آنان در میزگردی که روز دوشنبه بمناسبت هفته پژوهش و فناوری در ایرنا مرکز یاسوج برگزار شد، تصریح کردند که بر اثر این غفلت بارها دیده شده که بدون انجام پژوهش های لازم، عملیات اجرایی طرحی درازمدت و زیرساختی توسط برخی دستگاههای اجرایی استان آغاز شده و در مسیر اجرا با مشکلاتی مواجه شده و رررسی ها حکایت از این دارد که بروز مشکل نشات گرفته از غفلت در امر مطالعه دقیق بر مدار پژوهش بوده و این امر بدون شک موجبات هدررفت سرمایه را نیز به دنبال دارد.
این عده با تاسی جستن از تعابیری چون "راه موفقیت در عرصه مدیریت از پژوهش می گذرد. پژوهش چراغ راه جامعه برای حرکت رو به جلو است. پژوهش شاه کلید گشایش مشکلات است. پژوهش مقدمه و بستر تولید علم و رسیدن به دانش و فناوری است. پژوهش هدر رفت انرژی استعداد و سرمایه ها را کاهش می دهد." تصریح کردند: همه این ها تعاریفی است که از پژوهش ارایه می شود و چنین به نظر می رسد که هر کجا پژوهش مبنای کار قرار گرفته مسیر موفقیت نیز هموارتر شده است.
اما با همه آنچه درباره پژوهش گفته شده و در عمل نیز به اثبات رسیده ، به نظر می رسد آنچنان که باید پژوهش و فعالیت های پژوهشی نمودی ندارند و این نحیف بودن پیکره دانش و پژوهش در استانهایی مانند کهگیلویه و بویراحمد که در مرز میان "محرومیت" و "در حال توسعه" حرکت می کنند مساله آفرین تر هم می شود. به عبارتی پژوهشی که از آن به عنوان شاه کلید مشکلات یا می شود هنوز در پیچ و خم اثبات ارزشهای خود مانده است.
برای آنکه نگاهی به وضعیت پژوهش در استان کهگیلویه و بویراحمد بیندازیم میزگردی با حضور دکتر مرتضی منتظر ظهوری معاون پژوهشی دانشگاه معین و مادر یاسوج، دکتر ایراهیم دباغ معاون پژوهشی دانشگاه فرهنگیان و دکتر محمد جواد کیانی دانشگاه آزاد اسلامی برگزار کردیم و در این میزگرد جایگاه پژوهش در استان، موانع و چالش ها، راه حل های پیشنهای برای پر رنگ کردن نقش پژوهش در استان بررسی شد.
جایگاه پژوهش و نحوه برقراری ارتباط میان صنعت و دانشگاه و جامعه
معاون پژوهشی دانشگاه یاسوج در این باره می گوید: در سه چهار سال اخیر از طرف دانشگاه سیگنال های خوبی به جامعه و صنعت ارسال می شود و از آنها می خواهند که مشکلاتشان را منعکس کنند تا دانشگاه به آنها ورود کند .
منتظر ظهوری ادامه می دهد: در راستای توسعه پژوهش از سوی وزارت علوم بخشنامه های خوبی تدوین و منعکس شده که ارتباط بین دانشگاه ،جامعه و صنعت روز به روز تقویت شود.
وی با بیان اینکه ورود دانشگاه به جامعه فقط به شرکت های صنعتی و تولیدی ختم نمی شود می گوید: دانشگاه باید به عرصه های اجتماعی هم ورود می کند.
منتظر ظهوری یادآوری می کند: دانشگاه یک طرف قضیه است و اگر از طرف جامعه و صنعت باور نشود به سختی می تواند در راستای حل مشکلات گام بردارد.
وی ادامه می دهد: دانشگاه یاسوج از سال ۹۶ رویکرد ارتباط دانشگاه با جامعه و صنعت داشته و جلساتی جدی و واقعی با دستگاه های مختلف اجرایی در کهگیلویه و بویراحمد برگزار می کند.
به گفته منتظر ظهوری اگر دانشگاه بداند مشکل صنعت چیست تحقیقات، پایان نامه های دوره ارشد و رساله های دکتری خود را به سمت حل مشکلات جامعه جهت می دهد.
