همشهری: اولین مورد ابتلا به‌سویه اومیکرون در کشور شناسایی شد. صبح دیروز وزارت بهداشت اعلام کرد که یک مسافر ایرانی پس از سفر به امارات و در بازگشت به کشور با مشاهده نشانه‌های مشکوک، مورد ارزیابی قرار گرفت و در نهایت ابتلای او به کرونای اومیکرون تأیید شد. شناسایی نخستین مورد ابتلا به اومیکرون در ایران در حالی است که نزدیک به 23روز پیش، نخستین مورد در آفریقای‌جنوبی شناسایی شد و در کمتر از یک ماه، موارد ابتلای آن به 57هزار و 959 نفر در بیش از 90کشور رسید. سرایت اومیکرون به ایران، حالا تبدیل به موضوعی نگران کننده‌شده است، به‌طوری‌که روز گذشته، اعضای کمیته علمی کشوری کنترل کرونای وزارت بهداشت، درخواست بازگرداندن محدودیت‌های کرونایی به‌مدت 3تا 4هفته در کشور شدند.به‌گفته آنها، با توجه به تجربه سایر کشورها، اومیکرون تنها در 17روز می‌تواند به‌سویه غالب در کشور تبدیل شود. حالا تأکید بر رعایت پروتکل‌های بهداشتی وتکمیل واکسیناسیون، بیش از گذشته مورد توجه قرار گرفته، این درحالی است که میانگین رعایت پروتکل‌های بهداشتی در کشور، همچنان زیر 50درصد گزارش شده است و کشور در آستانه دورهمی‌های شب یلدا قرار دارد و می‌تواند در انتشار این ویروس نقش مهمی داشته باشد.
اولین مبتلای تأیید شده اومیکرون کیست؟
کمال حیدری، معاون وزیر بهداشت درباره شناسایی نخستین مورد سویه اومیکرون در ایران به همشهری می‌گوید: «این سویه جدید در یک ایرانی ساکن تهران که از امارات وارد کشور شده، شناسایی شد. البته اقدامات لازم برای قرنطینه این بیمار و پیگیری افراد در ارتباط با او از همان ابتدا انجام شد.» به‌گفته حیدری هم‌اکنون یک مورد تشخیص قطعی و یک یا دو مورد هم مشکوک وجود دارد که در حال بررسی هستند: «اومیکرون سرایت بالایی دارد و تمام اقدامات برای کاهش کمترین آسیب به جامعه انجام می‌شود. امیدواریم با همراهی مردم و اقدامات تمام همکاران درباره این سویه جدید مدیریت خوبی انجام شود، چرا که پس از اطلاع‌رسانی از شیوع این ویروس در کشورها، نظارت‌ها در ورودی‌های مرزی کشور تشدید شده و تمام مسافران باید کارت واکسن و تست پی‌سی‌آر منفی داشته باشند. البته افراد دارای علائم مشکوک شناسایی و از آنها تست دوباره گرفته می‌شود.»
3هفته، دورهمی‌ها را لغو کنید
براساس اعلام وزارت بهداشت، به جز یک مورد تأیید شده در کشور، موارد مشکوک دیگر هم در حال بررسی است و حالا بهترین توصیه کارشناسان پرهیز از برگزاری دورهمی‌ها و تجمعات حداقل در 3 تا 4هفته آینده است تا مانع از شیوع گسترده کرونای اومیکرون شود. حالا مجید مختاری، عضو کمیته علمی کشوری کنترل و مقابله با ویروس کووید-19 از تمرکز ویژه این کمیته درباره شیوع و مقابله با سویه جدید ویروس کرونا یعنی اومیکرون خبر می‌دهد و به همشهری می‌گوید: «حتی پیش از اعلام رسمی از سوی وزارت بهداشت مبنی بر شناسایی نخستین مورد ابتلا به اومیکرون منطقی نبود که فکر کنیم با وجود ورود سریع این ویروس به بسیاری از کشورها، این سویه هنوز وارد کشور نشده باشد.» مختاری درباره سرایت و قدرت بیماری‌زایی این ویروس می‌گوید: «دلتا هنوز سویه غالب دنیاست که هم‌اکنون کشندگی بیشتری دارد، اما بررسی رفتارهای اومیکرون با جهش‌های زیادش هم می‌تواند درصورت ترکیب این جهش‌ها باعث کشندگی بیشتر شود. هم‌اکنون مقایسه آمار جهانی دلتا و اومیکرون در دوره‌های مشابه حکایت از کشندگی و بستری کمتر سویه جدید در کشور آفریقای جنوبی دارد، اما اومیکرون در انگلیس متفاوت عمل کرده و تعداد موارد ابتلا و بستری زیادی در این کشور گزارش شده است. به همین دلیل فارغ از نوع ابتلا با هر سویه جدیدی از کرونا نیاز به رعایت جدی پروتکل‌ها داریم. عدم استفاده از ماسک و تجمعات، عامل اصلی انتقال آلودگی در افراد است و باید