به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس، مصرف برق در کشور به دلیل تعرفه‌گذاری اشتباه فاصله معناداری با سایر نقاط دنیا پیدا کرده است. به طوریکه بر اساس گزارشات آژانس بین‌المللی انرژی شاخص‌های سرانه مصرف برق خانگی در ایران 6 برابر میانگین جهانی و 7 برابر کشوری نظیر ترکیه است.
زمانیکه از نظام تعرفه‌گذاری برق صحبتی به میان می‌آید، مسئله مرتبط با پرداخت یارانه انرژی است که در این حوزه بدون در نظر گرفتن عدالت سهم پرمصرف‌ها می‌شود. در همین راستا برای تشریح بیشتر موضوع باید گفت، نظام تعرفه‌گذاری برق در کشور مشابه سایر حامل‌های انرژی، نظام مبتنی بر پرداخت یارانه است. به عبارت دیگر، هزینه‌های تمام شده تولید و توزیع برق بسیار فراتر از میزان هزینه‌ای است که دولت از مشترکان دریافت کرده و مابه‌تفاوت این عدد در قالب یارانه انرژی توسط دولت از منابع بیت‌المال پرداخت می‌شود.
*51 درصد یارانه برق در جیب سه دهک پردرآمد
در این شرایط، شکل‌گیری یک گزاره سبب توزیع ناعادلانه یارانه می‌شود، زمانیکه نظام تعرفه‌گذاری مبتنی بر یارانه باشد، مصرف بیشتر زمینه دریافت بیشتر پول از بیت المال را فراهم می‌کند. به معنای دیگر هرچه پرمصرف‌تر باشیم، سهم بیشتری از یارانه انرژی را به خود اختصاص داده‌ایم.
مسئله پرداخت یارانه انرژی سبب شده تا مشترکان پر مصرف نیز از این فرصت نهایت استفاده را کرده و به استفاده بدون ترمز از برق بپردازند. بر اساس به روزترین آمار ارائه شده در این حوزه از سوی مرکز آمار 51 درصد از یارانه انرژی حوزه برق به جیب 3 دهک پردرآمد جامعه می‌رود.
در همین راستا باید به این نکته اشاره کرد، هر مشترک بسته به میزان تقاضای خود مجاز به استفاده از برق است و دولت نیز باید این امکانات را به بهترین وجه در اختیار او قرار دهد اما این مسئله زمانی صادق است که مشترک هزینه واقعی برق را پرداخت کرده و از منابع متعلق به عموم مردم قبض برق وی پوشش داده نشود.
*42 درصد برق خانگی کشور فراتر از الگوی مصرف استفاده می‌شود
به گزارش فارس، بی‌عدالتی در توزیع عادلانه یارانه انرژی تنها یک بعد از نقاط تاریک نظام تعرفه‌گذاری یارانه برق است، شیوه کنونی نظام تعرفه‌گذاری در الفبای توسعه کشور سبب شده تا انگیزه مشترکان به خصوص در بخش خانگی برای مصرف بهینه به حداقل برسد.
این ادعا که میزان مصرف برق در کشور ما هیچ تطبیقی با استاندارهای روز دنیا و حتی کشورهای همسایه ندارد از آمار مرتبط با مصرف برق خانگی کشور آشکار می‌شود. در همین رابطه بر اساس آمار مصرف برق کشور در سال 1399، در بخش خانگی میزان 55 هزار و 534 گیگاوات ساعت برق توسط بیش از 30 میلیون مشترک استفاده شده است.
از این میزان استفاده بر اساس پایش‌های صورت گرفته، 14 هزار و 763 گیگاوات ساعت معادل 26.6 درصد از برق مصرف شده در پله کم مصرفی مورد استفاده قرار گرفته است. به معنای دیگر اگر همه مشترکان برق در کشور الگوی کم مصرفی تعیین شده را رعایت می‌کردند، تنها معادل 26.6 مصرف کنونی برق در کشور برای پاسخ به نیاز مشترکان خانگی کفایت می‌کرد.
علاوه بر این، 31 درصد از برق مورد استفاده مشترکان برق معادل 17 هزار و 204 گیگاوات ساعت در حدفاصل الگوی کم مصرفی و الگوی مصرف مورد استفاده قرار گرفته است.
نکته جالب در این حوزه آن است که بیشتر از 42.4 درصد از برق مصرفی بخش خانگی معادل 23 هزار 566 گیگاوات ساعت، فراتر از الگوی مصرف مورد استفاده قرار گرفته است. این یعنی اگر مشترکان برق خانگی در کشور در حد الگوی مصرف که بسیار متعارف دنیا است نسبت به مصرف برق اقدام می‌کردند، 42.4 درصد از مصرف برق خانگی مطابق آمار یاد شده نیاز نبود و این حجم عظیم انرژی می‌توانست در سایر بخش‌های اقتصادی چرخ تولید را به حرکت درآورده یا در قالب صادرات زمینه ارزآوری برای کشور را مهیا کند.
