نه مازوت نه خودرو؛ سدها عامل آلودگی هوای تهران!

به گزارش  مشرق، این روزها آلودگی هوا علاوه بر ویروس کرونا، قوز بالا قوز شده و نفس کرج و تهران را بریده است، آسمان آبی که روزگاری در دفتر نقاشی کودکان به تصویر کشیده می شد شاید حالا به رویایی برای مردم پایتخت و هسایه اش ایران کوچک تبدیل شده است.

ناسالم برای گروه های حساس یا تمام گروه ها؛ عبارت هایی است که برای شهروندان تکراری شده و دیگر خبری از زیبایی های عروس فصل ها یعنی زمستان نیست، تا چشم کار می کند دود است و آلاینده هایی که نفس ها را به شماره انداخته و موجب خس خس سینه ها شده است.

آلاینده های ثابت و متحرک؛ دلایل نخ نما شده ای  است که سال ها شهروندان تهران و کرج با آنها روزشان را به شب می رسانند در حالی که ماجرای آلودگی هوا پیچیده تر از حرف و حدیث هایی است که در جلسات مدیریت بحران به گوش می رسد، اگر چه مسئولین البرز همچنان خودروها را متهم اصلی می دانند.

مدیرکل محیط زیست استان البرز به افزایش تردد خودروها اشاره کرده و می گوید؛ منابع آلاینده ثابت و متحرک تغییری نکرده است و متاسفانه هر روز تردد خودروها در حوزه شهری بیشتر هم می شود. اگرچه ترددهای برون شهری کم شد اما ترددهای درون شهری همچنان پابرجاست.

فردین حکیمی ادامه می دهد: مردم زمانی که نمی توانند بیرون از شهر تردد کنند داخل شهر را جایگزین سفرهایشان می کنند، کارخانجات، واحدهای صنعتی، معادن شن و ماسه و کوهی، مراکز تجاری و مسکونی هم هر کدام سهمی از آلایندگی دارند.

وی اظهار داشت: بر اساس مصوبه ستاد ملی کرونا نیروگاه منتظر قائم از گاز استفاده می کند و شیر مازوت آن پلمب است، وارونگی دما هم به صورت مستمر در البرز اتفاق می افتد و امکان جابجایی و انتقال آلودگی میسر نیست. متاسفانه برخی فعل و انفعالات در اثر واکنش بین گازها هم موجب تولید ذرات ثانویه و انتشار بیشتر آلاینده ها می شود.

حکیمی ادامه می دهد؛ سهم عمده آلایندگی هوای البرز و تهران به خودروها بازمی گردد، تعداد آلاینده ها هم ثابت نیستند و ممکن است بر اساس نوع فرایند و استفاده از سوخت موجب آلودگی شوند. بر عکس ممکن است کارخانه ای هم که پیش از این آلاینده بوده بر اثر فشار محیط زیست آلایندگی خود را برطرف کند.

وی گفت: در حال حاضر ایستگاه های بررسی شاخص کیفی هوا در کرج، نظرآباد و ساوجبلاغ فعال هستند، ایستگاه فردیس مشکل عدم دسترسی به اینترنت داشت که برطرف می شود اما ایستگاه اشتهارد با مشکل فقدان قطعات مواجه است اگر چه جای نگرانی نیست و ۹ ایستگاه در کل استان البرز داریم.

اما به نظر می رسد این ها نمی تواند دلایل اصلی موضوع آلودگی هوا باشد و جریان بزرگتری در پس پرده این معضل وجود دارد، ماجرایی که نه به مازوت برمی گردد و نه به تردد خودروها، یک منبع آگاه و کارشناس هواشناسی روایت دیگری از آلودگی هوای تهران و کرج دارد.

بر اساس اعلام این منبع آگاه، شبکه های ماهواره ای موضوع مازوت را مطرح کرده و قریب به ۴۰ نفر از اساتید اصفهان طوماری امضا کرده اند تا جلوی کار گرفته شود، این درحالیست که داستان چیز دیگری است.

