غلامحسین شافعی روز شنبه در جمع اعضای کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی، صنایع و معادن و کشاورزی خراسان رضوی و فعالان این صنعت در محل اتاق بازرگانی مشهد افزود: فقدان یک نگاه عمیق به ظرفیتهای بخش گردشگری در کشور و ضعف جدی در تعریف و اجرای برنامه‌های عملیاتی برای این صنعت باعث شده است تا به رغم مزیتهای فراوان از منافع بخش گردشگری، سهم درخوری از این بخش عاید اقتصاد کشورمان نشود.
وی بیان کرد: عرصه سیاستگذاری کشورمان عمدتا صنعت گردشگری را یک ظرفیت تزئینی تلقی می کند و آن را یک ظرفیت عمیق برای کمک به توسعه و تعالی اقتصاد نمی‌داند، این مهم باعث شده است تا سهم و نقشی که گردشگری در توسعه اقتصادی بسیاری از کشورهای جهان ایفا نموده است، برای ایران محقق نشود.
رییس اتاق بازرگانی ایران گفت: بخش گردشگری علاوه بر دیگر رویکردهای اقتصادی باید یک فرصت مغتنم برای تبادل فرهنگی تلقی کنیم نه آنکه به چشم تهاجم فرهنگی آن را تفسیر نماییم، به طور قطع تا زمانی که این جنس نگرش‌ها اصلاح نشوند بسیاری از مسائل خرد، حل و فصل نخواهند شد.
شافعی یک دغدغه شاخص دیگر فعالان صنعت گردشگری را نبود یک متولی واحد در این بخش و پاسکاری مسئولیت‌ها در رسیدگی و حل مشکلات آن دانست و گفت: چالش‌هایی از این دست به همه بخش‌های اقتصادی قابل تعمیم است، مسئولیت‌هایی به اقتضای شرایط، میان افراد و دستگاه‌ها توزیع می‌شود اما آن فرد یا نهادی که باید پاسخگوی غایی مسائل باشد، مشخص نمی‌گردد و نتیجه آن است که بخش خصوصی در روند مطالبه‌گری مستمرا میان نهادهای متولی پاس می‌خورد. این مسئله یکی از بزرگترین چالش‌های فضای کسب و کار کشور به شمار می‌آید.
وی با تاکید بر اینکه زیرساختهای کشور برای توسعه صنعت گردشگری به قواره ظرفیتهای موجود در این بخش فراهم نیست؛ افزود: در حوزه گردشگری سلامت مزیتهای فراوانی داریم، از پزشکان و کادر درمان ماهر و توانمند تا هزینه‌های مقبول در قیاس با دیگر سیستم‌های درمانی جهان، اما چطور می‌توان ایران را به عنوان یک مقصد ایده‌آل برای گردشگری سلامت تبلیغ کرد در حالی که آلودگی هوا، محصولات غذایی و کشاورزی بعضا فاقد استاندارد، حمل و نقل فرسوده چالش‌هایی برای سلامت مردم همین کشور به شمار می‌آیند، همه این مسائل می‌تواند نگرش بیرونی را نسبت به کیفیت و حتی پتانسیل گردشگری کشورمان، تحت‌الشعاع قرار دهد، با این اوصاف باید بپذیریم که زیرساختهای ما همپای ظرفیتهایمان توسعه نیافته‌اند و همین خود یک چالش خلق می‌کند.
این عضو شورای عالی میراث فرهنگی و گردشگری کشور گفت: در بخش گردشگری سلامت، همواره دغدغه جولان دلالان و سودجویان وجود داشته است اما خوشحالیم که امروز تشکل‌های حرفه‌ای به این حوزه ورود کرده و تلاش دارند تا فضای موجود در این بخش را ساماندهی نموده و قانونمند سازند.
شافعی با اشاره به رویکرد مثبت وزارت امور خارجه و همراهی این نهاد در مشارکت طلبی از بخش خصوصی گفت: کمیته مشترکی با حضور نمایندگان وزارتخانه‌های امور خارجه، صمت و اتاق بازرگانی ایران تشکیل می شود و که فرصت مناسبی برای طرح مشکلات و چاره‌جویی از آنها در کمترین زمان ممکن ایجاد می کند.
