گروه جامعه خبرگزاری فارس - سودابه رنجبر: واژه «اندیشکده» همیشه ثقیل بوده طوری که خیلی‌ها با شنیدن نام اندیشکده به یاد سخت‌ترین واژگان و ادبیات می‌افتند، اما جالب است بدانید که مهم‌ترین موضوع در همین اندیشکده ها ،حل مسائل عامه مردم است. درواقع اندیشمندان به دنبال راه‌حلی هستند که به ساده‌ترین مسائل ازنظر من و شما پاسخ دهند و البته پاسخ‌های موشکافانه‌تری نسبت به من و شما!
پس نگران درک، بحث‌ها، واژه‌ها و کلمه‌های سنگین آن‌ها نباشید؛ یک‌قدم جلوتر بیایید و بشنوید! همه حرف‌هایشان برای ماست؛ برای ما که اصل قصه هستیم. پس گوش‌هایتان را تیز کنید و بشنوید که قرار است ما کجای پازل پیشرفت ایران در اندیشکده ها باشیم؟ اندیشکده ها کجا قرار می‌گیرند؟ راستی سهم اندیشکده ها در پیشرفت ایران و حل مسائل چقدر است؟ قراراست اندیشکده ها سر کلاف را از کجا باز کنند؟ می‌پرسید کدام کلاف؟ کلاف زندگی من و شما! آنچه در اندیشکده ها به آن پرداخته می‌شود جامعه من و شماست. مخصوصاً حالا که نگاه‌ها تغییر کرده است و نوآوری اجتماعی هم باید در طراحی راهبردها تأثیرگذار باشد، قرار است ما هم در این گفتمان سازی اصل ماجرا باشیم. اصلاً یک سر ماجرا به ما مردم گره‌خورده است. نوآوری اجتماعی در اندیشکده ها ثابت کرده است که بدون حضور ما، آب از آب تکان نمی‌خورد.
جالب اینجاست که خیلی از مواقع حضور ما، در مشارکت‌های اجتماعی می‌تواند با نگاهی ساده، مسئله مهمی را گره‌گشایی کند. چه‌بسا که در تمام این سال‌ها با همین گفت‌وشنودهای فعالان حوزه اجتماعی مسائل حل‌وفصل شده است. پس آستین‌ها را بالا بزنید و برای حضوری مؤثر در گفتمان اندیشکده ای و رسیدن به رویداد بزرگ نوپیا با ما همراه باشید:
مهمان های این دورهمی را بشناسید
در این نشست، مدیران ۵۰ اندیشکده در کنار برگزارکنندگان رویداد بزرگ نوپیا قرارگرفته‌اند. تا توضیح دهند که اندیشکده ها چطور می‌توانند در «نوآوری پیشرفت ایران»، مؤثر باشند. در این نشست، دکتر «محسن دوباشی» مدیرعامل ستاد پیشرفت جامع منطقه‌ای و رئیس شورای سیاست‌گذاری رویداد ملی نوپیا، دکتر «محسن دنیوی» دبیر رویداد حوزه نوآوری نوپیا و مدیر مرکز نوآوری ستاد پیشرفت، «سید سجاد حسینی» دبیر دورهمی های رویدادهای ملی نوآوری، دکتر «محمد مجید فولادگر» دانش‌آموخته آینده‌پژوهی و مدیر پژوهشکده چشم‌انداز، دکتر «میثم مسعودیان» عضو بنیاد توسعه فردا و انجمن خیرین علم و فناوری ایرانیان، «شوان صدر قاضی» پژوهشگر تحقیقات اقتصادی اجتماعی از دانشگاه سازمان ملل، دکتر «محمد هانی ایران‌منش» مدیر مرکز راهبردی جبهه فرهنگی انقلاب «اندیشکده اشراق»، آقای «حامد ملک‌زاده» مدیر ستاد نوآوری اجتماعی و مدیر مرکز مطالعات پیشرفت «عماد»، دکتر «روح‌اللهی» مدیر اندیشکده «پایا»، دکتر «رضا حسان» دانش‌آموخته سیاست‌گذاری بر پایه مدل دانشگاه «پالرمو» و استادیار پژوهشکده جامعه و اطلاعات و دکتر کلانتری فعال حوزه اجتماعی در مناطق کم برخوردار حضور دارند.