آلودگی های شیمیایی اوزون، sox ها، nox ها و co و آلودگی های فیزیکی همان غبار از دو و نیم میکرون تا ده میکرون هستند، این دانه های ریز غبار با یک باد کوچک به هوا بلند شده و می توانند موجب آلودگی شوند، نگاه علمی به آرشیو داده های آلودگی هوای تهران و کرج نشان می دهد که همه از نوع PM۱۰ یا PM۲.۵ یا همان غبار هستند.

سد امیرکبیر سال ۱۳۴۳ ساخته شده است، سد لتیان را هم روی رودخانه جاجرود تهران ساخته اند، این دو رودخانه در پائین تر از ورامین به هم پیوند می خورند و رودی را تشکیل می دهند که به شوره زار شمال، شمال شرق و شمال غرب قم می ریزند.

دریاچه و شوره زارهای نمک خشک شده در جنوب و غرب البرز - تهران

البته شمال قم بیابان و شوره زار نبود، ۵۰ سال پیش رودخانه جاجرود که سد لتیان روی آن احداث شده است ۱۲۰ متر مکعب بر ثانیه دبی و رودخانه امیرکبیر هم ۱۲۰ متر مکعب بر ثانیه آب داشت، زمانی که ۲ سد بزرگ روی این دو رودخانه ساخته شد به نوعی رگ طبیعت قطع و حق آبه زمین های پائین دست حذف شد.

هزاران سال است که در کوه های البرز بارندگی داشتیم، با ریزش نزولات جوی در دامنه جنوبی آنها وارد رودخانه جاجرود و کرج شده و در ادامه به دریاچه شمال شرق قم تزریق می شد و آبرفت را در پائین دست می ساختند، زمانی که آب های پائین دست و به نوعی شاهرگ حیاتی این دریاچه قطع شد دشت های پائین دست هم خشک شدند. 

اوج گرفتن غبار تا ارتفاع ۳ کیلومتری

گرد و غبار ناشی از آن دانه های ریزی که تبدیل به ذرات با قطر دو و نیم میکرون یعنی رس شده اند  تا ۳ هزار متر از سطح زمین بالا می روند، با بررسی میزان باد در چند ماه اخیر می توان به این نتیجه رسید که بادهای جنوب شرقی در این رویه موثر بوده اند.

پرواز گرد و خاک و همراه شدن روی بادهای لایه میانی و پائینی جو و حرکت به سمت مناطق شهری

بادهای جنوب شرقی از روی شوره زار قم رد شده و وارد جنوب غرب تهران و جنوب شرق البرز می شوند، آلاینده ها با برخورد با ارتفاعات و کوه های اطراف دپو شده و منطقه را فرا می گیرد، با توجه به مدل سازی های انجام شده هیچ کسی نمی تواند این اتفاق را زیر سوال ببرد.

بادهای جنوب شرقی در دو ماه گذشته استان البرز که از روی شوره زارهای قم غبار را به سمت البرز می آورد

بر اساس قانون هوای پاک، مجلس اجازه داده است که نیروگاه های گازی ۳ ماه از سال را برای افت هزینه ها از مازوت استفاده کنند، این سه ماه درست زمانی است که مصرف گازخانگی بالا می رود، با سوختن مازوت دود سیاهی بلند می شود که بر اساس تحقیقات دانشگاه شریف همان سیانید است.

با توجه به مسئله مذکور می توان گفت آلودگی هوای تهران، کرج و اصفهان به مازوت باز نمی گردد و همان ذرات گرد و غبار یا  pm۲.۵هستند، آرشیوداده های هواشناسی این ۳ استان نشان می دهد آلودگی شیمیایی نیست و از ذرات فیزیکی نشات گرفته است.

بادهایی که از روی تالاب صالحیه رد شده و غبار را به استان تهران و البرز هدایت می کنند

در استان البرز علاوه بر بادهای جنوب شرقی از شوره زار قم، تالاب صالحیه هم منبع اصلی آلایندگی شده است که در مرز بین البرز و قزوین قرار دارد. زمانی که باد غربی می وزد می تواند ازروی تالاب صالحیه رد شده و همراه با باد غالب ذرات گرد و غبار را جابجا کند.

تالاب صالحیه هم پائین دست رودخانه کردان بوده و زمانی که این منطقه خشک شده است منشا الایندگی شده و البرز را فرا می گیرد. در شب باد کوه به دشت وزیده و هوای سرد و چگال آلودگی ها را به سمت کرج، هشتگرد و نظرآباد می آورد.