میزان مطالعه جامعه ،حاوی پیام است
معاون پژوهشی دانشگاه فرهنگیان از زاویه دیگری به بررسی جایگاه پژوهش در استان کهگیلویه و بویراحمد می پردازد.
دباغ با گریزی به آمار دیجی کالا از فروش کتاب می گوید : چند روز پیش آماری راجع به میزان کتابی که سایت دیجی کالا در کل کشور به فروش گذاشته شد که طبق آن کهگیلوویه و بویراحمد آخرین استان در فهرست اعلامی بود.
وی ادامه می دهد: این شاخص دقیقی نیست اما با این حال هر کجا که میزان خرید کتاب پایین باشد به تبع آن میزان مطالعه نیز پایین است و گرایش به پژوهش و علم هم به نسبت پایین خواهد بود.
ما فقط اطلاعات جمع می کنیم
معاون پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد یاسوج نیز اشاره ای به شکل گیری دانشگاه ها می کند و می گوید: مبنای دانشگاه های نسل اول آموزش محور بود اما در ادامه پژوهش به آموزش وارد شد.
کیانی با اشاره به ضرورت ورود پژوهش به دانشگاه ها با یک مثال ادامه می دهد: در سد تنگ سرخ و یا پتروشیمی سقاوه در استان کهگیلویه و بویراحمد ابتدا طرح اجرایی شد سپس از انتها به ابتدا رفته به دنبال تحقیقات آن رفته اند در حالی که در دنیا ابتدا پژوهش و تحقیق می کنند و جنبه های مختلف را می سنجند اگر مزیت ها بر معایب چربید آن را انجام می دهند.
وی می گوید: در کشور ما پژوهش در زندگی روزمره ما هم نادیده گرفته می شود و در استان هم پژوهش محدود به دانشگاه ها و چاپ مقالات و نشر کتب شده است.
کیانی یادآوری می کند: آنچه در برخی استان های کشور از جمله کهگیلویه و بویراحمد اتفاق می افتد فقط جمع آوری دیتا و اطلاعات است و این در حالی است که در کشورهای پیشرفته از دیتا و اطلاعاتی که در قالب پژوهش جمع شده استفاده می کنند.
وی می گوید: فناوری برای پر کردن این خلاء وارد پژوهش شد. فناوری جامعه را نیازسنجی می کند و بر اساس نیاز به سمت تولید پول و ثروت می رود. فلسقه دانشگاه های نسل سوم هم همین است.
وی تاکید می کند: مثلت جامعه ، دانشگاه و صنعت با هم مرتبط هستند و سه نقطه مستقل از هم نیستند. دانشگاه از طریق جامعه نیاز سنجی می کند و روی نیازها تحقیق و پژوهش می کند و این نیازها را در قالب تولید و تکنولوژی به صنعت منتقل می کند و از این طریق نیاز جامعه را برطرف می کند.
آنچنان که گفته شد ارتباط پژوهش دانشگاهی با صنعت و جامعه آنچنان که باید برقرار نیست و این سوال مطرح می شود که کدام یک از اضلاع مثلث دانشگاه صنعت و جامعه در برقراری ارتباط ضعیف است؟
معاون پژوهشی دانشگاه یاسوج معتقد است: هنوز در استانها از جمله استان کهگیلویه و بویراحمد باور صد درصدی نسبت به دانشگاه و پژوهش ایجاد نشده است و فرهنگ استفاده از دانشگاه و موسسات پژوهشی برای حل مشکلات جا نیفتاده است.
منتظر ظهوری می گوید: وقتی صحبت از فرهنگسازی برای ارتباط دانشگاه، جامعه و صنعت می شود باید در ادارات هم فرهنگسازی شود و این قسمت نیز نیاز به پیگیری و تاکید مسئولان رده بالای استانی دارد تا موضوع جا بیفتد.
وی معتقد است: دستگاه ها و مدیران آنها باید به چنان باوری نسبت به دانشگاه برسند که هر مشکلی داشتند متناسب با نیاز خود به دانشگاه های متنوع استان مراجعه کنند و در این صورت دانشگاه هم وظیفه دارد که مشکلات آنها را حل کند.
