مساجد در هر محله‌ای به عنوان اولین زنجیره عبادی و اجتماعی مسلمانان شناخته شده و به علت کارکردهای چند بعدی و ارتباط و پیوند عمیق با همسایگان خویش به مانند چشم و چراغ آبادانی یک روستا و شهر تلقی می‌شوند.
اگرچه بیشتر رونق و پویایی یک مسجد در هنگام اقامه نمازهای یومیه است، اما به طور کلی بیشتر کارشناسان و مسؤولان مذهبی معتقدند که یک مسجد باید به صورت ۲۴ ساعته فعالیت داشته و به جامعه محلی خود خدماتی ارایه کند.
بسیاری از کارشناسان حوزه مطالعات آسیب‌های اجتماعی بر این باورند که اساسا بروز و ظهور آسیب‌ها در جامعه ایرانی اسلامی هنگامی شدت یافت که نقش و کارکرد مساجد کم رنگ شد و مسجد از گردونه اثربخشی اجتماعی بیرون رفت.
بر همین اساس کارکردهای ترویجی مساجد در ترویج سبک زندگی ایرانی و اسلامی، انجام فعالیت‌های فرهنگی و دادن مشاوره‌های گوناگون از موضوعات مغفول مانده‌ای است که عمده دلیل آن فقدان حضور یک امام جماعت در بیشتر مساجد استان به خصوص نقاط دور افتاده است.
موارد بسیاری بوده که ائمه جماعات با حقوق قانون کار در دورترین نقطه از استان حضور یافته و در حال خدمات رسانی و انجام کارهای فرهنگی هستند، با این حال کمتر روحانی حاضر می‌شود با خانواده خویش به دورترین نقاط استان رفته و در آن‌جا ساکن شود.
گزارش پیش رو علت کمبود ائمه جماعات در مساجد دورافتاده استان قزوین را بررسی می‌کند؛ چراکه با حضور یک فرد روحانی در مسجد و برگزاری نماز جماعت، اولین حلقه انسانی شکل گرفته و می‌توان اقدامات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی را شاهد باشیم:
برای اینکه به نقش و کارکردهای امام جماعت در شناسایی آسیب‌ها و اثرات آن پی ببریم، ابتدا با یکی از آن‌ها در روستاهای محروم استان مصاحبه کردیم و سپس با مسؤولان مربوطه به گفت و گو نشستیم:
گفت و گو با مردم و پیگیری برای رفع آسیب‌های اجتماعی
حجت الاسلام محسن عباسی امام جماعت روستای هنیز واقع در روستای الموت شرقی به خبرنگار ایرنا گفت: من بومی روستای الموت هستم و به عنوان امام جماعت در این روستا خدمت می‌کنم؛ اما خیلی از روستاهای الموت فاقد امام جماعت هستند و طلاب غیر بومی نیز نمی‌توانند در آن‌ها سکونت داشته باشند.
وی اضافه کرد: وقتی مسجد دایر باشد و نماز جماعت در آن برگزار شود، به عنوان مرکزیت روستا شناخته شده و بین نمازگزار و روحانی ارتباط محکم تری ایجاد می‌کند که این موضوع بعدها اصل و اساس همدلی مردم روستا خواهد بود.
حجت الاسلام عباسی به طرح آسیب‌های اجتماعی از سوی مردم اشاره کرد و گفت: الان مدت‌هاست که کار اصلی من در حاشیه برگزاری نماز جماعت، صحبت کردن با افراد مختلف و دادن مشاوره در حوزه‌های اعتیاد، طلاق، ازدواج، مشکلات اقتصادی و اشتغال است، این نشان می‌دهد مسجد تا چه اندازه مورد اعتماد مردم بوده و می‌تواند به عنوان نهادی برای سیاست گذاری و رفع مشکلات مردم گام بردارد.
امام جماعت روستای هنیز الموت با بیان اینکه پیگیر رفع مشکلات مردم در نزد مسؤولان دولتی هستم، اظهار داشت: مردم مشکلات را به من منتقل می‌کنند و من نیز تمام تلاش خودم را به کار می‌گیرم که در راستای رفع آن‌ها گام بردارم، چراکه اعتقاد دارم خدمت در راه بندگان خدا وظیفه اصلی من به عنوان یک طلبه است.
تنها ۴۵۰ مسجد در استان قزوین دارای امام جماعت است
مدیر مرکز رسیدگی به امور مساجد استان قزوین به خبرنگار ایرنا گفت: آمارهای متعددی در خصوص تعداد مساجد این استان وجود دارد، برخی از لیست‌ها وجود یک هزار و ۴۳۰ مسجد را بیان می‌کنند، اما به طور کلی یک هزار و ۱۴۴ مسجد در نقشه جامع واقع در سامانه امور مساجد با آدرس دقیق و موقعیت ماهواره‌ای جانمایی شده است.
حجت الاسلام سید رضا موسوی افزود: متاسفانه از تعداد کل مساجد استان قزوین، فقط ۴۵۰ مسجد دارای امام جماعت بوده و دو سوم آن از این نعمت بی‌بهره‌اند؛ با این نکته که حوزه‌های علمیه نیز این تعداد طلبه در اختیار ندارد که بخواهد از آن‌ها در امورات مساجد بکارگیری کنند.
