای در دامپروری های صنعتی دارند، گفت: قطعا سرانه تولید گوشت قرمز در ایران از کشورهایی مثل چین و آمریکا کمتر است، اما بازهم در دامپروری های صنعتی ایران دقیقا همان اتفاقاتی رخ می دهد که در دامپروری های صنعتی سایر کشورها اتفاق می افتد و به همین دلیل می توان گفت دامپروری های صنعتی ایران هم نقش مهمی در گرمایش جهانی دارند.
البته آن طور که این کارشناس محیط زیست می گوید، بخش زیادی از گوشت قرمز مصرفی ایرانیان توسط دامپروری سنتی تامین می شود که در این شیوه، منابع طبیعی به صورت مستقیم تحت استفاده قرار می گیرند و اکنون چرای بی رویه دام ها و تبدیل اراضی طبیعی به زمین های کشت علوفه دامی، به شدت منجر به تخریب مراتع و زیستگاه های حیات وحش در سطح کشور شده است.
وی در ادامه تاکید کرد: اکنون بسیاری از اراضی طبیعی ایران از جنگل های هیرکانی گرفته تا مراتع فلات مرکزی کشور و جنگل های کوهستانی زاگرس، همگی به دلیل دامپروری بی ضابطه در کشورمان تحت آسیب قرار گرفته اند و نه تنها پرورش گاو، بلکه پرورش گوسفند، بز و شتر نیز به نوعی به طبیعت ایران لطمه زده است، زیرا منابع غذایی تمام این دام ها از زیستگاه های طبیعی حیات وحش برداشته می شود.
امیرابراهیمی درباره آثار سوء استفاده از منابع مورد نیاز حیات وحش برای پرورش بی ضابطه دام در کشورمان توضیح داد: استفاده بی رویه از منابع موجود در زیستگاه های حیات وحش برای پرورش دام، نه تنها منجر به محدود شدن منابع غذایی مورد نیاز حیات وحش می شود، بلکه نزدیک شدن حیات وحش به زیستگاه های انسانی و افزایش تقابل میان حیوانات و انسان ها را نیز به همراه دارد.
این کارشناس محیط زیست ادامه داد: وقتی دامپروری های سنتی برای تامین علوفه مورد نیاز دام های خود وارد زیستگاه های حیات وحش می شوند، بیماری های مختلفی از جمله طاعون نشخوارکنندگان نیز از دام های اهلی به حیات وحش انتقال داده می شود که این مساله در سال های اخیر به شدت منجر به وارد کردن آسیب به حیات وحش ایران شده است.
وی در ادامه تاکید کرد: گسترش بی ضابطه دامپروری سنتی در اراضی طبیعی، رها شدن سگ های گله در زیستگاه های حیات وحش را به همراه دارد که این مساله به تشدید سرعت انقراض بسیاری از گونه های حیات وحش در کشورمان دامن می زند؛ چراکه سگ های گله ای که دامداران، آنها را در دل طبیعت رها می کنند، با جانوران موجود در زیستگاه ها وارد رقابت غذایی می شوند و اکوسیستم طبیعی زیستگاه ها را تحت تاثیر قرار می دهند.
امیرابراهیمی با تاکید بر این که ترویج سبک زندگی گیاه خواری، مهمترین راهکار برای کاهش میزان انتشار گازهای گلخانه ای توسط دامپروری ها محسوب می شود، گفت: اساسا هرچه انسان های بیشتری سبک زندگی گیاه خواری را در پیش بگیرند، دامپروری های صنعتی و سنتی نیز رونق کمتری خواهند داشت و گاز گلخانه ای کمتری از این طریق وارد جو زمین می شود.
البته به گفته این کارشناس محیط زیست، سبک زندگی گیاه خواری فقط مربوط به خوراک نمی شود، بلکه انسان هایی که این سبک زندگی را در پیش می گیرند، در خرید پوشاک و سایر وسایل مورد استفاده خود نیز از خرید محصولات حیوانی اجتناب می کنند.
وی در ادامه تاکید کرد: ترویج سبک زندگی گیاه خواری در سطح جهان قطعا در بلندمدت به ثمر خواهد نشست و ما به هیچ وجه نمی توانیم تاریخچه رژیم غذایی انسان ها را که از صدها هزار سال پیش به یک شیوه بوده است، در کوتاه مدت تغییر دهیم، بلکه مسلما تغییر رژیم غذایی بشر به فرهنگسازی طولانی مدتی احتیاج دارد که در سال های اخیر در سطح جهان آغاز شده است.
امیرابراهیمی با بیان این که جایگزین های گیاهی مختلفی برای انواع محصولات حیوانی در سطح جهان تولید شده اند، عنوان کرد: جایگزین های گیاهی محصولات حیوانی در سال های اخیر به قدری توسعه یافته اند که حتی در حال حاضر فست فودهای گیاهی نیز در سطح جهان جایگزین فست فودهای حیوانی شده است و گیاهخواران بعضا از این فست فودها استقبال می کنند.
این کارشناس محیط زیست ادامه داد: هم اکنون فروشگاه های عرضه محصولات جایگزین گیاهی، رستوران های گیاهی و ... در تمام استان های کشورمان توسعه یافته است و امیدواری بسیاری وجود دارد که با فرهنگسازی بیشتر در سطح کشور، افراد بیشتری به سبک زندگی گیاهخواری روی بیاورند تا ما کمتر از گوشت قرمز استفاده کنیم که تولید آن منجر به تخریب طبیعت می شود و به گرمایش جهانی دامن می زند.
وی در پایان تصریح کرد: استفاده از گوشت سفید یعنی گوشت مرغ و ماهی هم به نوعی تخریب منابع طبیعی را به همراه دارد و حتی توسعه بی ضابطه استفاده از محصولات جایگزین گیاهی نیز منجر به تخریب طبیعت می شود. یعنی اساسا تولید هرگونه مواد غذایی مورد نیاز انسان به منابع طبیعی آسیب می زند، اما قطعا استفاده انسان ها از محصولات غذایی گیاهی، آسیب بسیار کمتری نسبت به استفاده بشر از محصولات غذایی حیوانی برای طبیعت به همراه دارد.