مشکلات فراوان فعالان مجوزدار گردشگری در برابر سودجویان
رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی خراسان رضوی نیز در این نشست گفت: عدم هماهنگی بین وزارت بهداشت و وزارت میراث فرهنگی باعث شده تا افرادی که در بخش گردشگری سلامت به مدد اخذ مجوزها، فعالیت قانونی دارند در قیاس با سودجویان، مشکلات بیشتری را تجربه کنند.
علی اکبر علیزاده قناد، تعالی صنعت گردشگری را در گرو تبلیغات و بازاریابی و جذب توریست عنوان و بیان کرد: باید رسانه های دولتی و سفارتخانه های ما در اقصی نقاط جهان به این مهم کمک کنند و ظرفیتهای گردشگری ایران را معرفی نمایند، در حال حاضر با وجود کیفیت بالای خدمات پزشکی در ایران، درآمد و هزینه های این خدمات برای گردشگران خارجی ارزان است و این موضوع به واسطه تبلیغات ضعیف در این بخش است که باعث شده تا جایگاه ما در بازار منطقه متناسب با داشته هایمان نباشد.
رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی خراسان رضوی با بیان اینکه اردن و امارات متحده عربی رقبای ایران در گردشگری سلامت هستند، این در حالی است که با وجود حدود هزار بیمارستان خصوصی در کشور طبق آمار نظام پزشکی درآمد گردشگری سلامت برای ایران تنها حدود یک میلیارد دلار در سال بوده، این در حالی است که اردن با داشتن فقط ۸۰ بیمارستان خصوصی و دولتی، درآمد خود را به حدود چهار میلیارد دلار در سال ارتقا داده است.
وی افزود: در دوبی نیز با ایجاد شهرک‌های سلامت، بحث جذب گردشگر این حوزه به صورت جدی پیگیری می شود و حتی از پزشکان و کادر درمان ایرانی نیز با پرداخت حقوق بالا و تسهیلات خوب، دعوت به عمل می آید تا در این مراکز مشغول به کار شوند.
قناد خاطرنشان کرد: گردشگری سلامت صنعت پردرآمدی است، چرا که هر مسافر حدود ۵ تا ۱۵ هزار دلار در کشور مقصد هزینه می کند و این مبلغ در ایران به طور میانگین حدود ۲ هزار دلار است که بخش عمده آن مربوط به خدمات هتلینگ و ایاب و ذهاب می شود، اغما متاسفانه زیرساختهای تفریحی برای گردشگری سلامت در کشور مهیا نیست که باید برای این حوزه تدبیری اندیشید.
وی تصریح کرد: کشورهای عراق، افغانستان، آذربایجان، پاکستان، عمان، بحرین کویت، ترکمنستان و هند، بهترین گزینه ها برای برنامه هدف گردشگری سلامت ایران هستند، از این میان، افغانستان و عراق بیشترین گردشگران سلامت کشور ما را تشکیل می دهند.
لزوم تسهیل صدور روادید گردشگری سلامت در ایران
نائب رییس کمیسیون گردشگری خراسان رضوی نیز در این نشست گفت: تسهیل صدور روادید گردشگری سلامت از موضوعاتی است که باید از سوی وزارت امور خارجه با مساعدت بیشتری پیگیری شود.
مژگان ثابت تیموری افزود: دغدغه ما صرفا بر جذب گردشگر در حوزه سلامت و خدمات پزشکی نیست، بلکه دوره نقاهت پس از درمانهای پزشکی از مهم ترین موضوعاتی است که باید مدنظر قرار بگیرد و ظرفیتها و زیرساختهای کافی برای آن فراهم شود.
این عضو پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی یادآور شد: این پژوهشکده مطالعاتی جدی در حوزه گردشگری سلامت داشته و از میان مولفه های مختلف، بحث ورود به بازاریابی گردشگری سلامت را یک ضرورت برای رشد آن می داند.
