گروه سلامت خبرگزاری فارس-محمد تاجیک:داد و فریاد کرده و سراسیمه و مضطرب با اورژانس تماس می‌گیرد و بلند بلند و نفس زنان از آنها می‌خواهد به داد کودکش که با آب جوش کتری سوخته برسند.
خلاصه بعد از چند دقیقه آمبولانس اورژانس می‌رسد و مادر در حالی که کودک خود را در بغل گرفته و سعی می‌کند او را آرام کند، فرزندش را به امدادگران سپرده و خود نیز مضطرب به دنبال آنها می‌رود، بعد از چند دقیقه پزشکان اورژانس بیمارستان او را معاینه می‌کنند و خلاصه درصد سوختگی مشخص می‌شود و....
چند روزی درمان در بیمارستان ادامه دارد و با توجه به میزان درصد سوختگی حالا باید والدین این کودک علاوه بر تأمین هزینه‌های زیاد پانسمان‌های سوختگی فرزندش، به دنبال انجام جراحی‌های پلاستیک صورت او نیز باشند.
این روایت کوتاه، داستان تکراری سالهای زیادی است که بیماران سوختگی را درگیر کرده و می‌کند؛ به شکلی که بسیاری از این بیماران پس از سالها پیگیری روند درمان، هنوز با عوارض سوختگی خود دست به گربیان بوده و میلیونها تومان هزینه را متحمل شده اند اما آسیب تغییر شکل پوستی به ویژه در ناحیه صورت و ناتوانی در انجام امور روزانه به دلیل آسب دیدن دستها، زخم بزرگی بر جسم و روح آنها باقی گذاشته و در اغلب موارد نیز علاج ناپذیر است.
امروز اول دیماه به عنوان «روز ملی پیشگیری از سوختگی» نام گذاری شده است.
بروز سوختگی علل مختلفی دارد که سوختگی بر اثر تماس با اجسام داغ، اجسام الکترونیکی، مواد و استنشاق گازهای مختلف شیمیایی از جمله آنهاست و هر کدام از این موارد بنا به میزان سطح آسیب وارده و شدت و فشار آن، صدمات جسمی و روحی را بر فرد تحمیل می‌کند.
در این میان کودکان و سالمندان به دلیل داشتن شرایط خاص خود مانند ناتوانی در محافظت در مقابل وسائل ایجاد کننده سوختگی در ابتدای صف آسیب دیدگی ناشی از سوختگی قرار دارند. بزرگترین علت بروز سوختگی عدم رعایت نکات ایمنی در وسائلی است که می‌توانند ایجاد سوختگی کنند.
در کنار عدم رعایت نکات ایمنی، عدم فرهنگ و دانش مواجه با چنین وسائل و کیفیت پایین و غیر استاندارد برخی وسائل گرمایشی از جمله علل اصلی و مهم بروز سوختگی در افراد است.
سوختگی در ایران 8 برابر متوسط جهانی است؛ضمن اینکه میزان مرگ و میر ناشی از سوختگی در ایران نیز بیش از دو برابر متوسط جهانی است
برای آشنایی با آخرین وضعیت وقوع سوختگی در ایران، روش‌های درمانی و هزینه‌های آن، امکانات و ....با دکتر «محمدجواد فاطمی، رئیس جمعیت پیشگیری از سوختگی ایران» به گفت‌وگو نشستیم.آنچه در ادامه از نظرتان می‌گذرد مشروح این گپ‌وگفت است.
آقای دکتر! ابتدا درباره سوختگی و اینکه در اثر چه عواملی فرد دچار سوختگی می‌شود توضیح دهید.
سوختگی می‌تواند حرارتی یا با شعله باشد، در اثر مایعات و اجسام داغ بوده یا می‌تواند الکترویکی، شیمیایی، ناشی از اشعه و حرارت داغ باشد.
سوختگی درجاتی دارد و شامل درجه یک، دو و سه است؛ البته در برخی به درجه 4 نیز تقسیم بندی می‌شود؛ اساس این است که چه لایه‌هایی از پوست سوخته باشند و بسته به این وضعیت درمان مشکل تر است.
سوختگی قابل پیشگیری است؛ یعنی اگر استانداردها را رعایت کنیم و آموزش دیده و سهل انگاری نکنیم، قاعدتا نمی‌سوزیم. اما چون ما همه این موارد را رعایت نمی‌کنیم به وقوع می‌پیوند.
