مجتبی بهاروند در گفت‌وگو با ایسنا در خصوص نقش حمل‌ونقل در توسعه اقتصادی خراسان رضوی اظهار کرد: حمل و نقل نقش بسیار مهمی در توسعه اقتصادی کشورها دارد. کشوری که حمل‌ونقل قوی و مناسب داشته باشد به سمت توسعه حرکت خواهد کرد. بدون حمل و نقل مناسب هرچقدر هم که تولیدات باکیفیت در کشور وجود داشته باشد نمی‌توان در بازار مصرف داخلی و خارجی ورود پیدا کرد و اینگونه تولید خود به خود از بین خواهد رفت. حمل‌ونقل در مقیاس بزرگ از طریق ریل و جاده و ... و در مقیاس جزئی شامل حمل‌ونقل درون شهری است.
ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی در مسیر شاهراه‌های ترانزیتی جهان قرار گرفته است
وی افزود: در ایران نیز حمل‌ونقل نقش ممتازی دارد. خوشبختانه کشور ما از موقعیت‌های خوبی در زمینه حمل‌ونقل هوایی، ریلی، دریایی و زمینی برخوردار است. اما استفاده مناسب از این موقعیت‌ها به مساله ترانزیت برمی‌گردد. کشور ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی در مسیر شاهراه‌های ترانزیتی جهان قرار گرفته است. ایران از جنوب به دریای عمان و خلیج فارس، از شمال به دریای خزر و از غرب و شرق به جاده ابریشم راه دارد و از این طریق قاره آسیا را به اروپا متصل می‌کند.
این فعال اقتصادی حوزه حمل ونقل و ترانزیت با اشاره به موقعیت ایران در منطقه عنوان کرد: برای استفاده از این موقعیت با چهار چالش جدی روبه‌رو هستیم. برخورداری از ناوگان حمل‌و نقلی مناسب، وجود نیروهای آموزش دیده و متخصص، قوانین و مقررات موثر و طرز تفکر و دیدگاه مقامات دولتی به ترانزیت و حمل‌ونقل بین‌المللی از جمله این موارد است.
میانگین عمر مفید کامیون در ایران ۴ برابر میانگین دنیا است
بهاروند درباره وضعیت ناوگان حمل‌ونقل در ایران تصریح کرد: ایران در حوزه ناوگان مناسب حمل‌ونقل از موقعیت خوبی برخوردار نبوده و میانگین عمر مفید کامیون در کشورمان حدود ۲۰ سال یعنی چهار برابر میانگین جهانی است. و این در حالی است که میانگین عمر مفید کامیون‌ها در خارج از کشور ۵ سال بوده و بعد از این مدت از رده خارج می‌شوند. این موضوع از عوامل اصلی عدم رقابت با سایر کشورها در بحث ترانزیت است. همچنین کشورهای همسایه ایران از ترکیه گرفته تا پاکستان، عمان و امارات به دنبال ارتقاء نقش و جایگاه خود درحوزه حمل‌ونقل هستند و در این زمینه تا حدودی نیز موفق بوده‌اند.
ناوگان فرسوده در ایران حدود ۳ برابر میانگین جهانی سوخت مصرف می‌کند
وی ادامه داد: از مشکلات دیگری که در ناوگان حمل‌ونقل ایران با آن روبه‌رو هستیم بحث دادن یارانه به منظور تامین سوخت است که زمینه‌های قاچاق را فراهم کرده است. از طرفی ناوگان فرسوده ما حدود سه برابر میانگین جهانی سوخت مصرف می‌کند.
این فعال اقتصادی حوزه حمل ونقل و ترانزیت درباره وجود نیروی متخصص و آموزش دیده تصریح کرد: کشور ایران در این زمینه نقش ممتاز و جایگاه قابل توجهی دارد زیرا از نیروهای آموزش دیده و متخصص برخوردار بوده و این یکی از مزیت‌های کشور ما در منطقه به شمار می‌آید.