«سید سجاد حسینی» دبیر دورهمی های رویدادهای ملی نوآوری، به‌عنوان مجری- کارشناس در ابتدای نشست به اهمیت موضوع نوآوری‌های اجتماعی و حل مسائل توسط اندیشکده ها اشاره می‌کند و می‌گوید: «در اولین دورهمی رویدادهای ملی نوآوری حضور اتمی‌ها را داشتیم . امروز هم برای رسیدن به نگاه مشترک بین نوپیا «نوآوری پیشرفت ایران» و اندیشکده ها این نشست انجام می‌شود. در این نشست قصد داریم رابطه بین اندیشکده ها و حل مسائل کشور را بیان کنیم».
دومین قدم برای رسیدن به رویداد نوپیا
دکتر «محسن دنیوی» دبیر رویداد ملی نوپیا و مدیر مرکز نوآوری ستاد پیشرفت در طول برگزاری این نشست نقش پرسشگر را دارد که علاوه بر مهمانداری گاهی با مطرح کردن چالش‌های پیش روی اندیشکده ها سعی می‌کند گوی سخن را بین مهمان‌ها جابه‌جا کند تا نظر همه مدیران اندیشکده ها که به‌صورت حضوری و یا برخط در این نشست حضور دارند را در برنامه داشته باشد، اما در اولین کلام علت حضور مدیران اندیشکده ها را این‌طور بیان می‌کند: «امروز دومین دورهمی را با حضور کارشناسان و مدیران در حوزه اندیشکده و پژوهشکده‌های دانشگاهی برگزار می‌کنیم. حضور اندیشکده ها یکی از هفت نشستی است که ما را برای رسیدن به رویداد بزرگ نوپیا در تاریخ ۱۲ اسفند ۱۴۰۰ آماده می‌کند».
همه‌چیز از یک سؤال شروع شد
«چه رابطه‌ای بین اندیشکده ها و حل مسئله با کارکرد نوآوری اجتماعی می‌تواند وجود داشته باشد؟» این سؤال دکتر دنیوی در شروع یک بحث تخصصی است. همین سؤال کافی است تا همه آن‌هایی که مخاطب این نشست هستند بدانند که قرار است حول چه موضوعی صحبت کنند. دنیوی در توضیح بیشتر می‌گوید: «وظیفه اندیشکده ها تولید سیاست و سیاست پژوهی و راهبرد نویسی برای حل مسائل است. هرچند سابق این‌طور برداشت‌شده بود که راهبردی نویسی باید به‌گونه‌ای پیش برود که نیاز به مداخله افراد و اجتماع مردم نباشد، چون به هر دلیلی ممکن است مردم همراهی نکنند. تا جایی که اندیشکده با تحکم الزام‌آور عمل می‌کردند. حالا این موضوع محل چالش است؛ به‌خصوص وقتی پدیده نوآوری هم به میدان می‌آید. سیاست در نوآوری این‌طور تعریف می‌شود که باید مسائل از طریق اجماع و اجتماعات انسانی حل‌وفصل شود. این چالش قوی‌تر می‌شود و این سؤال موضوعیت بیشتری پیدا می‌کند. «حالا باید اجماع مردم را در طراحی سیاست‌های راهبردی اندیشکده ها در نظر داشته باشیم؟»
دکتر دنیوی برای اداره این نشست تیرش را انداخته بود قرار گرفتن در این چالش خودش می‌توانست ساعت‌ها بحث و گفتمان داشته باشد.
درخواست بودجه نه! تفویض اختیار
دکتر «محمد مجید فولادگر» دانش‌آموخته آینده‌پژوهی و مدیر پژوهشکده چشم‌انداز اولین مهمانی است که وارد گفت گو می‌شود می‌گوید: «اندیشکده ها واسطه ای بین جامعه، بخش‌های مختلف حاکمیت و نهاد علم هستند. امروز کارکرد اندیشکده ها این است که بتوانند با جامعه طرح بحث کنند. برای رسیدن به طرح بحث همه خوب می‌دانیم که چاره‌ای به جز خلاقیت و نوآوری نداریم. اگر خلاق نباشیم روزبه‌روز ضعیف و ضعیف‌تر می‌شود. ما ناگزیریم که نوآور باشیم».
