تشکیل شرکت های تعاونی، پدیده جدیدی در دنیا به خصوص کشورهای صنعتی و توسعه یافته نیست و از دهه های قبل این کشورها با شناسایی محاسن فراوان انجام مشارکتی فعالیت‌ها، به ایجاد شرکت های تعاونی روی آوردند.
گفته می شود اولین شرکت تعاونی رسمی دنیا در سال ۱۷۶۹ در انگلستان توسط تعدادی پارچه باف راه اندازی شد و اگر چه این مجموعه به دلیل اعتماد نداشتن شرکا به یکدیگر در زمانی کوتاه از بین رفت اما پایه‌ای که در آن جمع کوچک بنا نهاده شد، چند صد سال بعد به یکی از محورهای اصلی فعالیت های اقتصادی دنیا تبدیل گردید.
گزارش‌های جهانی نشان می دهد که ۱۰ درصد شاغلان جهان در تعاونی‌ها مشغول به کار هستند و منبع اصلی درآمد آن ها از کسب و کارهای تعاونی است.
بر پایه این گزارش ها، در سال ۲۰۱۷ حدود ۲ میلیون و ۹۳۷ هزار و ۳۲۳ شرکت تعاونی در جهان فعالیت داشتند و بیش از ۲۷۹ میلیون نفر معادل ۱۰ درصد شاغلین جهان در این تعاونی‌ها مشغول به‌کار بودند.
همچنین بررسی ۳۰۰ تعاونی برتر بر اساس گردش مالی در سال ۲۰۱۸ نشان می دهد که بخش‌های کشاورزی با ۱۰۴ بنگاه اقتصادی و بیمه با ۱۰۱ بنگاه اقتصادی به عنوان بزرگترین بخش اقتصادی در رتبه های اول و دوم قرار دارند.
باوجود ظرفیت فراوان تشکیل شرکت های تعاونی و یادآوری این نکته که کشورهای پیشرفته با اتکا به تعاونی ها در حال درآمدزایی و اشتغال آفرینی هستند، سهم استان گلستان از این گونه فعالیت های مشارکتی کمتر از حدانتظار بوده و سهم تعاونی از تولید و اشتغال ناچیز است.
در گلستان ۱۰ هزار و ۵۸۴ شرکت تعاونی در ۱۵ رشته با عضویت ۵۴ هزار و ۹۸۴ نفر ثبت شده و این شرکت ها با ۹۰۴ هزار و ۹۴۰ میلیارد ریال سرمایه فعالیت تعاونی خود را آغاز کردند که به کارگیری صحیح این سرمایه در مسیر اشتغال و تولید می تواند برای افزون بر ۲ میلیون و ۸۵۵ هزار نفر شغل ایجاد کند.
شرکت تعاونی‌های گلستان اغلب در رشته های تامین نیاز صنفی، صنعتی، تولیدی توزیعی، تامین نیاز تولید کنندگان، خدمات، تامین نیاز مصرف کنندگان، حمل و نقل، سهام عدالت، عمرانی، فرش دستباف، مسکن، معدنی، چند منظوره و کشاورزی مشغول فعالیت هستند.
براساس نظر کارشناسان اقتصادی، گلستان ظرفیت بکری در بخش های کشاورزی، خدمات و صنعت دارد که توسعه بخش های تعاونی به رونق تولید و اقتصاد استان و در نهایت ایجاد فرصت های شغلی جدید منجر خواهد شد که پیش شرط آن توجه به این رفع مسائل و مشکلات پیش‌روی تعاونی ها است.
تقویت دموکراسی تصمیم گیری، آموزش اعضا، هدایت نقدینگی به این بخش، به روز کردن قوانین حوزه تعاون، همراه بودن دستگاه ها و تقویت مدیریت بخش تعاون و خارج کردن تعاونی ها از حاشیه نشینی در اقتصاد برای رونق بخشی به حیات شرکت های تعاونی در گلستان ضروری است.
لزوم توجه به تعاون
مدیرعامل اتحادیه تعاونی مرتعداری گلستان بر لزوم توجه بیشتر به تعاونی ها در استان تاکید کرد و گفت: مطابق قانون باید ۲۵ درصد از اقتصاد در اختیار بخش تعاونی باشد اما اکنون و در پایان برنامه ششم توسعه، این رقم کمتر از پنج درصد است .
عبدالوحید هلاکو در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی بیان کرد: بخش تعاون برای گسترش فعالیت و اثربخشی بیشتر در اقتصاد به حمایت ویژه دولت احتیاج دارد و در شرایط فعلی ظرفیت های اندک ایجاد شده این بخش در نتیجه نبود برنامه مشخص و هدفمند در حال هدر رفتن است.
قابلیت توسعه تعاون در گلستان
مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی گلستان گفت: این استان شمالی ظرفیت زیادی برای سرمایه گذاری در بخش تعاون دارد که اگر موانع موجود در مسیر فعالیت این تعاونی ها برداشته شود، افزایش ارزش افزوده برای فعالان این بخش و ایجاد فرصت های شغلی فراوان مورد انتظار است.
سعید مازندرانی افزود: برای استفاده از ظرفیت شرکت های تعاونی در توسعه گلستان، شناسایی آسیب ها، امکان‌سنجی بخش های مورد تقاضا، ارائه مشاوره و راهکار به اعضای شرکتهای تعاونی، تدوین شیوه نامه های جدید و ارائه تسهیلات مورد نیاز در دست اقدام است.