وجود قوانین قدیمی و مخل مانع بزرگی برای ترانزیت کشور
بهاروند با اشاره به اینکه قوانین و مقررات در ایران قدمت زیادی دارد، خاطرنشان کرد: این قوانین نه تنها کمکی به نقش و جایگاه حمل‌ونقل و بحث ترانزیت و لجستیک ایران نمی‌کند بلکه گاهی مخل فعالیت‌ها در این حوزه نیز هست. وجود این قوانین مانع بزرگی برای ترانزیت کشور است. در حال حاضر تدوین این قوانین که به اقتصاد یارانه‌ای برمی‌گردد و همچنین سختگیری در تعرفه‌های سنگین ترانزیت عامل گسترش قاچاق در کشور است. از طرف دیگر نزدیک به ۲۰ ارگان و نهاد بر حوزه حمل‌ونقل نظارت دارند اما هیچ یک از آن‌ها با یکدیگر هماهنگ نبوده و فرماندهی واحدی ندارند. در حالیکه درتمام دنیا وزارتی به نام وزارت حمل‌ونقل وجود دارد.
موقعیت ترانزیتی ایران از طریق ترکیه و مرز بازرگان در حال از دست رفتن است
وی درباره تاثیر دیدگاه مسئولان مربوطه در حوزه ترانزیت افزود: در حالیکه می‌توانیم موقعیت هاب لجستیکی منطقه شویم اما متاسفانه کمکی از سوی مسئولان مربوطه برای شکل‌گیری ترانزیت در کشور صورت نمی‌گیرد. هم اکنون نیز موقعیت ترانزیتی ایران از طریق ترکیه و مرز بازرگان در حال از دست رفتن است و متاسفانه واکنشی از سوی مسئولان دولتی در این باره وجود ندارد.
رتبه دوم خراسان رضوی به لحاظ شرکت‌های حمل‌ونقلی و ترانزیتی در کشور
رئیس اسبق کمیسیون حمل ونقل، لجستیک وگمرک اتاق بازرگانی ایران گفت: خراسان رضوی به لحاظ شرکت‌های حمل‌ونقلی و ترانزیتی رتبه دوم را در سطح کشور به خود اختصاص داده است. همچنین در حوزه تجارت با پاکستان، افغانستان و آسیای‌میانه شرکت‌های خراسانی رتبه اول را دارند. حدود ۸۰ درصد حمل‌ونقل در مرزهای خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان به عهده شرکت‌های خراسانی است.
ایجاد سالانه ۱۰ میلیارد دلار درآمد از طریق ترانزیت در کشور در صورت برطرف شدن موانع
بهاروند عنوان کرد: بسیاری از کارشناسان معتقدند در صورت برطرف شدن موانع در ایران می‌توان سالانه تا ۱۰ میلیارد دلار درآمد از طریق ترانزیت ایجاد کرد و این درآمد می‌تواند جایگزین خوبی برای صادرات نفت باشد.
وی درباره رتبه استان در منطقه بیان کرد: در دوران قبل و بعد از انقلاب اسلامی به لحاظ حمل‌ونقل رتبه اول را در منطقه داشتیم. هم اکنون جایگاه و نقش خوبی را در منطقه نداریم و ترکیه و امارات این مقام را از ما گرفته و عمان و پاکستان نیز در حال سبقت گرفتن از ایران هستند.
این فعال اقتصادی حوزه حمل ونقل وترانزیت تاکید کرد: مورد دیگری که برای تجار خارجی در حوزه حمل‌ونقل اهمیت دارد، سرعت و مسیر حمل‌ونقل است. البته مزیت دیگر موقعیت طبیعی ایران، عبور کشتی‌های کشورهای آسیای شرقی از خلیج فارس به مقصد افغانستان و آسیای میانه است. دیگر اینکه با توجه به تحولات افغانستان و دولتی که طالبان به‌وجود آورده است نگرانی درباره نبود امنیت از بین رفته و مسیر ترانزیتی بندر کراچی به مرز میلک که در گذشته به دلیل امنیت ایران برقرار بود از دست خواهد رفت.