جریانات میانگین جنوب شرقی و فرارفت غبار به سمت البرز

در روز هوای گرم در قالب صعود کوهستان آلودگی ها را روی دامنه کوه دپو می کند که شامل هشتگرد، نظرآباد، کرج و فردیس می شود. این دو پدیده موجب می شود آلودگی در البرز نوسان داشته باشد، اگر منشا آلودگی مازوت باشد باید nox به بیشتر از ۲۰۰ یا ۳۰۰ برسد، در نتیجه آلودگی ها حاصل احتراق ناقص خودروها یا مازوت نیست.

در زمستان امسال موج های آلودگی ده روزه و ۱۵ روزه داشتیم در حالی که این موضوع در هزار سال گذشته در کرج رخ نداده بود، امسال آنومالی اقلیمی منطقه به گونه ای شده که ۶ سامانه جبهه گرم داشتیم و با باد جنوبی حرکت کرده اند، به همین دلیل همزمان با بارش ها هم آلودگی (گرد و غبار پیش جبهه ای) وجود داشت.

موضوع مذکور چیزی شبیه به طوفان گرد و خاک سال ۲۰۱۴ تهران است، ۵ سامانه بارشی برف و باران هم که از اول پائیز تا کنون در منطقه داشته ایم جبهه های گرم خیلی قوی داشته اند و آلودگی ها را با خود به شهر آورده اند. این همان باران توام با خاک و گل است.

اگر مسئولین با یک شیمیدان یا هواشناس مشورت می کردند به راحتی می توانستند علت آلودگی هوای تهران و کرج را دریابند در حالی که برخی اساتید با تبعیت از شبکه های ماهواره ای موضوع مازوت را پیش کشیده و بیانیه امضا می کنند.

آلودگی های شیمیایی و فیزیکی هر دو اثر بشر در طبیعت بوده و انسان ساخت هستند اما آلودگی شیمیایی کوتاه مدت و فیزیک بلند مدت است، زمانی که سد احداث می شود قطع رگ حیات حوزه های پائین دست را به دنبال دارد، مقایسه آمار سال گذشته با امسال نشان می دهد که افزایش ۲۰ درصدی سدها در دستور کار وزارت نیرو است.

وزارت نیرو سدها را افتتاح می کند و به واسطه درآمد میلیاردی که برای آن دارد با زیرکی و رندی خاصی دلایل آلودگی هوا را به سمت مسائل دیگر می برد، متاسفانه مسئولین دلسوز اقلیم منطقه نیستند و بعضا کارشناسان آنها فاقد اطلاعات علمی لازم هستند.

قانون گذار از این موضوع که احداث سد در سال های آینده معضلاتی را به همراه داردآگاه است، سهام دارانی هم در این صنایع بزرگ درآمدهای کلان دارند، از طرفی وزارت نیرو از ۱۵ سال پیش شبکه پایش آلودگی هوا را به محیط زیست داده است، محیط زیست هم ایستگاه هایی غیر استاندارد ساخته است که مورد تائید سازمان هواشناسی نیست.

روند مذکور در حالی اتفاق افتاده است که هواشناسی مسئول پایش هوای آلوده است اما در قانون هوای پاک سال ۹۶ هواشناسی را مسئول پیش بینی آلودگی هوا کرده اند، در صورتی که سازمان هواشناسی از ۵۲ سال پیش تا کنون پیش بینی و پایش را انجام می دهد.

مسئولین بالادست با حذف تمرکز یک دستگاه بر روی آلودگی هوا و وارد کردن دستگاه های متعدد به این موضوع عملا باعث شده اند کلاف علت های آلودگی هوا همچنان سردرگم باقی بماند.

از ماست که برماست، این قانون طبیعت است که اگر چرخه آن را تغییر دهیم بازتاب آن را خواهیم دید، طمع درآمدهای میلیاردی هم موجب شد مسئولین با احداث سدهای بی حساب و کتاب به طبیعت دست اندازی کنند اما آلودگی هوا امروز دامن مردم را فراگرفته و آقایان تدبیری برای رفع آن ندارند.