چین و کرهجنوبی به عنوان بزرگترین بازارهای فیلمهای جهان بهویژه فیلمهای آمریکایی این روزها بیش از همه زیر ذرهبین هستند. سینمای چین، کشوری که نخستین بار کووید-۱۹ در آن مشاهده شد، پس از آنکه به سرعت توانست بر این مشکل غلبه کند، رونق دوباره یافت اما در ماههای اخیر با شیوع دوباره این بیماری مجبور به عقبنشینی از بازار شد، تا آنجا که آبان ماه حدود ۱۴۰۰ سالن سینمای این کشور تعطیل شدند. قوانین سختگیرانه جلوگیری از شیوع موج جدید ویروس کرونا در چین حاکی از آن است که این تعطیلیها تا مدتی ادامه خواهد داشت.
کرهجنوبی؛ کشوری مدرن از نظر سالنهای سینما نیز از گزند اُمیکرون در امان نمانده است. اگرچه با از میان رفتن محدودیتها در فاصله کوتاه نوامبر و دسامبر در کره، بارقهای از امید به سینماهای این کشور برگشته بود و مجموع درآمد سینماها در نوامبر به ۵۵میلیون دلار رسید که تقریبا ۲ برابر سال پیش بود، اواخر آذرماه موج جدید این بیماری به این کشور رسید و منجر به محدودیتها و اعمال قوانینی شد که همچنان ادامه دارد؛ این مقررات شامل حضور تنها ۴ نفر در هر رستوران، تعطیلی کلوپها از ساعت ۹ شب و منع حضور از ساعت ۱۰ شب در سینماهاست. قوانینی که اعتراض اهالی سینما را در این کشور به دنبال داشت. نهادهای سینمایی با انتشار بیانیهای مشترک از دولت خواستند در این برنامه تجدیدنظر کند. استدلال آنها این است که خطرات بهداشتی قابلتوجهی متوجه تماشاگران در سینماها نمیشود و صنعت فیلم کره در دور قبلی از اقدامات ضدکووید به حد کافی آسیب دیده است. این در حالی است که محدودیتهای قبلی همین اواخر و از ابتدای نوامبر برداشته شده بود. در بیانیه مشترک این صنفها آمده است خسارات ناشی از همهگیری کووید-۱۹ در ۲ سال گذشته به طور غیرقابل کنترلی در حال افزایش است و محدودیتهای رفتوآمد شبانه مانع اکران فیلمهای جدید در سینماها میشود و در نهایت مانند یک دومینو به فروپاشی صنعت سینما میانجامد.
زمستان سال گذشته، موجی از ابتلاهای کووید-۱۹ ناشی از نوع دلتای جدید آن زمان، منجر به تعطیلی سینماها در سراسر اروپا و قرنطینه کامل در بسیاری از کشورها شد و امسال سویه جدید دامن این قاره را گرفته است. این روزها موارد ابتلا به ویروس کرونا در سراسر اروپا افزایش یافته است و اُمیکرون به عنوان عامل اصلی در دانمارک و بریتانیا، دو کشوری که پیشروهای جهانی در تعیین توالی ژنومی ویروس هستند، شناخته شده است. در کشورهای دیگری که نرخ ابتلا در آنها در حال افزایش است، از جمله در اسپانیا، ایتالیا و فرانسه، تصور میشود که اُمیکرون نیز افزایش یافته باشد.
فرانسه از آغاز شیوع کرونا تاکنون به دفعات ناگزیر به بستن بارها، رستورانها، سینماها و سایر مراکز تفریحی شده است. سینماهای فرانسه تا ۱۸ ماه مه (اواخر اردیبهشت) تعطیل بودند و زمانی که کار خود را شروع کردند با اقبال زیادی روبهرو شدند و در مقایسه با سال ۲۰۱۹ تنها کاهش ۲/ ۲۳درصدی مشاهده شده بود. با این حال اقبال به سینماها با ضرورت ارائه کارت واکسن از ۲۱ جولای ضربه خورد و میزان سینماروها کاهش یافت. با این همه آمار شیوع ویروس کرونا در فرانسه در روزهای اخیر به طور بیسابقهای افزایش پیدا کرده و تعداد مبتلایان روزانه گاه به رقم ۲۰۰هزار نفر رسید. به همین دلیل دولت فرانسه خوردن و آشامیدن را از امروز سوم ژانویه در سینماها ممنوع کرده است. این اقدام برای مبارزه با گسترش ویروس کرونا در فرانسه انجام میشود. اگرچه این تصمیم دولت فرانسه موجب انتقادهای زیادی هم از سوی مخاطبان و هم از سوی تامینکنندگان تنقلات و سینماداران شده اما به گفته وزارت بهداشت «ممنوعیت خوردن و آشامیدن در سینماها بهتر از تعطیلی آنهاست.» هنوز تاریخ مشخصی برای پایان این ممنوعیت اعلام نشده است.