بین ۸ تا ۱۰ درصد تولید ناخالص ملی در کشور مربوط به بخش حمل‌ونقل است
بهاروند درباره وابستگی اقتصاد استان به حمل‌ونقل تصریح کرد: بین ۸ تا ۱۰ درصد تولید ناخالص ملی در کشور مربوط به بخش حمل‌ونقل است که البته این عدد در خراسان رضوی به دلیل موقعیت ترانزیتی و مرزهای متعددی که دارد بیشتر است. همچنین بیش از ۱۰ درصد از تولید ناخالص خراسان رضوی با حوزه حمل‌ونقل گره خورده است.
وی با اشاره به چالش‌های حمل‌ونقل در استان افزود: امروزه بسیاری از کشورها مثل ترکیه که زمانی در حوزه حمل‌ونقل به گردپای ایران نمی‌رسید، جایگاهی را به دست آوردند که در منطقه و حتی اروپا نیز حرف اول را می‌زند. البته بخش عمده آن به این دلیل است که بخش خصوصی را به طور کامل در سیاست‌گذاری‌های خود دخیل کرده‌اند. حتی وزاری حمل‌ونقل آن‌ها نیز با نظر رئیس سندیکای حمل و نقل انتخاب می‌شوند.
در سطح کشور ۵۰۰ هزار کامیون و کامیونت فرسوده وجود دارد
این فعال اقتصادی حوزه حمل ونقل و ترانزیت عنوان کرد: هم اکنون در شرایطی قرار داریم که حتی اگر تحریم‌ها اثر گذار نباشند ظرفیت کارخانه‌های مونتاژ کامیون تنها ۱۲ هزار دستگاه است. در حالیکه در سطح کشور ۵۰۰ هزار کامیون و کامیونت فرسوده وجود دارد که در حال فعالیت هستند. ورود کامیون به کشور موجب افزایش درآمدزایی و اشتغال خواهد شد.
بهاروند ادامه داد: هم اکنون در شهر مشهد حدود ۲۰۰ شرکت حمل‌ونقل بین‌المللی وجود دارد که اگر به طور میانگین ۱۰ نفر در این شرکت‌ها مشغول به فعالیت باشند منجر به اشتغال عظیمی خواهد شد.
وجود زیرساخت‌های مناسب در کشور
وی درباره تاثیر کیفیت جاده‌ها و استاندارد بودن آن‌ها در حوزه حمل و نقل خاطر نشان کرد: ایران در زمینه زیرساخت‌های حمل‌ونقلی و مخصوصا جاده‌ای نسبت به برخی از کشورهای منطقه مثل ترکیه، امارات و عربستان جایگاهی پایین‌تر و نسبت به کشورهایی مثل افغانستان، پاکستان، عراق و آسیای‌میانه در موقعیت بهتری قرار دارد و رتبه دوم را به خود اختصاص داده است. خوشبختانه از لحاظ زیرساخت وضعیت مناسبی را در کشور داریم. اگر چه متاسفانه بندر استراتژیک چابهار که می‌توانست موقعیت خاصی را داشته باشد به لحاظ زیرساخت در وضعیت خوبی قرار ندارد.
رئیس اسبق کمیسیون حمل ونقل، لجستیک وگمرک اتاق بازرگانی ایران گفت: در کشوری که از زیرساخت‌های خوبی برخورداراست، کامیون‌ها راحت‌تر و سریع‌تر تردد کرده، سوخت کمتری مصرف می‌شود و استهلاک کمتری نیز دارند. همچنین راننده‌های سایر کشورها نیز از این مسیرها استفاده خواهند کرد.