دکتر فولادگر حرف‌هایش را با یک سؤال دنبال می‌کند: «حالا چطور نوآوری کنیم؟ ابتدا باید قاعده را به هم بزنیم. دولت تا امروز با یک سازوکار زیست کرده است، می‌خواهیم این سازوکار تغییر کند در مقابل این تغییر حتی ممکن است مقاومت اجتماعی هم ایجاد شود. برای رسیدن به این منظور باید مردم و بدنه دولت را با خودمان همراه کنیم. برای رسیدن به این مرحله تازه ظرافت‌های اندیشکده ها نمایان می‌شود. حالا چقدر دولت می‌تواند به اندیشکده ها اعتماد کند؟ واقعیت اینکه اندیشکده ها هنوز به بلوغ واقعی نرسیده‌اند، دولت هم آن‌طور که باید به اندیشکده اعتماد ندارد. ارتباط اندیشکده ها با حاکمیت در حد اعتبارات است. یعنی همیشه اندیشکده ها به دنبال تأمین بودجه از دولت هستند تازه اگر اندیشکده ها بتواند درخواستشان را تبیین کنند می‌توانند بودجه بگیرند؛ اما قاعده در ابتدا باید این‌طور تغییر کند که اندیشکده ها به‌جای درخواست بودجه، باید تفویض اختیار کنند».
باز چینش سرمایه اجتماعی
دکتر «میثم مسعودیان» عضو بنیاد توسعه «فردا»و انجمن خیرین علم و فناوری ایرانیان است از همان اول به پیشرفت جامعه اشاره می‌کند همان مقوله‌ای که رویداد نوپیا را تعریف می‌کند و می‌گوید: «یک‌راه بسیار مطلوب برای پیشرفت این است که باز چینش سرمایه اجتماعی صورت بگیرد. اگر موفق به طراحی دستگاهی بین مردم و حاکمیت شویم به حتم آن سیستم، اندیشکده ها هستند. با ورود اندیشکده ها این سؤال پیش می‌آید که جامعه انسانی چطور می‌تواند از بدنه هرم اجتماعی به حاکمیت وارد شوند؟ این در حالی است که وقتی می‌توان موضوعی را پایدار دانست که در دایره آفرینش آن مشارکت اجتماعی دخیل باشد. در این مرحله گفتمان سازی می‌تواند مردم و حاکمیت را برای یک اتفاق خوب در کنار یکدیگر همراه کند».
اصالت با چیست؟
دکتر دنیوی، دکتر «شوان صدر قاضی» را این‌طور معرفی می‌کند که او تجربه‌های موفق بین‌المللی در موضوع توسعه و پیشرفت داشته است و می‌تواند این گفت گو را از نگاه کلان‌تر و بین‌المللی رصد کند.
«شوان صدر قاضی» پژوهشگر تحقیقات اقتصادی اجتماعی از دانشگاه سازمان ملل پژوهش‌های میدانی در مناطق محروم را اندوخته تجربیاتش دارد. این‌طور که از شواهد پیداست صدر قاضی مدت ۱۵ سال در پژوهش‌های مربوط به توسعه و پیشرفت فعالیت دارد خودش می‌گوید: «بحث توسعه و پیشرفت همیشه طرفداران خاص خودش را داشته، حالا فکرش را کنید که واژه جذاب نوآوری هم به آن اضافه شود. باید دید که چطور نوآوری قرار است در بستر توسعه و پیشرفت تعریف شود؟ نوآوری واژه‌ای است که حتی در عرصه بین‌الملل هم قابلیت لوث شدن دارد می‌پرسید چرا؟ چون وقتی بودجه‌ای برای نوآوری در نظر گرفته می‌شود همه طرح‌ها برچسب نوآوری می‌خورند! خودتان فکرش را بکنید که چه اتفاقی می‌افتد؟! با این شرایط بیشتر طرح‌ها خودشان را نوآور معرفی می‌کنند حالا این سؤال مطرح می‌شود که اصالت با تأثیر اجتماعی است یا با نوآوری؟ نمونه‌هایی از مسائل حل‌شده‌ای داریم که اصلاً اصرار بر نوآوری ندارند، بلکه تمرکزشان را روی اثربخشی گذاشته‌اند. بعد از انجام کار، تازه فکر می‌کنند که کدام بخش از کارشان نوآورانه بوده است. اندیشکده ها می‌توانند برای حل مسائل به موضوعات اجتماعی نور بتابانند».