همزمان با فرانسه، دولت دانمارک در هفتههای اخیر اعلام کرد سالنها سینما، تئاتر و کنسرت، رستورانها، کافهها و موزهها را برای مدتی تعطیل میکند تا موج جدیدی از بیماری کووید-۱۹ را که ناشی از ویروس بسیار عفونی اُمیکرون است، بشکند. این اقدام در حالی صورت میگیرد که دانمارک با ثبت بیش از ۱۱هزار مورد جدید در برخی روزها، رکورد جدیدی در زمینه ابتلا به کووید-۱۹ به ثبت رسانده است. بسیاری از این موارد توسط اُمیکرون که تصور میشود سریعتر از انواع قبلی کووید گسترش مییابد، ایجاد شدهاند.
بلژیک از دیگر کشورهای اروپایی است که با این بیماری به صورت جدی دست به گریبان است. بر اساس تمهیداتی که ۱۰ روز پیش برای جلوگیری از شیوع سویه اُمیکرون ویروس کرونا در بلژیک اعلام شده بود، تمامی سالنهای سینما و اماکن فرهنگی ملزم به تعطیلی تا اطلاع ثانوی بودند اما در روزهای اخیر دولت بلژیک با لغو این قانون مجوز فعالیت سینماها را صادر کرده و این تمهیدات را نامناسب و نه بر اساس دلایل کافی خوانده است. اعلام تعطیلی سالنهای سینما، تئاتر و دیگر اماکن فرهنگی و در عین حال فعالیت رستورانها با خشم و اعتراض گسترده جامعه فرهنگی بلژیک روبهرو شده بود و هزاران نفر در تجمعی در شهر بروکسل خواستار رفتاری عادلانه با بخش فرهنگی شدند. وزیر کشور بلژیک مسوولیت اجرای حکم سلطنتی بازگشایی سینماها را بر عهده دارد و سالنهای سینما میتوانند حداکثر با ظرفیت ۲۰۰ نفری به فعالیت خود ادامه دهند.
بررسیهای تحلیلگران سینمایی نشان میدهد درآمد سال ۲۰۲۱ گیشه آمریکای شمالی در مقایسه با آخرین سال پیش از شیوع کرونا، حدود ۶۱درصد کاهش یافته است اما برآوردها نشان میدهد که مجموع فروش فیلمهای سینمایی در آمریکای شمالی در سال ۲۰۲۱ به رقم ۴میلیارد و ۴۰۰میلیون دلار میرسد که ۹۱درصد بیشتر از سال ۲۰۲۰ است. البته این افزایش قابلتوجه نمیتواند معیار خوبی برای ارزیابی باشد چون رقم ۲میلیارد و ۲۰۰میلیون دلاری باکسآفیس آمریکا و کانادا در سال ۲۰۲۰ کمترین رقم طی ۴۰ سال گذشته بود و یک دلیل هم بیشتر نداشت، تعطیلی چند ماهه سینماها به دلیل همهگیری کووید-۱۹ و اکران نشدن فیلمهای پرمخاطب استودیوهای هالیوود در همان معدود ماههای بازگشایی سالنهای سینما. در ماههای اخیر با برداشتن قرنطینه و اکران فیلمهای جدید از جمله «مرد عنکبوتی» بسیاری از کارشناسان به درآمد باکسآفیس در سال میلادی جدید امیدوار بودهاند. اگرچه هنوز محدودیتهای جدیدی برای سالنهای سینما در آمریکا وضع نشده ولی با توجه به شیوع دوباره این بیماری در این کشور که برخی فستیوالهای بزرگ از جمله جشنواره بینالمللی فیلم پالم اسپرینگز را به حالت تعلیق درآورده باید دید چه میزان واقعیت با پیشبینیهای خوشبینانه نزدیک خواهد بود و آیا بزرگترین بازار سینمای جهان با چالش جدی مواجه خواهد شد یا نه؟