وی اضافه کرد: یکی از مشکلاتی که در این سال‌های گذشته با آن روبرو هستیم، کم توجهی به توانمندی ائمه جماعات با هدف مدیریت فرهنگی آن‌ها در مسائل گوناگون است که سبب شده تا از ظرفیت مساجد استان استفاده نشود.
حجت السلام موسوی بیان داشت: اگر ما بخواهیم در حوزه مهارت افزایی ائمه جماعات و دیگر مسائل وارد شویم، باز هم با مشکل نبود اعتبارات مواجه خواهیم شد و متاسفانه مساجد استان قزوین به جز اعتباری که شوراهای اسلامی شهر و روستا لحاظ می‌کنند، هیچ مبلغی دریافت نمی‌کنند.
این مسؤول بیان داشت: ما اعتقاد داریم که برای دریافت نتیجه بهتر در فعالیت‌های قرآنی، تبلیغی و بصیرتی، ائمه جماعات مساجد باید برنامه‌ای واحد در حوزه آسیب‌های اجتماعی را در اولویت قرار داده و برنامه‌های فرهنگی و دینی خود را در محور آن موضوع پیش ببرند.
مدیر مرکز رسیدگی به امور مساجد استان قزوین خاطرنشان کرد: برای بهره مندی هرچه بهتر از ائمه جماعات در مساجد برای انجام امورات تبلیغی و کمک به شناسایی و رفع آسیب‌های اجتماعی لازم است که سازوکاری ویژه برای حمایت از آن‌ها در دستور کار قرار گیرد.
حقوق بسیار پایین طلاب جوابگوی اعزام و اقامت آن‌ها در روستا نیست
مدیر حوزه‌های علمیه استان قزوین به خبرنگار ایرنا گفت: مساجدی که گفته می‌شود فاقد امام جماعت است، مربوط به حوزه روستایی و یا شهرهای بسیار کوچک بوده و عمده مساجد شهرهای مرکزی استان دارای امام جماعت هستند.
حجت الاسلام محمدتقی سبحانی نیا افزود: طلبه به اندازه کافی در استان قزوین وجود دارد، اما مشکل اصلی ما اعزام این افراد به نقاط دور افتاده مانند روستاها است، چون این افراد برای اقامت در این روستاها نیازمند مسکن و حقوقی هستند که بتوانند امورات معیشتی خانواده را پاسخ دهند، حتی در برخی از موارد روحانیون ما دارای فرزندان محصل هستند و امکان جابه‌جایی و نقل مکان کردن آن‌ها وجود ندارد.
وی به مشکلات درآمدی و معیشتی طلاب حوزه علمیه اشاره کرد و گفت: برخی از طلبه‌های ما با وجود اینکه متاهل هستند، میزان دریافتی آن‌ها ماهانه کمتر از ۲ میلیون تومان است که بخشی مربوط به حق القدم و ایاب ذهاب آن‌ها در مساجد بوده و بخشی مربوط به شهریه دریافتی آن‌ها از حوزه است.
حجت الاسلام سبحانی نیا تصریح کرد: طلبه‌ای که ماهانه کمتر از ۲ میلیون تومان دریافتی دارد و متاهل است، چگونه می‌تواند در کمترین امکانات روستایی تمام ذهن خودش را روی کارهای فرهنگی و تبلیغی متمرکز کند؟ بنابراین بهترین شیوه استفاده از طلاب بومی هر روستا برای فعالیت در مسجد است که مشکل جابه‌جایی و اعزام و اقامت آن‌ها را برطرف سازد.
این مسؤول همچنین با بیان اینکه هنوز برای تعهد خدمتی طلاب پس از فارغ التحصیلی سازوکاری دیده نشده است، گفت: اگر بتوانیم در کشور سازوکاری تعیین کنیم که طلاب همانند دیگر مشاغل پس از فارغ التحصیلی بتوانند چندسالی را در روستاها ساکن شوند، قطعا به رونق و پویایی مساجد کمک بزرگی کرده‌ایم که این مهم باید از سوی حوزه علمیه قم پیگیری شود.
مدیر حوزه‌های علمیه استان قزوین خاطرنشان کرد: تمام اعتباری که دولت‌ها تنها با هدف بیمه درمانی طلاب در اختیار حوزه‌های علمیه قرار می‌دهند، خیلی کمتر است؛ منتها دشمنان نظام و اسلام مدام بودجه حوزه را در رسانه‌های خودشان پررنگ جلوه می‌دهند و به دروغ از درآمدهای بالای طلاب مساجد سخن می‌گویند.
نیم نگاه: با توجه به نقش مهم ائمه جماعات در پویایی مساجد و اثرگذاری آن‌ها در تعدیل آسیب‌های اجتماعی و افزایش مشارکت فرهنگی مردم، لازم است که شرایط و مشوق‌های خاصی را برای حضور فعال طلاب در روستاها فراهم کرد؛ از ارایه تسهیلات بانکی با بهره کم گرفته تا سایر تخفیف‌های ویژه در خدمات مختلف اجتماعی می‌تواند تا حدودی انگیزه طلاب را برای حضور در مساجد دورافتاده استان تقویت کند.