ثابت تیموری بیان کرد: یکی از ضعف هایی که باعث شده است تا ظرفیتهای گردشگری در ایران به میزان کافی معرفی نشوند، فقدان یک بسته تبلیغاتی کارآمد است که با نگاهی به علایق و سلایق جامعه هدف، این ظرفیتها را ارائه می کند. سفارتخانه های کشورمان بستر خوبی برای ارائه بخشی از این ظرفیت ها هستند، چنانکه در مراکز مشابه دیگر کشورها نیز شاهد ارائه معرفی حتی از کوچکترین پتانسیل هایشان هستیم.
دبیر انجمن حرفه‌ای گردشگری سلامت خراسان رضوی نیز در این نشست گفت: به منظور ایجاد هماهنگی بیشتر میان همه ارکان دولتی و خصوصی فعال در این حوزه تقاضا داریم تا زمینه ای فراهم شود که هر تصمیم گرفته شده برای این حوزه در کارگروه تخصصی گردشگری سلامت که با پیگیری استانداری خراسان رضوی برگزار می شود، بررسی گردد و با هماهنگی کامل میان همه ذی نفعان، به مرحله اجرا درآید.
ناصر غفران افزود: استقرار رایزنان سلامت در سفارتخانه های کشورهای هدف گردشگری سلامت و ایجاد ارتباط میان فعالان این صنعت در دو کشور هدف و مقصد به منظور تسهیل در فرآیندسازی (از سوی میراث فرهنگی)، ایجاد میز خدمت کنسولی به منظور پیگیری مشکلات احتمالی و تسهیل در روند صدور ویزا، ارائه خدمات کنسولی و ... (از جانب وزارت امور خارجه)، راهبری بیماران بین المللی (شرکت های گردشگری سلامت) با نظارت میراث فرهنگی و درمان آن ها (در بیمارستان های دارای مجوز) با نظارت وزارت بهداشت از جمله ضرورت هایی هستند که یک تقسیم کار مناسب و تخصصی را میان دستگاه های متولی ایجاد نموده و از تداخلات کاری جلوگیری می کنند.
وی با بیان اینکه شرکتهای خدمات مسافرتی و جهانگردی و مراکز درمانی دارای مجوز بازوان اجرایی اصلی گردشگری سلامت هستند، خاطرنشان کرد: ایجاد یک هم افزایی موثر میان همه متولیان و فعالان این حوزه می تواند ارتقای خدمات را در عرصه گردشگری سلامت رقم بزند و ظرفیت های بهتر و بیشتری را در این بخش فراهم کند.
رئیس انجمن حرفه ای گردشگری سلامت خراسان رضوی نیز در این نشست گفت: استاندارد ملی صنعت گردشگری سلامت یکی از موضوعاتی بود که با همکاری سازمان استاندارد کشور در دستور کار قرار گرفت، این مهم با همکاری جامعه گردشگری سلامت تصویب شد و در حال حاضر مراحل اداری آن برای تصویب نهایی طی می شود.
حسین نیکونام، ۲۱ کشور را دارای ظرفیت جذب گردشگر سلامت برای ایران دانست و بیان کرد: اگر نهادهای متولی از فعالان این حوزه که دارای مجوز هستند، حمایت کافی به عمل آورند، قادر خواهیم بود تا ظرفیت مذکور را در همه کشورهای هدفمان برای جذب گردشگر فعال کنیم. در حال حاضر تعاملات خوبی با عراق داریم و با پاکستان نیز در حال رایزنی هستیم.
کاهش گردشگران سلامت در مشهد
جانشین مدیریت گردشگری سلامت دانشگاه علوم پزشکی مشهد نیز در این نشست گفت: کشورهای بزرگ دنیا که در حوزه گردشگری سلامت موفق هستند، خدمات و امکانات رفاهی بالایی به گردشگران سلامت ارائه می کنند و با تکمیل زیرساخت های خود حالا بر موضوع اخلاق پزشکی تمرکز پیدا کرده اند و به ارتقای کیفیت خدمات در این بخش مشغول هستند.