نسبت نوآوری‌های اجتماعی با اجتماعات
دنیوی سعی دارد فرمان گفت‌وگو را در این نشست به سمت دیگری بچرخاند، تا بحث شنیدنی‌تر شود. این سؤال را مطرح می‌کند «فن‌آوری اجتماعی منجر به تولید ثروت می‌شود، اما در نوآوری اجتماعی مسئولیت اصلی تأمین مالی نیست. به نظر شما نوآوری‌های اجتماعی با اجتماعات چقدر نسبت دارد؟
دکتر صدر قاضی در پاسخ به این سؤال می‌گوید: «نوآوری اجتماعی کار زیادی با فن‌آوری ندارد. نوآوری اجتماعی وقتی یک راهکار ارائه می‌دهد تازه اول ماجراست، در نوآوری اجتماعی مدام این سؤال مطرح می‌شود که چطور بتوانیم به اثربخشی بیشتری برسیم، اما در فناوری اجتماعی وقتی محصول وارد جامعه شد کار تمام است».
ماجرای تاریخی
دکتر «محمد هانی ایران‌منش» مدیر مرکز راهبردی جبهه فرهنگی انقلاب «اندیشکده اشراق» است. خودش هم نمی‌دانست از زاویه‌ای که قرار است به اندیشکده ها و نوآوری صحبت کند باعث چالش خواهد شد و موافقان و مخالفان سرسختی خواهد داشت طوری که وقتی دکتر ایران‌منش در جمع اندیشمندان صحبت می‌کند مثل‌اینکه طیف اندیشمندان هم حرف‌های تازه‌ای شنیده‌اند؛ حتی همان‌جا وقتی روی صندلی هایشان نشسته اند، برای درک بهتر روایت او خیزبرداشته اند
دکتر «ایران‌منش» بحث خودش را از این نقطه آغاز می‌کند: «بحث نوآوری پدیده نویی نیست. برای اینکه این جریان را بهتر متوجه شویم به‌شدت نیازمند به فهم تبار و تاریخ هستیم. اگر بخواهیم از تاریخ جدا شویم و با واژه‌هایی که مد می‌شوند جلو برویم عملاً راهی از پیش نمی‌بریم بیشتر مقلد کشورهای غربی می‌شویم.»
اوهمان ابتدا کلامش را با گفتن اینکه قرار است برای شما از اندیشکده ها روایت تاریخی داشته باشم همه را میخکوب می‌کند: «بعد از جریان جنگ‌های ایران و روس، ایران متوجه شد که به نسبت، از رشد تمدن‌ها جامانده است. در این برهه تاریخ با این سؤال روبه‌رو شد که حالا چه رویکردی باید داشته باشد؟ قطعاً پاسخ این بود که باید جبران کند.حالا سه تفکر برای جبران پیش رو داشت. یکی اینکه تاریخ و تمدن تکامل پیداکرده است و ما هم باید به کاروان غرب بپیوندیم. تفکر دوم اینکه بعد از ۱۲ قرن تمدن اسلامی باید بازسازی صورت گیرد. سومین تفکر اینکه بر اساس سنت اسلامی حرکت کنیم حرکتی که بر اساس سنت در تمام این سال‌ها ادامه داشته است،اما در این روایت تفکر دوم را موردبررسی قرار می‌دهیم، جرقه‌های آن در دوران مشروطه اتفاق افتاد. حضور علامه طباطبایی با تفسیر المیزان و تربیت شاگردانش این نوسازی یا بازسازی کلید خورد. در دورانی که نو تجددگرایی و نوبهایی رشد پیداکرده بود. در همین روند دهه ۷۰ سیل جریان شبهات راه افتاد و این شباهت نیاز به پاسخگویی داشت. در دهه ۸۰ راهبرد اندیشی و زایش اندیشه جریان پیدا می‌کند و تفکر راهبردی به کمک می‌آید و برای تمدن سازی بحث پیشرفت در جامعه جان دوباره‌ای می‌گیرد. دهه ۹۰ وارد ماجرای جدیدی می‌شویم، وارد نوآوری به نام عقلانیت راهبردی می‌شویم. در این دوران به‌شدت به آزاداندیشی نیازمندیم. نحوه زیستمان تغییر کرده است و حالا باید حوزه علم و عمل به هم نزدیک‌تر شوند تا بازسازی تمدنی به جریان بیافتد».