منتظرظهوری با اشاره به اولویت های پژوهشی استان در سال جاری می گوید: در پیشنهاد اولیه ۹۰ اولویت به سازمان مدیریت و برنامه ریزی ابلاغ شد که در کمیته های تخصصی این اولویت ها به ۳۶ مورد رسید .پس از آن خود سازمان مدیریت بر اساس سیاست کلان آن را به ۱۲ مورد رساند و کارگروه آموزش آن را به ۶ مورد رساند.
دانشگاه پزشک جامعه است/ اعتبارات پژوهش پاسخگو نیست
وی با بیان اینکه ناآشنایی دستگاه های اجرایی با پژوهش مهمترین دلیل کاهش اولویت های استان کهگیلویه و بویراحمد است می افزاید: دستگاه ها وظایف ذاتی خود را به عنوان نیاز پژوهشی مطرح می کنند . کار اجرایی را با پژوهش اشتباه می گیرند و این نقطه ضعف است .
منتظر ظهوری یادآوری می کند: اعتبارات پژوهشی استان کهگیلویه و بویراحمد هم خیلی کم است چنانچه سال گذشته مجموع اعتبارات پژوهشی دستگاه ها یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان بودکه از این اعتبار ۶۰۰ میلیون تومان برای تکمیل طرح های پژوهشی سال قبل در نظر گرفته شد و ۶۰۰ میلیون تومان هم برای طرحهای جدید که این اعتبار پاسخگوی بیش از ۶ طرح هم نیست.
منتظر ظهوری تاکید می کند: دانشگاه مانند پزشک متخصص است. با این تفاوت که دانشگاه با داشتن دانشکده ،رشته و متخصصان مختلف دانشگاه ترکیبی از پزشکان متخصص دارد و دستگاه ها باید به این باور برسند که زمان مشکل ابتدا به دانشگاه مراجعه کنند و تاکید هم بر استفاده از ظرفیت دانشگاه های استان باشد.
وی یادآوری می کند: استان در زمینه باور به نقش پژوهش و دانشگاه در حل مسائل و مشکلات کمی عقب تر از کشور است و معدود مدیرانی که به دانشگاه اعتقاد دارند، هنوز دانشگاه های استان را باور ندارند.
جای فرهنگ پژوهش خالی است
معاون پژوهشی دانشگاه فرهنگیان کهگیلویه و بویراحمد با اشاره به ماموریت های این دانشگاه یادآوری می کند: دانشگاه فرهنگیان ماموریت محور است و هدف آن تربیت معلمانی خلاق در آموزش است که در مبانی انسانی و اسلامی الگوی جامعه باشند.
دباغ ادامه داد: دانشگاه فرهنگیان دستورات و اعتبارات پژوهش را به صورت متمرکز از سازمان مرکزی می گیرد که اعتبارات آن هم رقم قابل توجهی نیست و از محل اعتبارات استانی هم سازمان مدیریت اعتباری برای دانشگاه در نظر نگرفته است.
وی می گوید: در دانشگاه فرهنگیان در کنار بحث پژوهش تاکید روی روشهای تدریس است که معلم و دانش آموز با توجه به تغییرات و تحولات دنیای جدید به جلو حرکت کنند.
دباغ بر این باور است که بخشی از مشکلات حوزه پژوهش فرهنگی است و برای فرهنگسازی باید از دانش آموزان و معلمان شروع کرد.
وی بخشی از مشکلات عدم برقراری ارتباط دانشگاه و جامعه را متوجه دانشگاه می داند و در توضیح این موضوع می گوید: در دانشگاه فرهنگیان با تعداد زیادی از مهارت آموزان ماده ۲۸ و معلمانی که قصد ارتقای مدرک تحصیلی خود را دارند سرو کار داریم که در ۲ سال کرونا به صورت مستقیم سر کلاس درس حاضر نشده اند.