*ضرر سالانه پرمصرف‌ها به منافع ملی چقدر است؟
در شرایطی که قیمت برق صادراتی را با در نظر گرفتن نرخ دلار 25 هزار تومان محاسبه کنیم، اگر مشترکان خانگی کشور همه در سقف الگوی مصرف از برق استفاده می‌کردند، با وجود نیاز به مصرف برق در کشورهای همسایه، صادرات این کالا استراتژیک می‌توانست زمینه ارزآوری معادل 47 هزار میلیارد تومانی برای کشور مهیا می‌شد.
این میزان ارزآوری برابر با فروش بیشتر از 29 میلیون بشکه نفت با در نظر گرفتن نرخ 65 دلاری برای هر بشکه برابر است.
در این شرایط نظام تعرفه‌گذاری غلط سبب شده تا کشور از این درآمد سرشار محروم شده و از سوی دیگر برق تولید با ضرر و زیان به دست پرمصرف‌ها هدر برود. در این رابطه، محمد پورحمید، کارشناس حوزه نیرو با اشاره به اینکه استفاده فراتر از الگو توسط پرمصرف‌ها تنها در بخش ارزآوری ضرر و زیان ندارد، در بیان یک بخش دیگر از آثار سو این حوزه گفت:« براساس آمار مصرف برق خانگی در سال گذشته، متوسط قیمت پرداخت شده مشترکان برای هر کیلووات‌ساعت برق 121 تومان است درحالیکه قیمت تمام شده برق 400 تومان بوده است. بر این اساس روی هر کیلووات ساعت برق دولت ضرر 279 تومانی را متحمل می‌شود.»
با در نظر گرفتن آمار بیان شده توسط کارشناسان، دولت برای تامین نیاز بالاتر از الگوی مصرف مشترکان برق در کشور، تنها در سال 1399 رقمی معادل 6.6 هزار میلیارد تومان را در قالب یارانه انرژی به پرمصرف‌ها پرداخت کرده است.
این یعنی مصرف بالاتر از الگوی تعیین شده نه تنها زمینه جلوگیری از ارزآوری 47 هزار میلیارد تومانی را فراهم می‌کند، بلکه هزینه 6.6 هزار میلیارد تومانی دیگری را به دولت تحمیل می‌کند.
*خاموشی برق نتیجه عملکرد پرمصرف‌های بخش خانگی
مجموع ضرر و زیان ثبت شده ناشی از مصرف بالاتر از الگوی مشترکان برابر 53.6 هزار میلیارد تومان در هر سال معادل هزینه لازم برای ساخت 5 نیروگاه کلاس اف سیکل ترکیبی با بازدهی 60 درصد برآورد می‌شود. این یعنی دولت سالانه هزینه لازم برای ساخت سالانه 5000 هزار مگاوات را صرف ضرر و زیان مصرف فراتر از الگوی بخش خانگی می‌کند و همین موضوع سبب می‌شود که توسعه صنعت برق با کندی مواجه شود.
کارشناسان صنعت برق معتقد هستند، توسعه کند این صنعت ناشی از نظام تعرفه‌گذاری غلط سبب شده تا ناترازی تولید و برق کشور در اوج بار فصل تابستان بیش از 14 هزار مگاوات شده و سایه شوم خاموشی در اوج بار هموار بر سر مردم سنگینی کند.
*کاهش 5 هزار مگاواتی اوج بار با مصوبه برق دولت
در چنین شرایطی پس از سال‌ها سیاست‌گذاری غلط در حوزه نظام تعرفه‌گذاری برق و تاکید بر اجرای این سیاست اشتباه به بهانه واهی سرانجام دولت سیزدهم در قالب مصوبه هیئت وزیران شرایط را برای جراحی اقتصاد برق مهیا کرد و نسبت به اصلاح الگوی تعرفه برق اقدام کرد.
مسئله‌ای که با اجرایی شدن از بهمن‌ماه سال جاری می‌تواند زمینه اصلاح الگوی مصرف در کشور را فراهم کرده و از حرکت منابع متعلق به همه مردم در جیب اقلیت پرمصرف ثروتمند جلوگیری خواهد کرد.
بر اساس گزارشات موجود، به نظر می‌رسد، مصوبه برقی دولت نتایج خود را در فصل تابستان نشان داده و زمینه کاهش 4 تا 5 هزار مگاواتی مصرف برق در اوج بار را مهیا کند.
انتهای پیام/
