طی روزهای منتهی به مذاکرات اخیر وین تبلیغات و فضاسازی سنگینی علیه رویکرد مذاکراتی ایران و تیم مذاکره کننده ایرانی در فضای رسانه ای و سیاسی غرب شکل گرفت. ادعاهایی همچون طرح مطالبات فرابرجامی و حداکثری از سوی این رسانه‌ها در حالی در دستور کار تبلیغاتی قرار گرفته بود که ایران بسته‌های پیشنهادی خود را کاملا در چهارچوب توافق هسته ای ارائه کرده بود. اتفاقا این خود غربی‌ها بودند که در سال‌های اخیر با طرح مطالبات فرابرجامی همچون مباحث منطقه ای وبرنامه موشکی این توافق را به بن بست کشانده بودند.
رسانه‌های غربی هفته گذشته با انتشار روایت‌های تحریف‌شده از محتوای گفت‌وگوها، پیشنهادهای ایران را به دور از واقعیت و سختگیرانه جلوه دادند تا با بازی مقصرنمایی، گفت و گوها را به زعم خود به بن‌بست کشانده و تیم مذاکره‌کننده ایران را مجبور به عقب‌نشینی از مواضع منطقی خود کنند. با این حال اخبار منتشر شده از وین حاکی از حاکم شدن واقع بینی در فضای مذاکرات است.
این رسانه‌ها با برجسته کردن اختلاف نظرها میان طرف‌های مذاکره‌کننده، تلاش کردند تا به افکار عمومی القا کنند که گفت‌وگوها در آستانه شکست قرار دارد. در حالی هدف از برگزاری مذاکرات عبور از اختلاف نظرها میان طرفین است و اگر اختلافی نبود، اساسا نیازی به مذاکره وجود نداشت. در هر صورت فضاسازی رسانه‌های غربی همانطور که انتظار می‌رفت نه تنها موجب عقب‌نشینی ایران نشد، بلکه عزم پافشاری بر مواضع به حقش را نیز بیش از پیش تقویت کرده است. جمهوری اسلامی پیش از این نیز نشان داده که بر مواضع منطقی و مطالبات قانونی خود ایستادگی می کند. اگر قرار بود ایران اسیر فضاسازی تبلیغاتی و رسانه ای غرب شود این اتفاق باید در چهار سال ریاست جمهوری ترامپ و اعمال سیاست فشار حداکثری از سوی وی می افتاد. ایران با این فضاسازی‌ها نه جا می زند و نه ذره ای از حقوق خود کوتاه می آید.
حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان روز پنجشنبه در تماس تلفنی با جوسپ بورل مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ کننده مذاکرات وین از مواضع و بیانیه سه کشور اروپایی و رفتار آنها از طریق موضع گیری منفی سیاسی و رسانه ای انتقاد کرد و با غیرسازنده خواندن این چنین کارزارهای رسانه ای، آن را عاملی در پیچیده تر کردن اوضاع و کند کننده روند توافق توصیف کرد.
وزیر امور خارجه یادآورشد: اگر همکاران اروپایی، بدون پیش فرض های اشتباه و با دقت متون پیشنهادی ایران را مطالعه کنند، متوجه خواهند شد که پیشنهادها در چارچوب برجام و متمرکز بر مباحث ناتمام در گفتگوهای ژوئن ۲۰۲۱ است. البته بدیهی است که نقطه نظرات ایران در ابعادی با نگاه و رویکرد طرف غربی تفاوت داشته باشد.
جمهوری اسلامی ایران هفته گذشته پیشنهادات خود را به صورت مکتوب ارائه کرد و طرف‌های مقابل را نیز به ارائه نظراتشان تشویق کرد. ایستادگی جمهوری اسلامی باعث شد که طرف های غربی در دور جدید مذاکرات از لزوم تمرکز بر متون سخن بگویند. اکنون با حاکم شدن فضای واقع‌بینی بیشتر بر مذاکرات، زمینه برای ورود به گفت‌وگوهای جزئی‌تر بیش از دور پیش فراهم شده است.
انریکه مورا معاون دبیرکل سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا که ریاست نشست کمیسیون مشترک برجام را برعهده دارد روز پنجشنبه در نشست خبری با رسانه‌ها گفت که چیزی که امروز صبح احساس کردم این بود که همه هیاتها حس تازه‌ای در جهت نیاز به کار و دستیابی به توافق بر سر احیای مفاد برجام داشتند. او افزود: دیدگاه‌های مختلفی در خصوص روند مذاکرات وجود دارد و ما برای نزدیک‌تر کردن این دیدگاه‌ها به یکدیگر تلاش می‌کنیم و مهم‌ترین فاکتور در مذاکرات را غلبه بر اختلافات دانست.
علی باقری نیز با بیان اینکه اختلافات درباره تحریمها به اراده جدی و آمادگی عملی طرف مقابل نیاز دارد، گفت هر وقت این اراده جدی احراز شود ما می‌توانیم به سمت لغو تحریمها گام برداریم. لغو تحریمها گشایش جدی برای پیشبرد گفتگوها به ویژه در رابطه با اقدامات هسته‌ای ایجاد می‌کند. آنچه امروز احساس کردم با آنچه روز جمعه احساس کردم متفاوت بود و احساسم این است که طرف مقابل اراده جدی‌تر برای ورود به گفتگوهای موثری و نتیجه‌بخش پیدا کرده است.