وی با استناد به پژوهشی در این زمینه می گوید: این دوره های مجازی برای معلمان یک آسیب جدی است زیرا نه در زمینه تحقیق و پژوهش و نه در زمینه مباحث تخصصی که باید یاد بگیرند ، قابل قبول نیستند.
مسئولان اجرایی با پژوهش بیگانه اند
معاون پژوهشی دانشگاه آزاد برای صحبت پیرامون موضوع اشاره ای به اولویت های پژوهشی استان در دستگاه های اجرایی می کند ومی گوید: اولویت های پژوهشی مصوب استان ۶ مورد است که در مقایسه با استانهایی که چندین صفحه اولویت پژوهشی دارند بسیار ناچیز است.
کیانی می گوید: اولویت هایی که دستگاه ها ،ارگانها و سازمانها به سازمان مدیریت اعلام کرده بودند طرح های تکراری ، غیر کاربردی و رفع تکلیفی بود که همین نشان می دهد مسئولان اجرایی اصلا نمی دانند پژوهش چیست ؟ و تا زمانی که نگاه پژوهشی ندارند وضعیت همین است.
چنانچه گفته شد بخشی از مشکلات به مدیریت ها در استان بر می گردد. اما این سوال مطرح است که در چنین شرایطی دانشگاه آیا باید مسیر انفعال در قبال صنعت و جامعه پیش بگیرد؟ و یا اینکه برای ساماندهی به این وضعیت دانشگاه در قبال صنعت چه کاری می تواند انجام بدهد؟
معاون پژوهشی دانشگاه یاسوج بر این باور است: برای ورود دانشگاه به رفع چالش ها و نیازها بر پایه پژوهش یک طرف قضیه است. اما باید تقاضا برای ورود دانشگاه دو طرفه باشد. زیرا پژوهش و ارایه راه حل نیاز به حمایت مالی دارد.
منتظرظهوری می گوید: با توجه به اینکه دانشگاه ها در زمینه تحصیلات تکمیلی فعال هستند مبلغ محدودی اعتبار مالی برای پژوهش پایان نامه و رساله ها در نظر گرفته می شود. که تا حدودی نیازهای پژوهشی را در بعضی از موضوعات رفع می کندو در سطح وسیع کافی نیست.
بازاریابان پژوهشی نیاز داریم
وی ادامه می دهد: به همین دلیل نیاز است دستگاه ها به صورت مداوم نیاز خود را به دانشگاه منعکس کنند تا در قالب پایان نامه و رساله ها به آن ورود کند.
به گفته معاون دانشگاه یاسوج از یک سو دانشجویان دوست دارند پایان نامه و تحقیقاتشان تقاضا محور و بر اساس نیاز باشد و از سوی دیگر در چنین شرایطی هزینه ها ، اعتبارات دستگاه ها و در مسیر درست استفاده می شود.
وی می افزاید: در شرایط فعلی دانشگاه می تواند پیش قدم شده و تخصص های اعضای هیات علمی را به ادارات منعکس کند.
منتظر ظهوری یادآوری می کند : برخی دستگاه های اجرایی نیازها و چالش هایی بزرگ دارند که تامین اعتبار آن در توان دانشگاه نیست و نیاز به اعتبار پژوهشی از سوی دستگاه است.
به باور وی دانشگاه می تواند بازاریاب پژوهشی داشته باشد و این بازاریابان مستمر به دستگاه ها و واحدهای صنعتی سر بزند و مشکلات آنها را احصا کرده و متقاضیان را با دانشگاه لینک کند.
وی با اشاره به بخشنامه استاندار سابق کهگیلویه وبویراحمد می گوید: بر اساس دستور جدی استاندار دستگاه ها ملزم به حل مشکلات خود از طریق دانشگاه های استان شدند و حتی تاکید هم شد اگر متخصصی برای مشکل مورد نظر پیدا نشد انتخاب متخصص باید از طریق دانشگاه های استان انجام بگیرد.
منتظر ظهوری با تاکید بر اینکه پیگیری های استانداران می تواند موثر واقع شود معتقد است که مدیران دستگاه های اجرایی دست کم باید با پژوهش نیز آشنا باشند.