دکتر دنیوی هم در پایان صحبت‌های دکتر ایران‌منش، به چالش‌برانگیز بودن بحث تاریخی او اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد:« فارغ از نگاه موافقان و مخالفان شما خیلی خوب این موضوع را به تاریخ اندیشکده ها و نوآوری گره زدید».
انقلاب اسلامی ایران بزرگ‌ترین نوآوری است
«حامد ملک‌زاده» رئیس ستاد نوآوری های اجتماعی ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) و مدیر مرکز مطالعات پیشرفت عماد است. بنا به گفته دکتر دنیوی او پژوهش‌های تجمیعی را در حوزه شناخت نظام مسائل کشور، مجلس، مجمع تشخیص مصلحت نظام و... انجام داده است.
ملک‌زاده همان ابتدا از صحبت‌های دکتر ایران‌منش وام می‌گیرد و می‌گوید: «جریان انقلاب اسلامی از ۲۰۰ سال گذشته خودش را صورت‌بندی کرده است. این انقلاب بزرگ‌ترین نوآوری است که ادبیات جدید و معادلات خودش را دارد و اتفاقاً قائل به سنت است. البته جریان وابسته به سنتی که همیشه زنده است. حالا این سؤال مطرح می‌شود ما کجای این نوآوری «انقلابی» ایستاده‌ایم؟ نیم‌قرن از انقلاب نوآوری گذشته در این مسیر با تلاطم‌هایی روبه‌رو شدیم که از آن‌ها به دوران تثبیت شدن می‌گوییم. الآن وقت آن است که نوآوری دیگری داشته باشیم. وقت آن رسیده است که حرف تفضیلی بزنیم. چه کنیم که ادبیات و معادلات جدید خلق شود؟ در پاسخ به همین سؤال وظیفه اندیشکده ها معلوم می‌شود. اندیشکده ها محل اتصال نهاد علم به مسئله‌های اجتماعی در ادبیات انقلاب اسلامی هستند».
با حضور مردم نوآوری سیاسی رقم می‌خورد
دکتر «رضا حسان» دانش‌آموخته سیاست‌گذاری بر پایه مدل دانشگاه «پالرمو» و استادیار پژوهشکده جامعه و اطلاعات است او قرار بود که در این نشست حاضر شود اما جای او در این دورهمی خالی است به همین علت از طریق ارتباط برخط وارد این نشست می‌شود بدون مقدمه می‌گوید: «رابطه نوآوری اجتماعی و سیاست‌گذاری یک رابطه دوطرفه است. حالا این سؤال‌ها مطرح است که چطور از نوآوری‌های اجتماعی برای سیاست‌گذاری استفاده کنیم؟ چطور می‌توانیم در آزمایشگاه‌های سیاست‌گذاری فضای نوآوری داشته باشیم؟ مثلاً خبرگزاری فارس در ایجاد کمپین‌ها نقطه نظرات را از یک جامعه می‌گیرد و وارد سیاست می‌کند. این‌یک نمونه است. حالا وقت نوآوری رسیده است. اگر قرار بود با سیستم‌های قدیم و باسیاست‌های قدیمی به‌جایی می‌رسیدیم تا حالا رسیده بودیم. باید مسیری را ایجاد کنیم که همراهی مردم را هم داشته باشیم».