*سوختگی در کشورهای کمتر توسعه یافته بیشتر است
متاسفانه در کشورهایی که کمتر توسعه یافته هستند سوختگی بیشتر است. هرچقدر کشورها از نظر فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی عقب تر باشند میزان سوختگی بیشتر است؛به همین دلیل بیشترین سوختگی را در کشورهای هند، پاکستان، بنگلادش و جنوب شرق آسیا داریم.
در ایران مردم 8 برابر بیشتر از متوسط جهانی می‌سوزنند
*وضعیت و میزان سوختگی در ایران چگونه است؟ در مقایسه با متوسط جهانی چگونه هستیم؟
در ایران متاسفانه در رابطه با سوختگی در وضعیت خوبی نیستیم و خیلی زیاد دچار سوختگی می‌شویم.طبق یک محاسبه ما 8 برابر بیشتر از متوسط جهانی می‌سوزیم.
وقتی که سازمان جهانی بهداشت کشورهای مشابه را از نظر اجتماعی و اقتصادی کنار هم گذاشته، ما در آخر این رده بندی بودیم؛ یعنی بیشتر دچار سوختگی شده‌ایم.
علت زیاد بودن سوختگی در ایران
آقای دکتر!علت این افزایش در میزان سوختگی در ایران نسبت به کشورهای دیگر چیست؟
بیشترین سوختگی را در کشورهای هند، پاکستان، بنگلادش و جنوب شرق آسیا داریم
علت این است که ما فرهنگ پیشگیری را در کشورمان نداریم و قانونگذاری خوبی در خصوص سوختگی نیست؛قوانین موجود نیز خوب اجرا نمی شود و علاوه بر این، مردم خوب رعایت نکرده و مسئولان نیز توجه نمی‌کنند.
به همین دلائل خانه، خودرو، مدرسه، کلینیک پزشکی و ... می‌سوزد و مرتب تعداد زیادی کشته و زخمی می‌دهیم. هزینه درمان سوختگی بسیار بالاست.
سوختگی بیماری فقراست!
آقای دکتر! اینکه گفته می‌شود سوختگی بیماری مختص به افراد کم برخوردار است؛ چه توجیهی دارد؟
اینکه می‌گوییم سوختگی برای فقراست،نه اینکه فقرا به سوختگی علاقه داشته باشند اما زندگی ما به شکلی است که هر چقدر وسائل استاندارد ما کمتر باشد، خانه‌ها کوچکتر و شلوغ تر باشد و از شعله بیشتر استفاده کنیم، خطر سوختگی بیشتر است.
مثلا فردی که در خانه پکیج دارد و از سیستم‌های حرارتی و فر استفاده می‌کند کمتر می‌سوزد تا مثلا عشایری که در خانه خود اجاق روشن کرده یا چراغ خوراک پزی را در داخل اتاق گذاشته تا گرم شوند.
مثلا شوفاژ امکان سوختگی ندارد اما اگر چراغ خوراک پزی گذاشته باشید امکان سوختگی بیشتر است. همچنین افراد کم توان تر وسائل استاندارد کمتری دارند؛ مثلا وقتی قصد خرید بخاری دارند نوع استاندارد آن گران تر است اما چنین افرادی به علت مشکلات مالی نوع ارزانتر را می‌خرند.
در خرید خانه‌ها به ایمنی بی توجه هستیم
ما در جامعه فرهنگ غلطی داریم که به ایمنی توجه نمی‌کنیم. خانه یا ماشین می‌خریم اما به ایمنی آن کمتر توجه می‌کنیم. مثلا وقتی زن و شوهری برای اجاره یا خرید خانه مراجعه می‌کنند به همه چیز مثل سرامیک، کف، رنگ و ... توجه می‌کنند اما به چیزی که دقت نمی‌کنند این است که اینجا امن است یا خیر.
باید فرهنگ مربوط را عوض کنیم؛چون وقتی این فرهنگ را عوض کنیم فرد می‌فهمد وقتی برای ایمنی هزینه می‌کند این هزینه نیست بلکه سرمایه گذاری برای خودش است.
تحریم بیماران سوخته را دچار مشکل زیادی کرده است
* آقای دکتر! آیا در خصوص درمان سوختگی در کشور ما همه امکانات و پانسمان‌های لازم را داریم؟
متاسفانه با تحریم وضع سوختگی بد بود؛ اما با آمدن کرونا بدتر شد؛ یعنی کرونا باعث شد بودجه‌ها به سمت کرونا برود و از بیماری‌های دیگر غافل شوند.
