خبرگزاری مهر – گروه استان‌ها: بافت تاریخی یزد مراحل مختلف ثبت ملی و جهانی را پشت سر گذاشت و امروز به عنوان ارزشمندترین داشته استان، مبنای بسیاری از تصمیمات مسئولان است اما ساکنان آن مطالباتی دارند که مسئولانی که در این بافت سکونت ندارند، آن رادرک نمی کنند؛ مهم ترین مطالبه آنها امنیت است.
قبل از اتفاق مهمی که برای بافت تاریخی یزد رقم بخورد، این بخش از شهر کم ارزش ترین و کم برخوردارترین قسمت شهر بود و مطالبه یزدی ها برای سکونت در آن بسیار کم بود. البته بخشی از نبود استقبال مربوط به مشکلات ناشی از تامین نشدن نیازهای شهری به ویژه مشکلات دسترسی بود.
به این ترتیب بافت تاریخی از ساکنان اصیل خالی شد، خانه های قدیمی با دیوارهای کاهگلی و حیات های مرکزی، ساباط ها و دالان های زیبا و طاق هایی که مملو از تزیینات چشم نواز بودند، خالی شد.
خانه های خالی شده رو به تخریب رفت و اتباع بیگانه با توجه به ارزان بودن قیمت خانه در بافت، به این بخش شهر روانه شدند و به صورت گروهی در خانه هایی که حتی استحکام کافی را نداشتند، ساکن شدند. مالکانی که در بافت تاریخی زندگی نمی کردند، دغدغه ای نسبت به این بافت نداشتند اما ساکنانی که هنوز به زندگی در این بافت، علاقه داشتند و حاضر نبودند آن را ترک کنند، با مشکلات بسیاری مواجه شدند
مالکانی که در بافت تاریخی زندگی نمی کردند، دغدغه ای نسبت به این بافت نداشتند اما ساکنانی که هنوز به زندگی در این بافت، علاقه داشتند و حاضر نبودند آن را ترک کنند، با مشکلات بسیاری مواجه شدند.
از سویی خانه‌های خالی زباله‌دان و محل بروز مشکلات اجتماعی از جمله مصرف مواد مخدر و حضور معتادان شد و از سوی دیگر حضور اتباع بیگانه در جایی که مرکز شکل گیری شهر یزد بوده و اصالت و فرهنگ ما را نشان می دهد، آنها را آزار می داد.
خانه‌های خالی کم کم مخروبه شده و حتی فرو ریختند و حتی برخی از آنها به دلیل ترس از آوار در زمان بارش ها، به عمد تخریب شدند و بخشی نیز با بدترین شرایط به اتباع بیگانه اجاره داده شدند.
انتظاری که از ثبت ملی بافت تاریخی یزد در سال ۱۳۸۴ مطرح بود، چندان محقق نشد اما مسئولان وقت تلاش کردند که این بافت را در جهان مطرح کنند از این رو پرونده ثبت جهانی بافت تاریخی یزد، تکمیل و به یونسکو ارسال شد و نتیجه آن ۱۸ تیرماه یادآور زمانی است که تلاش ها برای ثبت جهانی بافت تاریخی یزد به ثمر نشست و بافت تاریخی یزد، جهانی شد.
پیگیری این پرونده از ۱۳۸۹ در دستور کار قرار گرفت و پیگیری‌های جدی برای ثبت جهانی آن از سال ۱۳۹۴ با ارسال پرونده به یونسکو شکل رسمی به خود گرفت.
در این سال، محدوده بافت تاریخی شهر یزد برای ثبت جهانی به یونسکو ارسال شد تا به عنوان نخستین بافت تاریخی زنده یک شهر از سوی جمهوری اسلامی ایران به دنیا معرفی شود.
در نهایت در سال ۱۳۹۶ به عنوان نخستین شهر تاریخی ایران و بیست‌ودومین اثر تاریخی کشور در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
بافت تاریخی یزد هنوز آثار جهانی شدن را لمس نکرده است
چهار سال از ثبت جهانی بافت تاریخی یزد می گذرد، بافتی که هم به واسطه معماری خارق العاده و هم فرهنگ و آداب و سنن ساکنان آن به ثبت جهانی رسید اما ساکنان هنوز آثار این جهانی شدن را لمس نکرده اند. مهم ترین این خواسته ها امنیت است.
رونمای بافت تاریخی یزد با مرمت بناها و تبدیل مخروبه ها به پارکینگ های عمومی، بهبود روند جمع آوری زباله و نخاله ها بهبود یافت، پارک های درون محله ای کم و بیش ساخته شدند. سنگ فرش کوچه ها انجام شد اما آنچه بیش از اینها اهمیت داشت، زیر پوست بافت تاریخی بود.