مراقب باشیم گوشه رینگ نیافتیم
حالا نوبت به «محسن دوباشی» مدیرعامل ستاد پیشرفت ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) و رئیس شورای سیاست‌گذاری رویداد ملی «نوپیا» رسیده است. معتقد است صحبت کردن بعد از اندیشمندان که بیشتر حرف‌ها را زده‌اند سخت به نظر می‌رسد، اما در ابتدای سخنانش تأکید می‌کند که در برگزاری سلسله نشست‌ها برای رسیدن به رویداد نوپیا در تاریخ ۱۲ اسفند ۱۴۰۰ همه کارهای سخت را بر عهده می‌گیرد. او رشته کلام را این‌طور به دست می‌گیرد: «تا وقتی مسئله‌ای برای حل شدن وجود دارد، این حل مسئله است که عرض‌اندام می‌کند و نوآوری اجتماعی به‌خودی‌خود اصالتی ندارد. در این شرایط بر طبل نوآوری کوبیدن ممکن است شبکه نظام مسائل را دچار مشکل کند. درواقع فهم درست مسئله مهم‌تر از هر موضوع دیگر است. نباید در دام فضای خسته دانشگاهی و پژوهشی بیافتیم».
دکتر دوباشی به دو بال مهم پیشرفت در کشور اشاره می‌کند و می‌گوید: «بال‌های مهم پیشرفت در کشور حاکمیت و دیگری مردم هستند و برای قدرت گرفتن هر دو این بال‌ها نیاز به نوآوری است. برای رسیدن به نوآوری در بین مردم همان سبک زندگی مطرح می‌شود. اصلاً لازمه نوآوری این است که با تعصب به مقوله نوآوری نگاه نکنیم چون همان موقع است که گوشه رینگ می‌افتیم».
دور دوم گفت وگوها آغاز می شود
دور دوم گفت‌وگوها آغاز می‌شود این را «سید سجاد حسینی» دبیر دورهمی های رویدادهای ملی نوآوری می‌گوید و اعلام می‌کند، دکتر «روح الهی» به جمع آن‌ها پیوسته است و قرار است در این نشست حضورداشته باشد. دکتر «محمد مجید فولادگر» درخواست گفت‌وگو می‌کند تا جای خود را به دکتر روح الهی بدهد.
ای‌کاش این روایت تاریخی وجود داشت!
دکتر فولادگر روی صحبتش به گفته‌های دکتر ایران‌منش است درواقع چالشی که از آن حرف می‌زدیم از همین‌جا شروع می‌شود. این‌طور آغاز می‌کند: «قصه دکتر ایران‌منش من را به فکر فروبرد. ای‌کاش این‌طور بود که ایشان می‌گوید. راستش من آن‌قدرها پیوستگی در این جریان نمی‌بینم. حس من این است جریان و روایتی که ایشان روی آن تأکید داشتند اتصال عمیقی نیست. ای‌کاش این‌طور بود در این صورت با آن مبانی فکری می‌توانستیم شرایط را بررسی کنیم. حتی دررفت و برگشت‌های علمی می‌توانستیم اشکالات مسیر را هم پیدا کنیم. ما گاهی با علم ناتمام، بیشتر به جامعه ضربه می‌زنیم و فقط به جامعه مسکن می‌دهیم. چون پیوندی که می‌خواهیم بین علوم داشته باشیم کامل نیست. ما باید برای مردم روایت کنیم و تصویرسازی درست داشته باشیم باید قله‌ها و ضعف‌ها را به مردم نشان دهیم. مشارکت اجتماعی از همین روایت‌ها شکل می‌گیرد و مقوله پیشرفت اتفاق می‌افتد».
پیشرفت یعنی ایجاد انگیزه رشد در افراد
دکتر کلانتری روی خط می‌آید و به‌صورت مجازی در جلسه حاضر می‌شود. او علاوه بر حضور پررنگ در فضای اندیشکده ای بیشتر در حوزه کارآفرینی و اشتغال در مناطق محروم دستی دارد و فضایی که در آن کارکرده است کاملاً فضای میدانی است می‌گوید: «جایی که من کار می‌کنم منطقه محروم است آن‌ها از واژه‌های استارت‌آپ و شتاب‌دهنده هیچ نمی‌دانند. این ادبیات آنجا هیچ مفهومی ندارد. آن‌ها می‌خواهند بدانند مسئله‌شان چطور حل می‌شود؟ آن‌ها می‌خواهند بدانند چرا زندگی‌شان نمی‌چرخد؟ ما به‌عنوان اندیشکده گاهی به سمت و سویی می‌رویم که فقط به آن‌ها پول داده‌ایم یعنی دچار سیستم‌هایی شده‌ایم که فقط پول پخش می‌کنند. مشکل این‌ها با پول حل نمی‌شود. ما روستایی‌های زیادی داریم که اندیشه داشته‌اند. از مناطق محروم بلند شده‌اند. حتی عقبه‌ای نداشته‌اند، اما پروفسور شده‌اند. می‌خواهم بگویم اگر ما زمینه را در فضای نوآوری اجتماعی طوری فراهم کنیم که ابتدا خود شخص انگیزه رشد پیدا کند آن‌وقت است که پیشرفت کرده‌ایم».