حمایت از تعاون به عنوان اقتصاد مقاومتی
مدیر تعاون اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی گلستان نیز حمایت از شرکت های تعاونی را بخش مهمی از اقتصاد مقاومتی با هدف رونق تولید و افزایش درآمد خانوارها دانست و گفت: اجرای این طرح تحت عنوان تعاونی فراگیر با شناسایی ظرفیت ها و حمایت از اقتصاد خانواده های سه دهک پایین جامعه طی تفاهمنامه با بسیج سازندگی استان در دست پیگیری است.
محبوبه فدایی اظهار داشت: تعاونی فراگیر با حداقل ۵۰ عضو فعالیت خود را آغاز می کند و از محل صندوق بسیجیان به هر شرکت تعاونی ۱۰۰ تا ۱۲۰ میلیون ریال تسهیلات پرداخت خواهد شد.
به گفته وی به تازگی شرکت تعاونی فراگیر در روستای "لمسک" گرگان در زمینه روغن کشی فعالیت خود را آغاز کرده و در قالب اقتصاد مقاومتی مورد حمایت قرار می گیرد.
تعاونی راه ایجاد اشتغال
مدیر تعاون اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی گلستان گفت که بخش تعاونی با جمع کردن سرمایه های خرد و اجرای یک طرح تولیدی و اقتصادی ثمربخش، نقش مهمی در ایجاد فرصت شغلی دارد که از کنار آن نباید به سادگی عبور کرد.
فدایی افزود: اگر چه در گلستان زیرساخت های فعالیت بخش تعاون به خوبی فراهم است اما برای تقویت این زیرساخت ها باید نسبت به آسیب شناسی و امکان سنجی دقیق و مستمر اقدام کرد.
وی با بیان این که بیشترین شرکت تعاونی ثبت شده و فعال در گلستان مربوط به بخش کشاورزی است گفت: برای استفاده بیشتر و بهتر از این ظرفیت باید مسائل و مشکلات پیش روی فعالیت آن ها را با همکاری دستگاه های مرتبط برطرف کرد.
رشد اقتصادی با تقویت شرکت های تعاونی
مشاور و قائم مقام مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی گلستان نیز گفت که در فرایند رشد اقتصادی و تقویب هویت ملی از توسعه شرکت های تعاونی برای افزایش یا ارتقای روح همکاری و تحقق اهداف مشترک در جامعه استفاده می شود.
محمد رهبری نقش شرکت های تعاونی را در اقتصاد مقاومتی به جهت مردمی بودن اقتصاد درون زا و برون زا و عدالت محور بودن، مهم دانست و افزود: علاوه بر آن در گام دوم بیانیه انقلاب، یکی از نقش های توسعه، افزایش تاب آوری اقتصادی است و این سرمایه اجتماعی از مسیر تعاون به دست می آید و سبب آسان سازی و افزایش کیفیت مدیریت اجرایی و سیاسی کشور می شود.
وی گفت: در حال حاضر مشکلاتی مانند سرمایه کم و فقدان فرهنگ سرمایه گذاری در فعالیت های اقتصادی وجود دارد که شرکت های تعاونی می توانند مقداری از این مشکلات را ساماندهی کند.
استاد کارآفرینی و اشتغال در دانشگاه های گلستان با بیان این که آموزش اعضای شرکت های تعاونی، امکان فعالیت اقتصادی سالم را فراهم می کند افزود: اطلاع از فعالیت های بومی و محلی و موثر بودن کیفیت تبادل اطلاعات در بخش تعاون می تواند به افزایش بهره‌وری منجر شود.
حاشیه نشین شدن تعاونی ها
استاد کارآفرینی و اشتغال در دانشگاه های گلستان اجرای نادرست قانون برای توسعه جامعه در حوزه های مختلف را یکی از دلایل کم توجهی به ظرفیت تعاون دانست و افزود: این کم توجهی موجب حاشیه نشینی شرکت های تعاونی در اقتصاد کشور شده است.
وی بر اصلاح قوانین حوزه تعاون تاکید کرد و گفت: اگر می خواهیم از این ظرفیت برای افزایش بهره وری در حوزه‌های مختلف استفاده کنیم باید قوانین را با توجه به نیازها و ظرفیت جامعه به‌روز کنیم.
این استاد اشتغال دانشگاه های گلستان گفت: حوزه دموکراسی در تصمیم گیری برای ایفای نقش موثر شرکت های تعاونی در کشور قوی نیست و شرکت های تعاونی فقط در تلاش برای جمع کردن عضو هستند اما در هدایت نقدینگی موفق عمل نکردند.
رهبری پیشنهاد کرد که به نقش موثر تعاون در زنجیره تولید و بهره گیری از ظرفیت نخبگان و خبرگان در حوزه تصمیم گیری فعالیت شرکت های تعاونی گلستان توجه بیشتری شود.
وی ادامه داد: همچنین لازم است که در واگذاری سیاست های ابلاغی، اولویت با تعاونی‌ها باشد و دولت در کاهش تصدی گری و اجرای برون سپاری تعاونی‌ها را مقدم بشمارد.
تشویق کارآفرینان برتر برای تاسیس شبکه های تعاونی، توسعه شبکه های آموزش برای اعضای تعاونی، شفاف‌شدن حمایت های ویژه از تعاون، بهره گیری از فناوری در تعاونی به عنوان اصل و اولویت، حمایت از تعاونی در بازار سرمایه و بورس و حمایت از ایده پردازی و نوآوری در حوزه های متعدد از جمله راهکارهای رونق بخش تعاون برای توسعه کشور است.