ساکنان اگرچه از این اتفاقات خوشحالند اما خواسته های آنها چیزی فراتر است، مردم امنیت می خواهند، آرامش می خواهند، اصالت می خواهند و از ترس هایی که برای عبور از کوچه پس کوچه های بافت تاریخی دارند، هراسان هستند.
اجاره خانه‌های بافت تاریخی به اتباع خارجی تضاد فرهنگی و مشکلات امنیتی در بافت ایجاد کرد
امنیت خانه‌هایشان خوب نیست، سرقت در بافت تاریخی همچنان وجود دارد. پیوستگی خانه ها این امر را برای سارقان تسهیل کرده است.
اجاره دادن خانه ها به افراد غیربومی و اتباع بیگانه، تضاد فرهنگی ایجاد کرده که ساکنان آن را نیز سرقت فرهنگی و از بین رفتن هویت بافت تاریخی قلمداد می کند.
اصلی‌ترین مطالبه ساکنان بافت تاریخی، مطالبه گردشگرانی یزدی و غیریزدی و حتی گردشگران خارجی است که برای بازدید به این بافت می روند. آنها با دلهره بسیار در کوچه های کاهگلی و باریک بافت قدم می زنند در حالی که هر لحظه هراس دارند که موتورسواران برای آنها مزاحمت ایجاد کنند. تاریکی عامل اصلی ناامنی است و بسیاری از کوچه‌های بافت تاریخی، کم نور و حتی تاریک هستند و همین موضوع احساس ناامنی را مضاعف کرده است. نورپردازی بافت تاریخی از اهمیت و البته حساسیت بالایی برخوردار است اما می‌توان با شاخص‌های جهانی برابر چارچوبی که یونسکو معرفی کرده است، برای روشن سازی معابر بافت تاریخی اقدام کرد
تاریکی عامل اصلی ناامنی است و بسیاری از کوچه های بافت تاریخی، کم نور و حتی تاریک هستند و همین موضوع احساس ناامنی را مضاعف کرده است. نورپردازی بافت تاریخی از اهمیت و البته حساسیت بالایی برخوردار است اما می توان با شاخص های جهانی برابر چارچوبی که یونسکو معرفی کرده است، برای روشن سازی معابر بافت تاریخی اقدام کرد تا امنیت ارتقا یابد.
کاهش جمعیت غیربومی بافت تاریخی، یکی دیگر از عواملی است که نگرانی یزدی های اصیل ساکن بافت تاریخی را کاهش خواهد داد. آنها عقیده دارند این وضعیت باعث می شود که مالکان از وضعیت املاک خود بی خبر بمانند و این خانه ها به محلی برای تجمع افراد معتاد تبدیل شده و اهالی محله را در معرض تهدید قرار دهد.
مخروبه‌ها از ظاهر زیبا شده اند اما در پس این دیوارها، همچنان مخروبه هایی است که اتفاقات ناگواری در آن رخ می دهد و حتی تهدیدی جدی برای سلامت جان ساکنان بافت تاریخی است، چرا که به دلیل نبود شبکه فاضلاب مناسب، هر آن امکان ریزش دیوارها و وارد شدن خسارت مالی و جانی به ساکنان بافت تاریخی وجود دارد.
مسئولان استان برای رفع برخی از این دغدغه ها نسبت به ایجاد ایستگاه پلیس اقدام کردند اما این کار به نظر ساکنان، کارایی زیادی ندارد. اقدامات زیرساختی از جمله رسیدگی به مخروبه ها، جلوگیری از رها شدن خانه ها، روشن سازی معابر و کاهش حضور افراد غیربومی در بافت تاریخی، راهکاری است که به نظر شهروندان، امنیت را نه تنها برای آنها بلکه برای گردشگران هم افزایش خواهد داد.
خواسته مردم تامین نشود؛ انگیزه‌ای برای حفاظت از بافت باقی نخواهد ماند
بافت تاریخی مهم‌ترین سرمایه ارزشمند یزدو تنها جاذبه ای است که فرصت توسعه صنعت گردشگری را فراهم می کند و حال که ساکنان اصیل محله نسبت به این بافت، دغدغه دارند باید با همکاری مسئولان، اقداماتی برای سامان یافتن بافت انجام شود چرا که در غیر این صورت، ممکن است این بافت صفت جهانی شدن خود را به دلیل رعایت نشدن الزامات یونسکو از دست بدهد چرا که بافت تاریخی فقط معماری نیست بلکه هویت و فرهنگ مردم نیز در این میان بسیار ارزشمند بوده است و اگر خواسته های مردم عملی نشود، انگیزه و همراهی آنها برای حفاظت از بافت، کاهش یافته و حتی سازه‌های قدیمی نیز در معرض تهدید قرار می گیرند. ساکنان بافت تاریخی را جدی بگیریم و به خواسته هایشان بها دهیم.