بهروز جعفرآبادی افزود: پیش از شیوع کرونا گردشگران سلامت از ۷۹ کشور به مشهد سفر کرده اند که این رقم در سال جاری به دلیل شرایط کرونا به ۵۶ کشور تنزل پیدا کرده است، یکی از دلایل عمده ای که باعث شده تا نتوانیم در این بخش گردشگر کافی جذب کنیم، عدم معرفی ظرفیت ها و توانمندی های ایران در حوزه گردشگری سلامت است. قطعا تمرکز بر این مهم می تواند اثرات بسیار مطلوبی را در این بخش رقم بزند.
مدیر هلدینگ گردشگری تارا نیز در این نشست گفت: شرکتها در خارج از کشور می توانند ظرف ۴۸ ساعت، مجوز همکاری و فعالیت با هر بیمارستانی اخذ کنند اما در ایران عکس این موضوع صادق است، انعقاد قرارداد با بیمارستان های شهر مشهد بسیار دشوار بوده و با وجود اینکه شرکتها از سازمان میراث فرهنگی مجوز دارند اما در مسیر کار خود هم از جانب وزارت بهداشت و هم از سوی بیمارستان ها با بی مهری مواجه می شوند.
عطار افزود: اگر قرار است ظرفیت ها در این بخش ساماندهی شود و دست دلالان کوتاه گردد، باید بخش خصوصی دارای مجوز به اعتبار شناخته شود.
رئیس و مدیرعامل دهکده گردشگری و سلامت طرقبه نیز در این نشست گفت: در حوزه گردشگری سلامت صرفا نباید بر بحث درمان متمرکز شویم چون ظرفیت های متعدد دیگری هم در این حوزه وجود دارد که باید به موازات مسئله درمان، مورد توجه قرار بگیرند.
پروین دلیری اضافه کرد: کشورهای موفق در حوزه گردشگری سلامت در بسته های پیشنهادی شان، مراکز تفریحی و جاذبه های دیدنی را هم تعریف کرده اند تا از ظرفیت حضور گردشگر درمان، حداکثر استفاده صورت بگیرد. این موضوع در کشور ما مورد غفلت بوده و باید در زنجیره خدمات این حوزه دیده شود.
وی یکی از چالش های مهم برای گردشگری سلامت در ایران را ضعف زیرساخت ها دانست و عنوان کرد: حتی اگر بهترین پزشکان را هم در اختیار داشته باشیم، باز با وجود ضعف در زیرساخت ها نمی توانید نتایج کافی و مطلوب را کسب کنیم.
وی خاطرنشان کرد: دوبی برنامه ریزی خوبی را در حوزه گردشگری اتخاذ کرده و در بحث گردشگری سلامت دست به ایجاد شهرک هایی زده که مجموعه کاملی از خدمات را در اختیار مخاطبان می گذارند و تمام نیازهای گردشگر در آن ها لحاظ شده است. این چنین تجاربی باید برای ما نیز الگو قرار بگیرد.
قائم مقام شرکت خدمات مسافرتی آتی نیز در این نشست گفت: ما از مشکل تبلیغات برای ظرفیت های گردشگری مان رنج می بریم. شاید بخش خصوصی در بعضی حوزه ها بتواند مخارجی برای خود در حوزه بازاریابی و تبلیغات تعریف کند اما در بخش آژانس های مسافرتی چنین امکانی وجود ندارد و تامین مالی بسیار دشوار است. از این منظر باید دولت حمایت هایی را از فعالان این حوزه صورت دهد.
حسین نمائی بیان کرد: هر چند که تخصص کادر درمانی در حوزه گردشگری سلامت ایران، حرف اول را می زند اما سوال اینجاست که امکانات لجستیکی و دستگاه های پزشکی در کشور ما در چه سطحی هستند چون گردشگران سلامت به تجهیزات پزشکی توجه ویژه ای دارند و مطالبه آن ها استفاده از جدیدترین امکانات روز دنیا برای خدمات این حوزه می باشد.
وی خاطر نشان کرد: گردشگری سلامت یک حوزه حساس است و تبلیغات و اتفاقات مخرب می تواند تمام تلاش ها و ظرفیت های این حوزه را تحت الشعاع خود قرار دهد. از این حیث هم نیازمند نظارت های بیشتر و هم فراهم سازی امکانات تبلیغاتی موثرتر هستیم.