همچنین به خاطر تحریم با مشکلات زیادی روبرو شدیم.الان پانسمان‌های سوختگی کم است و درمان سوختگی بدتر شده است.
البته شیوع سوختگی افزایش پیدا نکرده اما درمان‌ها بدتر شده است.وقتی این طور اتفاق بیفتد مرگ و میر افزایش پیدا می‌کند و حتی افراد سوخته شده که زنده می‌ماندند با مشکلات بیشتری روبرو هستند.
هزینه 150 میلیون تومانی سوختگی در بیمارستان‌های دولتی
هزینه درمان سوختگی با این تورم چندین برابر شده؛ یعنی اگر آن زمان می‌گفتیم هزینه درمان سوختگی در مراکز درمانی دولتی حدود 50 میلیون تومان است؛ الان به 100 تا 150 میلیون تومان بالغ شده است و اغلب افراد نیز این توان مالی را ندارند. بیمه‌ها نیز پوشش کافی نمی‌دهند؛ به عبارتی افراد فقیر بودند و با این اتفاق فقیر تر هم می‌شوند.
* چند درصد سوختگی در افراد خطرناک تر بوده و می‌تواند مخاطراتی را برای سلامتی فرد ایجاد کند؟
دو فاکتور در خطرناکتر بودن سوختگی دخیل است. اول اینکه کجای بدن فرد سوخته باشد، دوم با کدام عمق و وسعتی سوخته باشد. اگر بیماری بیش از 10درصد سوختگی داشته باشد باید بستری شود.
چه زمانی باید فرد سوخته شده را بستری کنیم؟
مثلا سوختگی صورت خیلی حساس است؛ چون مهمترین قسمت بدن است که با آن ارتباط اجتماعی داریم؛ بنابراین وقتی فردی در صورت، دستها و ناحیه تناسلی دچار سوختگی باشد حتی با داشتن کمتر از 10 درصد نیز فرد را بستری می‌کنیم. افرادی که سوختگی الکترویکی دارند یا در سطح سه هستند را نیز بستری می‌کنیم.
بنابراین در بستری کردن دو چیز اهمیت دارد و سوختگی شدید محسوب می‌شوند؛ یکی وسعت و عمق سوختگیری و دوم اینکه کجا سوخته شده باشد.
گرفتن زیر آب اولین اقدام طلایی برای درمان فرد سوخته
*آقای دکتر! هنگام سوختگی در قسمتی از بدن اولین اقدام اورژانسی و فوری چیست؟
مهمترین اقدام اولیه گرفتن عضو سوخته زیر آب معمولی است تا محل سوختگی سرد شود. وقتی می‌سوزیم اطراف عضو سوخته کاملا از بین نرفته است و وقتی سرد کنیم قسمت‌هایی که هنوز نسوخته‌اند به صورت کامل حالتشان برمی‌گرد.
بنابراین در سوختگی با حرارت و شعله یا مایعات، فرد باید آن قسمت را زیر آب معمولی به مدت 20 دقیقه بگیرد.همچنین در سوختگی شیمیایی با اسید و قلیا نیز باید عضو سوخته شده را زیر آب بگیرد.بعد از 20 دقیقه خنک کردن می‌توانید از پماد‌های سوختگی استفاده کنید.
البته در سوختگی الکترویکی شرایط متفاوت است و باید فرد سوخته شده را از برق جدا کنیم، علائم حیاتی و قلب فرد را چک کنیم و به بیمارستان منتقل کنیم. چون وقتی برق از بدنش عبور می‌کند ممکن است نامنظمی قلب پیدا کند و باید آن را کنترل کنیم.
در سوختگی با حرارت و شعله یا مایعات، فرد باید آن قسمت را زیر آب معمولی به مدت 20 دقیقه بگیرد
علاوه بر این چون از عمق بدن می سوزد سرد کردن خیلی تاثیری ندارد؛ مهم این است بیمار را سریع به بیمارستان برسانیم.