به این مسئله توجه کنیم که ما دورهمی‌های شب یلدا را پیش رو داریم و این مسئله می‌تواند منجر به افزایش موارد ابتلا شود.» این فوق تخصص ریه و آی‌سی‌یو ادامه می‌دهد: «این بیماری نسبت به دلتا، 2 تا 3برابر چسبندگی بیشتری به گیرنده‌های بدنی دارد. گفته می‌شود در 2.5روز، میزان ابتلا به این سویه، دوبرابر می‌شود که این موضوع نشان‌دهنده قدرت سرایت قابل توجه اومیکرون است. البته امیدواریم رفتار این ویروس از نظر کشندگی کمتر از دلتا باشد؛ هر چند که نمی‌توان به این مسئله دلخوش بود. مردم باید تمام پروتکل‌های بهداشتی را به‌شدت و بیش از گذشته رعایت کنند. توصیه ما به پرهیز از هرگونه دورهمی حداقل تا 3هفته آینده است و مردم نباید اجازه دهند که دورهمی‌های یلدا به رقم خوردن بحرانی دیگر در کشور با ابتلای گسترده کرونای اومیکرون منجر شود.» به‌گفته مختاری، تصمیمات گرفته شده از سوی کمیته علمی کرونا به ستاد ملی مقابله با کرونا ارائه می‌شود و تصمیم‌گیری نهایی از سوی این ستاد انجام می‌شود، بر این اساس توصیه کمیته علمی، تعطیلی مدارس است و اگر وزارت آموزش و پرورش و ستاد ملی کرونا موافق باشند، دانش‌آموزان حداقل 3هفته کلاس‌های حضوری نداشته باشند. مختاری همچنین در پاسخ به این سؤال که تشخیص دیرهنگام این سویه در ایران به‌دلیل نبود تجهیزات تخصصی رخ داده است، توضیح می‌دهد: «ایران در این زمینه پیشرفت کافی دارد و اینکه گفته می‌شود ما کیت و تجهیزات تشخیص سویه‌های جدید ویروس کرونا نداریم به هیچ وجه درست نیست. کیت‌های جدید از سوی انستیتوپاستور تامین شده و تعداد بسیار زیادی نمونه برای تعیین توالی ویروس از سوی آزمایشگاه‌های مرکزی در حال ارزیابی است.» او درباره علائم اومیکرون هم می‌گوید: «این سویه جدید نشانه‌های ساده‌تری دارد و افراد بسیار زیادی با سردرد، خستگی و کوفتگی مواجه می‌شوند و تب نسبتا ملایم، سرفه‌های خشک و گلودرد خفیف‌تر از نوع دلتا هم دارند که مشابه ویروس سرماخوردگی است. البته توجه به این مسئله بسیار مهم است که اکنون تشدید بیماری و بستری شدن در افراد مبتلا به اومیکرون کمتر است، اما تأکید می‌کنم که ممکن است با تغییر رفتار ویروس در عبور از مرزها هم مواجه باشیم.»
واکسن‌های موجود برای اومیکرون مورد تأیید است
با اینکه رعایت پروتکل‌ها در کنار واکسیناسیون به‌شدت مورد تأکید کمیته علمی کووید-19 وزارت بهداشت است اما میانگین رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی در کشور 48.82درصد است. حمیدرضا جماعتی، دبیر کمیته علمی کشوری کنترل و مقابله با ویروس کووید-19 کاهش رعایت پروتکل‌ها را چالش جدی در مقابله با سویه اومیکرون عنوان می‌کند و به همشهری می‌گوید:« توصیه می‌شود که محدودیت‌های کرونایی برای مدارس، دانشگاه‌ها، رستوران‌ها، کنسرت‌ها و سایر مراکز تجمعی دوباره اجرا شود.» او در پاسخ به این سؤال که توصیه‌های جهانی برای اثربخشی بیشتر در مقابل اومیکرون، تزریق دوز سوم واکسن با پلتفرم متفاوت است اما در ایران همان برند دوزهای ابتدایی در دوز سوم هم تزریق می‌شود، توضیح می‌دهد: «هنوز مطالعات کافی در این‌باره نداریم، البته این موضوع به این معنی نیست که تزریق دوز سوم واکسن با همان برند قبلی اثربخشی ندارد. این مسئله شاید در پیشگیری مؤثر نباشد اما در کاهش بستری و میزان مرگ‌ومیر مؤثر بوده است. اومیکرون به تازگی شیوع پیدا کرده و درباره اثرگذاری واکسن‌ها منتظر انتشار اطلاعات از کشورهایی هستیم که با موارد قابل توجه ابتلا با کرونا مواجه بوده‌اند. اما در همان کشورها با مطالعات اولیه تمام واکسن‌های مورد استفاده در جلوگیری از مرگ و بستری اثرگذار بوده است. اما اینکه کدام واکسن با چه پلتفرمی نسبت به واکسن‌های دیگر برتری دارد هنوز نتیجه مطالعات کافی در دست نیست.»
