در چهارمین برنامه گفت وگو بر مدار مجسمه فرزین هدایت زاده در گفت وگو با روح الله شمسی زاده از تجربیاتش در عرصه مجسمه سازی گفت.
به گزارش روابط عمومی انجمن هنرمندان مجسمه ساز ایران، فرزین هدایت زاده گفت: من اصالتا نائینی هستم اما در فضای فرهنگی و هنری و مردم خون گرم گنبد کابوس بزرگ شده ام و خیلی زود به خوشنویسی علاقه مند شدم و در ۱۸ سالگی پیش از ورود به دانشگاه مدرک خوشنویسی ام را گرفتم.
او درباره چگونگی علاقه مندی اش به خط گفت: کلاس اول ابتدایی وقتی به حرف «م» رسیدیم متوجه شدم که هم کلاسی ام بسیار زیبا «م» را می نویسد و وقتی از او درباره زیبایی خطش پرسیدم به من گفت که از خواهرم خوشخط نوشتن را یاد گرفته ام و از آن جا بود که من به سراغ یادگیری خط رفتم.
هدایت زاده گفت: به نظرم یک هنرمند، هنرمند بدنیا می آید، شاید دست خودش نباشد من اگر به گذشته باز می گشتم و شانس انتخاب داشتم به دلیل زندگی سخت و مشقت باری که یک هنرمند دارد، هرگز هنرمند نمی شدم.
او که فارغ التحصیل رشته مجسمه سازی هنرهای زیباست افزود: من به سنت ایرانی مراد و مریدی اعتقاد دارم و در دوران دانشگاه شانس این را نداشتم که مرادم را پیدا کنم. اما بعدها با آشنایی بیشتر با آثار دارش او مراد من شد.
این مجسمه ساز افزود: اگر قرار باشد برای مجسمه سازی ایران دوره بندی زمانی قائل باشیم باید بگویم سال صفر مجسمه سازی پس از انقلاب با آثار دارش که در بینال سوم نمایش داده شد، آغاز می شود. آثار دارش نگاه من را نسبت به مجسمه سازی تغییر داد. در آثار او فضا جایگاه ویژه ای دارد و آثارش تکان بزرگی به مجسمه سازی ایران داد. دارش آثار متعدد مدرنیستی ساخته است اما تاکنون تنها تعداد معدودی از آثارش را به نمایش گذاشته است. من تعدادی از آثار او را در فیلم سگ کشی بهرام بیضایی دیدم و در بینال دوم مجسمه سازی با آثار سحرآمیزش آشنا شدم. واقعا آثارش من را میخکوب کرد و با دیدن آثار او با تعریف جدیدی از مجسمه سازی آشنا شدم. آثاری که به هیچ وجه فرمال نبودند.
هدایت زاده با بیان این مطلب که برای من به تنهایی ساخت یک اثر اهمیت ندارد بلکه منش هنرمند و هنرمندانه زندگی کردن او اهمیت دارد، گفت: به نظرم منش و جهان بینی یک هنرمند در آثارش نمود پیدا می کند.
او ادامه داد: مجسمه سازی را با فرم شروع کردم و از همان ترم اول دانشگاه با متریال هایی که می شناختم در کارگاه کوچکی مشغول ساخت مجسمه بودم و در سال دوم دانشگاه بودم که به دعوت خانم شهلا همایونی آثارم را به نمایش گذاشتم. برانکوزی مجسمه سازی بود که پس از آشنایی با او نگاهم نسبت به مجسمه سازی تغییر کرد و از او بسیار تاثیر پذیرفتم.
هدایت زاده ادامه داد: زمانی که در بینال سوم مجسمه سازی شرکت کردم تازه با مفهوم فضا در مجسمه سازی آشنا شده بودم. متوجه شدم فضا می تواند در عناصر یک اثر تاثیر بگذارد. بدون این که بخواهیم از عنصر تکثر استفاده کنیم.
هدایت زاده ادامه داد: به نظرم وجدان یک هنرمند باید بیدار باشد و او همواره باید در حال واکاوی درون و بیرون باشد و هرگز آرزوی آزادی و آزادگی من را رها نمی کند. سال هاست که فضا در آثار من اهمیت دارد اما مدتی است به خاطر پرداختن به فضا مورد هجمه و انتقاد قرار می گیرم. وقتی عنصر فضا برای مجسمه سازی اهمیت دارد هنگام خلق اثر می تواند فضا را کنترل کند اما در جهان بیرون کنترل فضا میسر نیست و این کنترل فضا نوعی خوش خیالی است که در عالم بیرون تحقق نمی یابد.