* آقای دکتر! هنگامی که قسمت زیادی از بدن می‌سوزد انتقال بیمار سوخته شده چگونه باید باشد؟
خیلی نکات باید توجه شود. افرادی که سطح زیادی از بدنشان می‌سوزد را زیر آب نمی‌گیریم؛ چون دمای بدن کاهش پیدا می‌کند و افت دما ایجاد می‌شود؛این صدمه زننده است. بنابراین در افرادی که سوختگی وسیع دارند اولا لباس چسبیده را از تن شان در نیاوریم.
دوم؛ حلقه و انگشتر را ابتدا درآوریم؛ سوم مواظب باشیم تنفس شان طبیعی باشد و مشکلی نداشته باشند؛ به خصوص اگر فرد در محیط بسته سوخته باشد ممکن است سوختگی استنشاقی نیز داشته باشد. همچنین بیمار را در ملحفه تمیز پیچیده و خیلی سریع به مراکز درمانی برسانیم.
چون پوست سوخته بیمار از نظر بدنی پایدار است و مشکلی در انتقال ندارد؛ در نتیجه باید فرد سوخته را سریع منتقل کنید. در مراکز درمانی مهم است مایع درمانی شروع شده و زخمها با پماد ترمیم شود؛البته اگر اورژانس بیمار را منتقل کند می‌توانند در مسیر به بیمار سرم بزنند یا اکسیژن بدهند. گاهی اوقات ضد درد می‌دهند، چون ممکن است فرد درد شدید داشته باشد.
* این اقدامات برای کودکان دچار سوختگی نیز همین طور است؟
بله، در کودکان نیز همین طور است و اگر سطح سوختگی خیلی زیاد نیست عضو سوخته شده را زیر آب سرد بگیرند و پماد بزنند اما حتما به پزشک مراجعه کنند. کودکان تحمل کمتری در مقابل سوختگی دارند، پوست شان نازک تر است و عمقی می‌سوزد اما این اقدامات ابتدایی در همه افراد شبیه هم هستند.
*آقای دکتر! وضعیت امکانات درمانی و وسائل مورد نیاز برای درمان یک بیمار دچار سوختگی در کشور چگونه است؟
امکانات نداریم؛ از استانداردها بسیار دور هستیم؛ چه از نظر تعداد تخت، بیمارستان و بخش و چه از نظر امکاناتی که بخشها نیاز دارند یا فضای فیزیکی،تجهیزات و پانسمان‌های مورد استفاده بیماران دچار سوختگی. در همه این مسائل از استاندارد جهانی فاصله خیلی زیادی داریم.
کمبود تخت و پانسمان مهمترین مشکل بیماران سوختگی
* با این توضیحات آیا در ایران متخصص لازم برای درمان بیماران دچار سوختگی داریم؟
بله، متخصص داریم اما باید هر زمان بروز شده و آموزش‌های جدید داده شوند.اکنون نداشتن متخصص جزو مشکلات اصلی ما نیست، بلکه ما در فضا، تخت، بیمارستان و پانسمان مورد نیاز بیماران دچار کمبود هستیم.
* آقای دکتر! درمان بیماران سوختگی توسط چه متخصصانی باید صورت گیرد؟
درمان سوختگی حاد و مزمن متفاوت است؛ حاد یعنی باید فرد به مراکز درمانی برود و جراحان عمومی و در صورت نیاز بیشتر فلو شیپ‌های سوختگی باید اقدام کنند، اما بعد از درمان سوختگی اقدامات برای باز سازی و ترمیم بر عهده جراحان پلاستیک است.
اگر در پایان توصیه‌های کلیدی در خصوص سوختگی خطاب به مردم دارید بفرمایید.
اول اینکه مواظب باشید نسوزید و دوم تا حد امکان کمک کنید تا دیگران نیز نسوزند. خصوصا به والدین توصیه می‌کنم مراقب باشند فرزندانشان نسوزند. کودک در آشپزخانه بازی نکند، اجازه ندهید سمت غذای داغ برود، سماور را از کودک دور نگه دارید.
مواظب باشید ظرف غذای روی آتش را روی خود نیندازد، هنگام جابجایی وسائل و مواد غذایی داغ کودک را بغل نکنید.
چون اگر کودکی بسوزد ممکن است تا آخر عمر دست گریبان باشد. در گردش و تفریحات از الکل استفاده نکنید. تعداد زیادی سوختگی در اثر بنزین و الکل وجود دارد.
سعی کنید سیستم هشدار و اعلام حریق را در منزل داشته باشید تا اگر خواب بوده یا حواس تان نبود، متوجه سوختگی شوید.
انتهای پیام/