پیشنهاداتی که ایران ارائه کرده در راستای اطمینان از پایداری توافق است تجربه مسئولان و مردم کشورمان از نحوه اجرای توافق پیشین و بدعهدی‌هایی که مانع برخورداری ایران از مزایای توافق هسته‌ای بود ضرورت ارائه تضمین برای رفع موثر تحریمها و اطمینان از پابرجا ماندن توافق را افزایش می‌دهد.
جمهوری اسلامی هشت سال پیش که مذاکرات هسته‌ای به برجام منجر شد، با بدعهدی و نقض توافق از سوی طرف آمریکایی و اروپایی مواجه بود. در توافق ژنو یکی از تعهدات طرف غربی آزادسازی ماهانه ۷۰۰ میلیون دلار از دارایی‌های ایران در خارج از کشور بود که با بهانه‌های مختلف به سختی امکان پذیر شد. تا مدت‌ها منابع آزاد شده در حساب‌های ایران در کشورهای خاصی بلوکه باقی مانده بود چرا که آمریکا مجوز خدمات لازم برای جابه‌جایی و استفاده آنها را صادر نمی‌کرد.
عهدشکنی و خروج یکجانبه دولت ترامپ از توافق هسته‌ای با ایران نیز عاملی شد که نه تنها مردم ایران اعتماد خود را نسبت به آمریکا از دست بدهند بلکه متحدان ایالات متحده نیز ترجیح دهند، در کنار این کشور قرار نگیرند. دولت بایدن نیز به جای بازیابی اعتبار از دست رفته آمریکا با ادامه تحریمها و استفاده از آنها به عنوان اهرم فشار بر ایران به این بی‌اعتمادی دامن زد.
علی باقری مذاکره کننده ارشد کشورمان در وین در یادداشتی در روزنامه فایننشال تایمز در این مورد نوشت: ما دو هدف داریم. اولین هدف رفع کامل، تضمین شده و قابل راستی آزمایی تحریم‌هایی است که علیه مردم ایران اعمال شده بودند. بدون آن، این فرایند تا ابد ادامه خواهد یافت. «مذاکرات» بدون راه‌حل بی‌چون‌وچرا برای هیچ کسی سودی ندارد. دومین هدف تسهیل حقوق قانونی ملت ایران برای بهره‌بری از دانش هسته‌ای صلح‌آمیز به ویژه فناوری مهم غنی‌سازی برای مقاصد صنعتی طبق معاهده عدم اشاعه هسته‌ای (NPT) است.
یکی از اتفاقاتی که هفته گذشته نقش مخرب آمریکا در مذاکرات را بار دیگر نشان داد تحریم چند نهاد فرد ایرانی از سوی این کشور بود که آشکارا با روح حاکم بر مذاکرات مغایر است و روشن است که با هدف تاثیرگذاری براین مذاکرات اعمال شد. در واقع آمریکا با اعمال این تهدیدها از سویی و انتشار اخبار تهدیدآمیز از سوی دیگر تلاش کرده که با ارعاب همزمان با مذاکره، ایران را برای امتیازدهی تحت فشار قرار دهد، اما این فشارها تنها باعث متشنج شدن فضای مذاکرات خواهد شد و جو بی اعتمادی به ایالات متحده را سنگین تر خواهد کرد.
آمریکا بعد از توافق هسته ای در سال ۲۰۱۵هیچ گاه در عمل به تعهدات خود صداقت نداشته است. دونالد ترامپ رییس جمهور پیشین این کشور بارها تاکید داشت که این تحریمها را با هدف نابودی کامل توافق هسته ای اعمال کرده است. بنابراین هدف تحریمها از ابتدا نابودی برجام بوده است. به همین دلیل اولین مطالبه ایران در مذاکرات از ابتدا رفع تمامی تحریم‌های ناسازگار با برجام بوده است.
علی باقری، مذاکره کننده ارشد ایران نیز درباره تحریم‌های اخیر آمریکا گفت: اقدامات غیرسازنده و تخریبی آمریکایی‌ها که در حین مذاکرات انجام می‌شود امروز در نشست کمیسیون مشترک مورد اعتراض چند کشور ۱+۴ قرار گرفت و آنها هم این اقدام را غیرسازنده خواندند و خواستار آن شدند که آمریکا از این اقدامات تخریبی خودداری کند.
در هر صورت همانطور که حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه در پستی اینستاگرامی خود نوشت: ایران برای رسیدن به توافقی جدی و خوب تلاش می‌کند. برنامه هسته‌ای ایران کاملا صلح آمیز است، اما رفع نگرانی هسته‌ای ادعایی طرف‌های غربی با رفع کامل تحریم‌های برجامی ارتباط مستقیم دارد.
وزیر امور خارجه یادآورشد:هر چند تردید داریم که آیا طرف غربی اصولا آماده رفع تحریمها است یا اینکه صرفا به دنبال رفع یکطرفه نگرانی‌های خود است، اما اگر طرف غربی مذاکرات با حسن نیت، ابتکار عمل و ایده‌های سازنده در ادامه مذاکرات حضور یابد، یقینا شاهد پیشرفت سریع مذاکرات خواهیم بود.
جمهوری اسلامی برای دستیابی به توافق در کوتاه‌ترین زمان با جدیت تلاش می کند و به محض آنکه آمریکا حقوق ایران را به رسمیت شناخته و از کارزار شکست‌خورده فشار حداکثری دست بردارد، ایران آماده توافق است.