حرف‌های دکتر کلانتری بسیار نرم و دل‌نشین است دکتر دنیوی هم به این نکته اشاره می‌کند و معتقد است حرف‌های دکتر کلانتری به دل می‌نشیند چون دوش‌به‌دوش مردم مناطق محروم است و از مسائل آن‌ها به‌خوبی آگاه است».
حضور در دل آسیب اجتماعی، یعنی محله هرندی
دکتر «روح‌اللهی» مدیر اندیشکده «پایا» نیز در جمع حاضر می‌شود دکتر دنیوی او را با فعالیت‌های میدانی که در حاشیه شهر تهران و بخش آسیب‌پذیر تهران داشته است معرفی می‌کند اسم محله هرندی که می‌آید همه چشم‌ها بازتر می‌شود. کار کردن در محله هرندی یعنی حضور در دل آسیب‌های اجتماعی . دکتر روح الهی می‌گوید: «همه‌کسانی که دغدغه اجتماعی دارند گذرشان به محله هرندی افتاده است. حتی دولتی‌ها که ساختار بوروکراتیک دارند، توانایی حل مسائل پر چالش و پیچیده را در این موارد ندارد. خیران هم به محله هرندی ورود کردند، آن‌ها هم فرد محور عمل می‌کنند و با یک نگاه سنتی می‌خواهند یک ایده را همه‌جا پیاده کنند.
شرایط اجتماعی امروز ایجاب می‌کند مجموعه‌های اهل فکر وارد قصه بشوند. نخبگان کشور را با مسئله مناطق محروم و حاشیه شهرها درگیر کنیم. در تهرانی که ما هستیم به تعداد محله‌های محروم کانون تفکر و دانشگاه و اندیشکده وجود دارد. اگر همه این‌ها می‌توانستند یکپارچه بشوند شاید مسائل بهتر حل می‌شد. بعد از سه چهار سال که راجع به اعتیاد در محله هرندی کارکردیم واقعاً به بن‌بست رسیدیم. انگار راه‌حلی نداریم. معتاد را ترک دادیم برایش اشتغال ایجاد کردیم یک سال کنارش بودیم، حالا اژدهای درونش بیدار شده است فکر می‌کردیم اگر ترک اعتیاد بدهیم و توانمندش کنیم به جامعه برمی‌گردد وزندگی می‌کند، اما همیشه این‌طور نیست. بحث‌های اجتماعی به‌شدت پیچیده است اگر به محله هرندی نمی‌رفتیم هیچ‌وقت به این جمع‌بندی نمی‌رسیدیم».
درگیر فانتزی‌ها نشوید
دکتر مسعودیان باب سخن را به سمت سؤال‌ها و چالش‌های قبلی می‌برد و می‌گوید: «در اندیشکده ها نباید درگیر فانتزی‌ها بشویم. آنچه مهم‌تر از حل مسئله است، ساخت اجتماعی است برای حل کردن مسائل است. باید کارها را عملیاتی کرد تا مجدداً چهارچوب ذهنی ما بازآفرینی شود. ظرفی که این اتفاق می‌افتد یک ظرفی است که باید فعال‌کننده اجتماع باشد و جمله آخرم اینکه مأموریت مهم اندیشکده‌ها فرایند اثربخشی کردن تعاملات بین اجتماع و حاکمیت است».
ما باید کتاب‌های خودمان را بنویسیم
دکتر «صدر قاضی» از دغدغه‌اش در ایران می‌گوید که بیشتر پژوهشگران و اندیشمندان برای حل مسئله به سراغ کتاب‌ها و مقاله‌ها می‌روند. مبنای این مقاله‌ها بیشتردر کشورهای آفریقای جنوبی و شرقی آسیا است که هیچ سنخیتی با مسائل کشورما ندارد.