مهارت آموزان مجازی باید دوباره آموزش ببینند
معاون پژوهشی دانشگاه فرهنگیان می گوید: نهادینه کردن پژوهش در میان مدیران نیاز به فرهنگسازی دارد و تغییر رویکرد وزارت آموزش و پرورش در قالب کتابهای درسی می تواند به لحاظ زیربنایی در آشنا نمودن دانش اموزان به عنوان مدیران فردای جامعه موثر باشد.
وی با اشاره به گنجاندن مطالبی مانند پژوهش کاربردی ، بورس، شرکتها، مالیات و مسائلی که با زندگی فرد سر و کار دارد در مقاطع مختلف تحصیلی می گوید: اینها اقدامات زیربنایی است که به مرور پژوهش از پایه وارد زندگی شخصی و جامعه می شود.
دباغ یادآوری می کند در حال حاضر بیش از هزار مهارت آموز در دانشگاه فرهنگیان در حال تحصیل هستند که نیاز به آموزشهای حضوری دارند زیرا هر کدام از این افراد قرار است در طول سی سال فعالیت، سالانه با دست کم با ۳۰ نفر در ارتباط باشند و نسلی را تربیت کنند.
مدیران باید ارزیابی علمی شوند
معاون پژوهشی دانشگاه آزاد نیز می گوید: باید دوره های تبیین اهمیت پژوهش و فناوری برای ادارات اجباری شود و این دوره های علمی زمینه گرفتن پایه و رتبه بندی کاری کارمندان باشد.
کیانی بر این باور است باید مدیران اجرایی حتما حداقل ۱۲۰ ساعت دوره پژوهشی را طی کره باشد و این موضوع باید به شاخصی برای انتخاب مدیران تبدیل شود ضمن آنکه دانشگاه ها می توانند متولی امر آموزش این دوره ها باشند.
وی یادآوری می کند: شورای پژوهشی استان کهگیلویه و بویراحمد هم باید از انفعال خارج شود و جلسات منظم برگزار کند و ضمن آنکه ارتباط بخشهای پژوهشی دانشگاه ها با هم نیز برقرار شود.
کیانی معتقد است : باید انتخاب مدیران با مشاوره دانشگاه ها انجام شود و یا دست کم ارزیابی علمی و پژوهشی به عنوان یکی از شاخص های انتخاب مدیران به دانشگاه واگذار شود.
وی می گوید: مدیران باید به صورت دوره ای و منظم گزارش عملکرد پژوهش و فناوری ارایه دهند و در چنین شرایطی هم مدیر و هم معاونان و کارمندان درگیرامر پژوهش می شوند.
سوال پایانی هم این است که با تمامی این اوصاف چشم انداز پژوهش را در استان چگونه است؟
معاون پژوهشی دانشگاه یاسوج می گوید: همه چیز دست یافتنی است و با شناختی که از این استان دارم اگر جهت دهی به خوبی انجام بگیرد استان موفق می شود زیرا سابقه نشان داده این استان در هر خطی که بیفتد به خوبی جلو می رود.
منتظر ظهوری ادامه می دهد: این استان الان در بسیاری از زمینه ها از شهرهای بزرگ جلوتر است زیرا استعداد آن را دارند و کافیست به این ظرفیت ها به درستی جهت دهی شود.
وی تاکید می کند: ارتباط دانشگاه جامعه و صنعت اگر باز شد خیلی زود به نتیجه می رسد و راهی که برای سایر استانها چند دهه طول کشید در این استان ۱۰ ساله طی خواهد شد.
دباغ معاون پژوهشی دانشگاه فرهنگیان هم بر این باور است اگر ظرفیت های استان به خوبی جهت دهی شود آینده پژوهش در استان می تواند روشن باشد.
کیانی معاون پژوهشی دانشگاه آزاد هم می گوید: پژوهش و فناوری باید جدی گرفته شود زیرا تنها راه محرومیت زدایی از استان کهگیلویه و بویراحمد پژوهش و فناوری است.
بیستم تا بیست و ششم آذر ماه به نام هفته پژوهش و فناوری نامگذاری شده که با شعار "پژوهش و فناوری؛ پشتیبان تولید" در حال برگزاری است.