همه موارد کرونا از امروز اومیکرون خواهد بود
تاکنون تنها یک مورد اومیکرون تأیید شده در کشور گزارش شده و سویه غالب همچنان دلتاست، اما به‌گفته پیام طبرسی، عضو کمیته علمی کشوری کنترل و مقابله با کرونا، دلتا در 100روز به‌سویه غالب در کشورها تبدیل شد و این عدد درباره اومیکرون به 17روز کاهش پیدا کرده است: «چیزی که درباره اومیکرون نگران‌کننده است همین کاهش عددی است و اگر با شیوع گسترده آن در کشور مواجه شویم در زمان کوتاهی با موج شدیدی از بیماری مواجه خواهیم شد. به همین دلیل نیاز است هرچه سریع‌تر اقدامات حمایتی و پیشگیرانه انجام شود» به‌گفته معاون آموزشی مرکز درمانی مسیح دانشوری نخستین نکته مهم پرهیز از برگزاری مراسم شب یلداست و ستاد ملی باید به‌صورت اورژانسی برای برگزار نشدن این دورهمی‌ها تصمیم‌گیری کند چرا که می‌توانند به کانونی برای انتشار بیماری بدل شوند. طبرسی دومین عامل را مدیریت مراکز سربسته عنوان می‌کند: «شروع به‌کار بسیاری از مراسم‌هادر مکان‌های سربسته را شاهد هستیم و مردم باید به‌صورت جدی از حضور در این نقاط پرهیز کنند. البته نمی‌توان با اجبار کسی را مجاب به حضور نیافتن در این مراسم کرد بلکه باید حمایت مردم در این‌باره جلب شود چرا که بسیاری از کشورهای اروپایی هم با وجود مقاومت‌های مردمی در مقابل قرنطینه‌ها، اکنون مجبور به اعمال محدودیت‌های سنتی شده‌اند. کشور هلند تا 14ژانویه قرنطینه سراسری اعلام کرده و فرانسه هم مرزهای هوایی‌اش را به روی انگلستان بسته است. نباید فریب نقشه آبی کشور را خورد و باید بیشتر از قبل نسبت به حفظ شرایط کنونی که به سختی به‌دست آمد، تلاش کنیم.» طبرسی ادامه می‌دهد: «مسئله مهم اینکه در آستانه سال نو ما سفرهای خارجی خواهیم داشت که برخی به کشور ورود می‌کنند و برخی هم سفرهایی به کشورهای دیگر خواهند داشت. توصیه ما این است که این سفرها هم در زمان فعلی متوقف شود چرا که در وضعیت انتقال شدید اومیکرون در کل دنیا هستیم و بسیاری از کشورها پروتکل‌های سختگیرانه برای سفرهای بین‌المللی‌شان درنظر گرفته‌اند.» او در پاسخ به این سؤال که تا پیش از این تأکید بر اجرای محدودیت‌های هوشمند کنترل کرونا بود اما اکنون بسیاری از کشورها به همان محدودیت و ممنوعیت‌های سنتی بازگشته و سیاست کمیته علمی هم بر این اساس است، توضیح می‌دهد: «هم‌اکنون محدودیت هوشمند در اومیکرون معنا ندارد. به‌اصطلاح هم‌اکنون به بهمن 1398برگشتیم که وزیر بهداشت وقت از شناسایی کرونا در کشور خبر داد. دلیل آن هم این است که اومیکرون به‌طور کلی با سویه‌های گذشته فرق دارد و سرعت، قدرت انتقال و شدت درگیری آن با سویه‌های قبلی قابل مقایسه نیست. هم‌اکنون با اینکه ورود این سویه به کشور تأیید شده همچنان در وضعیت خوبی هستیم و نیاز به اقدامات پیشگیرانه داریم تا دوباره به پیک نرسیم.» او همچنین درباره افزایش موارد ابتلا در کشورهای اروپایی در مقایسه با آسیا و آفریقا هم می‌گوید: «در ایران تست‌های روزانه بین 10هزار تا 50هزار تست است که 2هزار مورد آن مثبت اعلام می‌شود اما در کشوری مثل انگلستان روزانه بیش از یک میلیون تست انجام می‌شود که 80هزار مورد مثبت شناسایی می‌شود. میزان تست انجام شده در کشورهای آفریقایی هم عدد قابل توجهی ندارد.» به‌گفته طبرسی، اکنون تمرکز بر سویه ابتلا به کرونا اهمیتی ندارد و باید تمرکز بر کنترل بیماری باشد: «نمی‌توان برای هر نوع ابتلا تعیین توالی ویروس انجام داد تا اومیکرون بودن آن مشخص شود. از امروز فرض ما ابتلای تمام موارد کرونا با اومیکرون است و باید تمام تلاش‌ها برای کاهش انتقال بیماری و اقدامات پیشگیرانه باشد.»