می‌گوید:« در کشور ما مفاهیمی مثل برکت در کسب‌وکار، همین نذر دادن و.... که برتابیده از فرهنگ و زیست‌بوم ما است وجود دارد که در جای دیگری ممکن است وجود نداشته باشد مثل نذر طبیعت یا نذر وقت همه این‌ها مسائل را برای ما طور دیگری می‌تواند حل کند که با کشورهای دیگر متفاوت باشد پس نباید صرفا الگوبرداری کرد».
دکتر دوباشی به گره زدن نشست اول که حضور اتمی‌ها به‌عنوان الگوهای موفق اجتماعی و اندیشکده ها به‌عنوان جایگاه اندیشه اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد:« باید فضای ذهنی نخبه‌های اتمی با فضای اندیشکده ها نزدیک شود. این الگوسازی و مدل‌سازی توسط اندیشکده ها صورت بگیرد تا جنس جدیدی از آینده را ترسیم کنند. فهم مسئله در رویداد نوپیا شروع همین حرکت یکپارچه است».
دکتر دنیوی از این بخش صحبت‌های دکتر دوباشی استفاده می کندو می‌پرسد؟ اندیشکده‌ها چطور می‌توانند از الآن برای حضور در رویداد نوپیا اقدام کنند؟
دکتر دوباشی پاسخ می‌دهد: «مجموعه‌هایی که در فضای حقوقی اندیشکده‌ها فعالیت دارند و ایده‌هایی در فضای نوآوری اجتماعی دارند. می توانند در سایت نوپیا ثبت‌نام کنند و در این رویداد حضور مؤثری داشته باشند».
باوجود اینکه وقت تمام‌شده است ،اما دکتر دنیوی فرصت را به دکتر ایران‌منش می‌دهد تا از روایت جریان تاریخی دفاعی داشته باشد.
ما خودمان را بی تبار کرده‌ایم
دکتر ایران‌منش به‌عنوان آخرین نفری که قرار است صحبت کند اول صحبت ها را جمع‌بندی می‌کند و می‌گوید: «سه معنا از نوآوری اجتماعی در نشست امروز مطرح شد. مرحله اول اینکه نوآوری برای حل مسئله اجتماعی است. دوم اینکه به دنبال راهکار نوین باشیم و دراین راهکار نقشی هم برای مردم و اجتماعات قائل باشیم. سوم اینکه چگونه نوآوری را به جریان اجتماعی تبدیل کنیم که مردم هم نوآورانه به میدان حل مسائل بیایند. معنای سوم معنای مهمی است. این معنای سوم به‌شدت نوآوری اجتماعی را با گفتمان‌شناسی گره می‌زند».
ایران‌منش به بحث پر چالش تاریخی اشاره می کندو توضیح می‌دهد: «ما دچار انقطاع تاریخی شدیم. مثلاً وقتی به میدان امام اصفهان می‌رویم. نمادهای میدان اصفهان را به سمت آن شکوفایی و تمدن صفویه ارجاع نمی‌دهیم. می‌رویم به این شگفتی‌ای که از این ستون حرف می‌زنیم و در آن‌یکی ستون صدا پخش می‌شود. همین! ولی هیچ‌کدام ارجاع تمدنی پیدا نمی‌دهیم. دو سه هزار شهر ساختیم و امروز هزاران مدیر شهری داریم که اصلاً یادشان نیست که قبلاً دو سه هزار شهر ساخته ایم . انبوهی از تجربه شهرسازی داریم و تمام نوآوری خودمان را به کار گرفته بودیم تا آن‌ها ساخته شود. شهرهایی که در تاریخ مثال‌زدنی است. همین ها انقطاعی است که ما را بی تبار کرده است. ما بی تاریخ شدیم و این باعث می‌شود که ما فهم مناسبی از وضعمان در تاریخ نداشته باشیم.»
دکتر دنیوی در انتهای این نشست وعده نشست سوم را در سه‌شنبه‌های پیش رو می‌دهد. سلسله نشست‌هایی که قرار است فعالان حوزه نوآوری اجتماعی را به سمت رویداد بزرگ نوپیا در تاریخ ۱۲ اسفند سال ۱۴۰۰ به برج میلاد هدایت کند.
انتهای پیام /