بهاروند درباره هزینه‌های حمل‌ونقل بیان کرد: هزینه های حمل و نقل به چهار بخش تقسیم می‌شود که مهمترین آن‌ها هزینه خرید ناوگان است. زیرا قیمت ناوگان در ایران چهار برابر قیمت جهانی است. یعنی اگر ناوگان در ایران ۲۰۰ هزار دلار قیمت دارد اما بین کشورهای منطقه به قیمت ۵۰ هزار دلار است. البته باوجود هزینه‌های بالای این زمینه در بحث سوخت هزینه کمتری داریم.
وی با اشاره به وابستگی صنایع داخلی و خارجی به نوسازی ناوگان‌ها ادامه داد: صنایع داخلی ایران به دلیل تحریم‌ها و وابستگی حدود ۸۰ درصدی در زمینه تامین قطعات، امروزه وضعیت مناسبی ندارد. اگر با این روند پیش رویم در آینده ناوگان فرسوده کشور از ۵۰۰ هزار خودرو به حدود ۸۰۰ هزار ناوگان فرسوده خواهد رسید و مسلما این موارد موجب افزایش مصرف سوخت و افزایش تصادفات جاده ای خواهد شد.
این فعال اقتصادی حوزه حمل ونقل و ترانزیت درباره راهکارها در این زمینه عنوان کرد: پیش از این در شورای ترابری مصوبه‌ای در اتاق بازرگانی ایران مطرح شد که بر طبق این طرح باید به شرکت‌های حمل‌ونقل اجازه داده شود تا بنابر قیمت جهانی واردات کامیون را انجام دهند. با این کار سوخت آن‌ها سه چهارم کاهش یافته و منجر به درآمدزآیی و اشتغال خواهد شد. همچنین باید برای آن‌ها تسهیلاتی در نظر گرفته شود. اگر این طرح تنها دوسال اجرا شود و تعرفه‌ها کاهش یابد بخش زیادی از ناوگان حمل و نقل ما نوسازی خواهد شد و ناوگان فرسوده از رده خارج می‌شود.
سودآوری حاصل از ترانزیت همانند ورود توریست به کشور است
بهاروند تاکید کرد: سود حاصل از ترانزیت خالص بوده و همانند ورود توریست به کشور دارای سود است. به عنوان مثال کانتینری که از بندرعباس تخلیه شود و از اینجا به آسیای‌میانه رود حداقل ۱۵۰۰ دلار درآمد به همراه دارد. هم اکنون در کشورهایی مثل سنگاپور ۷ میلیون و دبی ۲ میلیون کانتینر وجود دارد اما در ایران حتی ۱۰۰ کانتینر هم نداریم.
سالانه حدود ۱۴۰ هزار ترانزیت در کشور صورت می‌گیرد
وی افزود: امروز و در بهترین شرایط سالانه حدود ۱۴۰ هزار ترانزیت در کشور صورت می‌گیرد که هر کانتینر به طور میانگین ۱۰۰۰ دلار درآمد دارد. حال اگر تعداد کانتیرهای ما به یک میلیون برسد تاثیر بسزایی بر اقتصاد کشور خواهد داشت.
رئیس اسبق کمیسیون حمل ونقل، لجستیک وگمرک اتاق بازرگانی ایران ضمن مقایسه حمل‌ونقل ایران با سایر کشورها گفت: طبق تجربه بنده متاسفانه در زمینه حمل‌ونقل روز به‌روز به عقب حرکت کرده و به همین دلیل از سایر کشورها جا مانده‌ایم. طرز تفکر در این حوزه همچنان تغییری نکرده و آینده روشنی را پیش‌بینی نمی‌کنم.
گفتنی است ۲۶ آذر، روز ملی حمل‌و نقل ایران است. تعیین این روز به این مناسبت در سال ۱۳۷۶ به پیشنهاد وزارت راه و ترابری و برای آگاه‌سازی جامعه با نقش و جایگاه بخش حمل ونقل در اقتصاد ایران، از سوی شورای فرهنگ عمومی کشور صورت گرفت.
انتهای پیام