توصیه‌های کمیته علمی کرونا برای مقابله با اومیکرون
بی‌توجهی به رعایت پروتکل‌های بهداشتی منجر به رقم خوردن پیک ششم با سویه اومیکرون تنها در 17روز می‌شود.
افرادی که دوز دوم واکسن کرونا را تزریق کرده‌اند، هرچه سریع‌تر دوز سوم و یادآور را تزریق کنند.
آغاز واکسیناسیون 7 تا 12ساله‌ها با واکسن‌های در دسترس، توصیه می‌شود.
افراد پرخطر علاوه بر دوز سوم واکسن کرونا، واکسن آنفلوآنزا هم تزریق کنند.
قرنطینه‌ها حداقل تا 4هفته، بازگردانده شود.
کنسرت‌ها، رستوران‌ها، هتل‌ها و ورزشگاه‌ها تعطیل شوند.
مدارس و دانشگاه‌ها به‌صورت آنلاین برگزار شود.
تا اطمینان از سلامت مسافران، پرهیز از برگزاری دورهمی با افرادی که اخیرا از خارج به کشور وارد شده‌اند، ضرورت دارد .
2 اقدام برای مقابله با اومیکرون
محمد جزایری، ویروس‌شناس و رئیس شبکه تحقیقات بیماری‌های ویروسی کشور در مورد سویه جدید اومیکرون توضیحاتی می‌دهد و به همشهری می‌گوید: «اومیکرون 6آذر به‌عنوان یک واریانت نگران‌کننده نامگذاری شد و علت این نامگذاری هم 30جهش قابل توجه آن بود که در هیچ‌یک از واریانت‌های قبلی دیده نشده بودند. تمام این جهش‌ها در نقاط حساس اتصال به گیرنده یا اتصال به آنتی‌بادی است که ایجاد آنتی‌بادی‌ها می‌تواند بعد از واکسیناسیون یا بر اثر ابتلا به بیماری و همچنین عفونت، طبیعی باشد.»
به‌گفته جزایری، تجربه 2سال اخیر نشان می‌دهد هرگاه در گوشه‌ای از دنیا واریانت جدیدی از ویروس گزارش شده، سایر کشورها ازجمله ایران هم درگیر آن شده‌اند، همچنین در سطح جهانی نگرانی از برپایی مراسم کریسمس و آغاز سال نوی میلادی وجود دارد که می‌تواند به انتقال اومیکرون کمک زیادی کند، به همین دلیل مقامات بهداشتی و سیاسی کشورها مقرراتی را مبنی بر وضع محدودیت‌ها و جلوگیری از تجمع افراد در نظر گرفته‌اند: «با توجه به شناختی که از ویروس کرونا داریم می‌دانیم انتشار یک سویه جدید در کشورهایی ازجمله چین، هند یا انگلستان باعث انتقال آن به کشورهای دیگر می‌شود و همین نگرانی درباره سویه جدید وجود دارد.»
این ویروس‌شناس با بیان اینکه ایران هم به‌زودی درگیر این سویه با تعداد بسیار بیشتری می‌شود، می‌گوید: «هم‌اکنون تنها دو کار می‌توان انجام داد، بالا بردن پوشش واکسیناسیون و توجه بیشتر به رعایت پروتکل‌ها و جلوگیری از تجمعات.» او درباره تأثیرگذاری واکسن‌ها بر سویه جدید کرونا هم عنوان می‌کند: «هم‌اکنون غیر از واکسن کروناواک چینی در سایر موارد، اومیکرون مقاومت صددرصدی در برابر سایر واکسن‌ها ندارد و این به معنای آن است که واکسن‌ها توانسته‌اند مانع از ابتلا به سویه جدید شوند اما باید اطلاعات بیشتری از کشورهای دیگر برسد تا بتوان در مورد میزان مقاومت واکسن‌ها نظر قطعی‌تری داد. در هر صورت این واریانت تهدیدی برای واکسیناسیون است و شاید بتوان نتیجه گرفت باید فکری به حال تکرار دوزهای بعدی واکسیناسیون کرد.»
