نجات زیدعلی نژاد روز شنبه در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار کرد: برداشت آب زیرزمینی در کشور همچنین در لرستان نیز رو به افزایش است و تغییر اقلیم نیز بر اثرات منفی موجود می افزاید بعلاوه، افزایش جمعیت، شهری شدن و تغییر کاربری اراضی نیز باعث افزایش فشارهای وارده بر آبخوان ها می شود.
وی افزود: در لرستان، به دلیل قرار گرفتن در زون( ناحیه) زاگرس و وجود سنگ های کربناته (آهکی)، آبخوان‌های کارستی ( نفوذ آب مخازن بزرگتر زیرزمینی در یک مخزن کوچکتر) با اهمیت بسیار بالا و استراتژیک وجود دارند و از این رو استان یک گستره بی نظیر برای مطالعه آبخوان ها محسوب می شود.
وی بیان کرد: آبخوان‌های کارستی از حساسترین منابع آب زیرزمینی به حساب می آیند که به سادگی هم از لحاظ کمی و هم از لحاظ کیفی آسیب می بینند بنابراین نگاه پژوهشگری جهت شناخت هرچه بیشتر و پاسخ به سناریوهای مدیریتی مختلف بویژه در مورد آبخوان های کارستی استان بسیار مهم است.
زیدعلی نژاد ادامه داد: در حال حاضر تنها شرکت آب منطقه ای وظیفه حفاظت، بهره برداری، مدیریت و پایش آب های زیرزمینی را برعهده دارد که اهمیت کار این شرکت بسیار بالا است.
وی گفت: برای مدیریت مناسب و کارآمد در گام اول، شناخت دقیق از سیستم نیاز است تا بتوان مدل مفهومی هر آبخوان را تهیه نمود که این مدل در مراحل بعد جهت ساخت مدل های دقیق عددی و شناخت پاسخ سیستم آب زیرزمینی نسبت به تنش های موجود به کار می رود.
وی بیان کرد: چشمه های کارستی مختلف با آبدهی بسیار بالایی در سطح استان وجود دارد که می توانند به عنوان منابع با کیفیت آب زیرزمینی، مصارف مختلف، به ویژه شرب را تامین نمایند همچنین بخش اصلی آب شرب در شهر خرم آباد از طریق چشمه های کارستی مختلف، از جمله سراب کیو، مطهری و گرداب سنگی، تامین می شود.
زیدعلی نژاد با بیان اینکه در صورت کاهش آبدهی این چشمه ها زندگی جمعیت زیادی به مخاطره می افتد تصریح کرد: تاکنون این چشمه ها از لحاظ منشا، تعیین نوع جریان، و سایر ویژگی های هیدروژئولوژی و ریخت شناسی مورد مطالعه دقیق علمی قرار نگرفته اند.
وی ادامه داد: مطالعه دقیق آب های زیرزمینی جهت شناخت کافی از سیستم و در نهایت ارائه راهکارهای مختلف مدیریتی و سازگاری، تعیین نقاط آسیب پذیری و تاب آوری آبخوان ها از اهمیت کمتری، بویژه در دستگاه‌های اجرایی کشور، برخوردار است.
وی افزود: طرح تعادل بخشی آب های زیرزمینی جهت حفاظت از آبخوان ها طی چند سال گذشته در سطح کشور اجرایی شده اما تاکنون مطالعات آنچنان دقیقی در خصوص آن انجام نشده و این در حالی است که تاکنون هزینه زیادی در این راستا صورت گرفته است.
زیدعلی نژاد اظهار کرد: اگر به روند آبخوان های کشور توجه کنیم می‌توان گفت این طرح چندان هم موفقیت آمیز نبوده است اما به هر حال، اگر این طرح هم نبود احتمالا وضعیت آب های زیرزمینی بدتر می شد.
این کارشناس حفاظت بهره‌برداری از آب‌های زیرزمینی در لرستان گفت: در عمل اقدامی برای به تعادل رساندن آبخوان ها صورت نگرفته و این در حالی است که اضافه برداشت چاه های مجاز و دارای پروانه بهره برداری و تنش های دیگر از جمله تغییر اقلیم را نیز باید در نظر گرفت.
زیدعلی نژاد با اشاره به اینکه آب‌های زیرزمینی دارای سیستم آسیب پذیری هستند افزود: شرکت مدیریت منابع آب ایران بایستی یک راهکار اساسی داشته باشد و بودجه پر و مسلوب المنفعه نمودن چاه های غیر مجاز را افزایش دهد.
وی گفت: همچنین می توان بودجه پژوهش ها را افزایش داد تا نیروهای کارآمد موجود بتوانند با تمام توان به بررسی و پژوهش در خصوص آبخوان ها بپردازند.
وی به اهمیت پژوهش اشاره کرد و بیان کرد: پژوهش جنبه های مختلفی دارد و در بسیاری از مطالعات جهانی عوامل مختلف اجتماعی، اقتصادی و هیدرولوژیکی را برای مطالعه آبخوان در نظر می گیرند.
کارشناس حفاظت بهره‌برداری از آب‌های زیرزمینی در لرستان گفت: در شرکت های آب منطقه ای سال به سال بودجه کمتری برای پژوهش در نظر گرفته می شود که در خلاف روند موجود در سایر کشورهای جهان است.
زیدعلی نژاد افزود: هر شرکت آب منطقه ای باید علاوه بر بودجه مناسب، واحد پژوهشی بسیار قوی داشته باشد و بهترین کارشناس‌ها را با در نظر گرفتن مدارک به روز دانشگاهی در این واحد بکار گیرد.
وی ادامه داد: بسیاری از طرح های موجود به شرکت های مهندسین مشاور داده می شود که آنها هم بیشتر هدف مالی دارند و در بسیاری از موارد طرح ها را به کارشناس های بدون تخصص کافی می‌سپارند و در نتیجه نمی توان به آنها اتکا کرد.
زیدعلی نژاد اظهار داشت: گستره های بی نظیر و بکری در سطح استان وجود دارد که همچنان از نظر علمی مورد بررسی قرار نگرفته و یا مطالعات نسبتا ضعیفی در خصوص آنها انجام شده است در حالیکه با مطالعه و معرفی دقیق این مناطق به دانشمندان مطرح جهانی می توان حتی به درآمدزایی نیز رسید.
وی ادامه داد: امروزه در سطح جهانی بیش از ۲ برابر میزان تغذیه (ورودی) به آبخوان، آب های زیرزمینی در حال برداشت است که این موضوع اهمیت حفاظت و بهره برداری مناسب از آبخوان ها را نشان می دهد.
زیدعلی نژاد اظهار کرد: اگر یک آبخوان با برداشت بیش از حد روبرو باشد منجر به فرونشست زمین می شود که یک پدیده غیرقابل برگشت بوده و با تراکم لایه های زمین شناسی، آبخوان دیگر از طریق نزولات جوی تغذیه نمی‌شود.