او افزود: در فضای بیرون شما با انواع خشونت ها، دزدی، عناصر شکنجه روبرو می شوید و شما نمی توانید این فضا را کنترل کنید وقتی در اثرتان فضا را کنترل می کنید دچار نوعی دوگانگی می شوید و همین موضوع موجب می شود که بسیاری از آثار ارزش شان را برایم از دست بدهند. همین دیدگاه من موجب می شود که برخلاف بسیاری از هنرمندان که همواره به تکثیر آثار خود می پردازند، درصدد تکرار آثار خودم نباشم. هنرمندی که آثار خودش را تکرار می کند به مرور به جمود می رسد وقتی اثری تکرار می شود دیگر آن اثر هنری نیست.
هدایت زاده ادامه داد: من همواره درصدد نقد آثار خودم هستم برای همین است که پیوسته مدیوم کارم را عوض می کنم من همواره در حال پیدا کردن امکانات جدید برای مجسمه سازی هستم تا به ورطه تکرار و جمود نیفتم.
هدایت زاده با اشاره به هنر سفارشی گفت: به هیچ وجه اعتقادی به هنر سفارشی ندارم. هنر و اثر هنری باید پیوسته در حال تغییر و تحول باشد. کار سفارشی ترمز خلاقیت هنرمند را می کشد و او را مهار می کند.
او در ادامه با انتقاد از حراج تهران گفت: حراج تهران یکی از مواردی است که موجب شده هنرمندان عنصر خلاقیت خود را نادیده بگیرند و براساس پسند برگزارکنندگان این رویداد پیش بروند. در گذشته هنرمندان راه های دیگری برای کسب درآمد داشتند اما امروزه چشم امیدشان معطوف به حراج ها و سفارش هایی است که می گیرند. متاسفانه چرخه فروش آثار هنری در ایران معیوب است و حتی نهادهای حامی هنر نیز درست به وظایف خود عمل نمی کنند.
او همچنین درباره اکسپو اول مجسمه سازی که توسط انجمن هنرمندان مجسمه ساز برگزار شد گفت: در این اکسپو من دبیر اجرایی بودم و با آقای دارش و گلناری توانستیم نصف آثار را بفروشیم و من در مقاله ای که نوشتم و در تندیس منتشر شد درباره راهکارهای برگزاری و فروش آثار در این رویداد نوشتم. اکسپو بازار فروش مجسمه است و وظیفه انجمن است که روی این بازار کار کند.
او در ادامه با انتقاد از عملکرد برخی مدیران گذشته اداره حجم سازمان زیباسازی گفت: خود من از جمله کسانی هستم که سال ها سودای ساخت مجسمه شهری داشتم و برای رسیدن به آرزویم سال ها تلاش و کار کردم اما هرگز فرصتی برای ساخت مجسمه شهری در اختیار من گذاشته نشد.حتی با این که برای ساخت مجسمه میدان امام حسین من جز گروه تصمیم گیری بودم و خودم اجازه ارائه طرح داشتم و طرحم نیز بسیار مورد تشویق قرار گرفت اما هرگز امکان مجسمه شهری برایم فراهم نشد. چون یک ماه قبل از برگزاری این جلسات قرار داد ساخت مجسمه میدان امام حسین با یک هنرمند خارجی بسته شده بود و ما در بی خبری بودیم.
او همچنین درباره انجمن هنرمندان مجسمه ساز گفت: به نظر من مهم ترین وظیفه انجمن گردآوری اطلاعات مجسمه سازی ایران است. متاسفانه بسیاری از مجسمه سازان ایران فرصت دیده شدن پیدا نمی کنند و در کتاب هایی که درباره هنر مدرن ایران منتشر شده تنها نام کسانی می آید که آثارشان به حراج ها راه پیدا کرده است. بهتر است اسم این کتاب ها را اقتصاد هنر مدرن ایران بگذارند.
او همچنین درباره بینال هشتم مجسمه سازی گفت: یکی از نقدهایی من به غیر رقابتی برگزار کردن این رویداد است. به نظرم باید بینال برگزیده داشته باشد تا بهترین آثار به بینال راه پیدا کنند و از برآیند این رویداد بتوانیم هنرمندان مان را به عرصه بین المللی نیز معرفی کنیم. برگزاری بینال به صورت غیر رقابتی همچون درخت سترونی است که برای ما میوه ای نخواهد داشت.
«گفتگو بر مدار مجسمه» سلسله گفتگوهایی در فضای مجازی با محوریت مجسمه و مجسمه‌سازی است که از اواخر اردیبهشت توسط انجمن هنرمندان مجسمه ساز ایران برگزار می‌شود.
روح الله شمسی‌زاده مجسمه ساز، پژوهشگر و مدرس دانشگاه در این برنامه به گفتگو با هنرمندان مجسمه ساز می‌پردازد. تبادل نظر و گفتگو با محوریت مجسمه، تبیین سیر تکوینی آثار هنرمند و مستند سازی شرایط روز هنرمندان از اهداف این برنامه است.
